Кэдман: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 01:44, 14 кастрычніка 2009

Кэдман, Кэдман Ўітбіцкі (ст.-англ: Cædmon) — самы раньні ангельскі паэт. Будучы пастухом пры кляштары Ўітбі, які тады ўзначальваўся абатыстай сьв. Гільдай (657—680), Кэдман першапачаткова не валодаў песеньным мастацтвам, аднак, згодна з Бэдай, аднойчы ў сьне яму зьявіўся Нехта й загадаў сьпяваць. Кэдман пачаў адмаўляцца падкрэсьліваючы, што сьпяваць ён ня ўмее, але прачнуўшыся, ён памятаў 9 радкоў з песьні, якую ён сачыніў і прасьпяваў. Пазьней ён стаў стараным манахам і таленавітым рэлігійным паэтам.

Кэдман зьяўляецца аднім з дванаццаці англасаксонскіх паэтаў, якія згадваюцца ў сярэднявечных дакумэнтах і аднім з трох, літаратурныя працы якіх захаваліся й дагэтуль. Яго гісторыя ўзыходзіць да «Царкоўнай гісторыі народу англаў» Бэды Вялебнага.^[1]

Адзіным ягоным творам, які захаваўся да нашых дзён зьяўляецца «Гімн Кэдмана», дзевяцірадковая алітэрацыйная паэма ў гонар Бога, аб якім ён навучыўся сьпяваць у сваім сьне. Гэтая паэма напісана на даволі своеасаблівым нартумбрыйскім дыялекце і адначасова лічыцца першым дакладным прыкладам старажытнаангельскае паэзіі.^[2] Таксама з’яўляецца аднім зь найранейшых помнікаў германамоўнае паэзіі.

Гімн Кэдмана

Адна з двух кандыдатаў на самую раньнюю копію «Гімна Кэдмана». Захоўваецца ва ўнівэрсітэцкай бібліятэцы Кэмбрыджа.

«Гімн Кэдмана» - адзіны вершаваны твор з усёй літаратурнай спадчыны пісьменьніка, які захаваўся. Паэма вядомая з дваццаці аднае манускрыптавае копіі, што робіць яе найбольш задакумэнтаваным стараангельскім творам пасьля «Песьні сьмерці» Бэды (35 сведчаньняў) і самым задакумэнтаваным творам у калекцыі перадрукаваных альбо ўласных вершаваных манускрыптаў Вялікабрытаніі ў часы англасаксонскага пэрыяду. «Гімн» мае вельмі заблытаную гісторыю свайго тэксту з усіх англасаксонскіх паэмаў, што захаваліся. Варыянты гэтага твору знойдзены на двух дыялектах і ў пяці розных рэдагаваньнях (Нартумбрыйская aelda, Нартумбрыйская eordu, Усходнесаксонскае eorðan, Заходнесаксонскае ylda, і Заходнесаксонскае eorðe), зь якіх усе акрамя аднаго вядомыя з трох і болей крыніцаў.

Нартумбрыйскі дыялект

nu scylun hergan

hefaenricaes uard

metudæs maecti

end his modgidanc

uerc uuldurfadur

swe he uundra gihwaes

eci dryctin

or astelidæ

he aerist scop

aelda barnum

heben til hrofe

haleg scepen.

tha middungeard

moncynnæs uard

eci dryctin

æfter tiadæ

firum foldu

frea allmectig

Транскрыпцыя з мовы арыгіналу

[nuː ˈskʲylun ˈherjɑn

ˈhevænriːkʲæs wɑrd

ˈmetudæs ˈmæxti

end his ˈmoːdɣiðɔnk

werk ˈwuldurfɑdur

sweː heː ˈwundrɑ ɣiˈhwæs

ˈeːkʲi ˈdryxtin

or ɑːˈstelidæ

heː ˈæːrist skoːp

ˈældɑ ˈbɑrnum

ˈheven til ˈhroːve

ˈhɑːleɣ ˈskʲepːen

θɑː ˈmidːunɣæɑrd

ˈmɔnkʲynːæs wɑrd

ˈeːkʲi ˈdryxtin

ˈæfter ˈtiadæ

ˈfirum ˈfoldu

ˈfræːɑ ˈɑlːmextiɣ]

Пераклад на беларускую ^[3]

Уславім годна

Гаспадара Горняга,

Магуцце Дужага

й задуму Ягоную,

Сільнага справу —

як усім дзівосам,

Валадар Адвечны,

даў Ён пачатак,

Нябёсы паставіў —

зямным істотам

Дах цудоўны,

Добры Стварыцель,

І зямлю сярэдзінную,

людзям прыстанак,

Валадар Адвечны

даáлей вырабіў,

Надзейную сушу,

Суддзя Ўсяслаўны.

Крыніцы

^ Библиотека Якова Кротова // Беда Достопочтенный. Церковная история народа англов. Книга четвёртая. ХХIV
^ Библиотека Якова Кротова // Словарь святых
^ [http://media.catholic.by/nv/n46/art11.htm Уславім годна гаспадара горняга: духоўная паэзія англасаксаў // Наша Вера

Вонкавыя спасылкі

Гісторыя Бэды аб Кэдмэне (анг.)
«Царкоўная гісторыя народу англаў» Бэды (рас.)
«Песьня сьмерці» Бэды (анг.)

[1] Библиотека Якова Кротова // Беда Достопочтенный. Церковная история народа англов. Книга четвёртая. ХХIV

[2] Библиотека Якова Кротова // Словарь святых

[3] [http://media.catholic.by/nv/n46/art11.htm Уславім годна гаспадара горняга: духоўная паэзія англасаксаў // Наша Вера

[1]

[2]

[3]

@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 [[Image:Caedmon's_Hymn_Moore_mine01.gif|thumb|450px|Адна з двух кандыдатаў на самую раньнюю копію ''«Гімна Кэдмана»''. Захоўваецца ва ўнівэрсітэцкай бібліятэцы Кэмбрыджа.]]
 ''«Гімн Кэдмана»'' - адзіны вершаваны твор з усёй літаратурнай спадчыны пісьменьніка, які захаваўся. Паэма вядомая з дваццаці аднае манускрыптавае копіі, што робіць яе найбольш задакумэнтаваным стараангельскім творам пасьля ''«Песьні сьмерці»'' Бэды (35 сведчаньняў) і самым задакумэнтаваным творам у калекцыі перадрукаваных альбо ўласных вершаваных манускрыптаў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] ў часы англасаксонскага пэрыяду.  «Гімн» мае вельмі заблытаную гісторыю свайго тэксту з усіх англасаксонскіх паэмаў, што захаваліся. Варыянты гэтага твору знойдзены на двух дыялектах і ў пяці розных рэдагаваньнях (Нартумбрыйская ''aelda'', Нартумбрыйская ''eordu'', Усходнесаксонскае ''eorðan'', Заходнесаксонскае ''ylda'', і Заходнесаксонскае ''eorðe''), зь якіх усе акрамя аднаго вядомыя з трох і болей крыніцаў.
+{|border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
+|-
+|'''''Нартумбрыйскі дыялект'''''
+:''nu scylun hergan </br>
+:hefaenricaes uard </br>
+:metudæs maecti</br>
+:end his modgidanc</br>
+:uerc uuldurfadur</br>
+:swe he uundra gihwaes</br>
+:eci dryctin</br>
+:or astelidæ</br>
+:he aerist scop</br>
+:aelda barnum</br>
+:heben til hrofe</br>
+:haleg scepen.</br>
+:tha middungeard</br>
+:moncynnæs uard</br>
+:eci dryctin</br>
+:æfter tiadæ</br>
+:firum foldu</br>
+:frea allmectig</br>
+|'''''Транскрыпцыя з мовы арыгіналу'''''
+:[nuː ˈskʲylun ˈherjɑn</br>
+:ˈhevænriːkʲæs wɑrd</br>
+:ˈmetudæs ˈmæxti</br>
+:end his ˈmoːdɣiðɔnk</br>
+:werk ˈwuldurfɑdur</br>
+:sweː heː ˈwundrɑ ɣiˈhwæs</br>
+:ˈeːkʲi ˈdryxtin</br>
+:or ɑːˈstelidæ</br>
+:heː ˈæːrist skoːp</br>
+:ˈældɑ ˈbɑrnum</br>
+:ˈheven til ˈhroːve</br>
+:ˈhɑːleɣ ˈskʲepːen</br>
+:θɑː ˈmidːunɣæɑrd</br>
+:ˈmɔnkʲynːæs wɑrd</br>
+:ˈeːkʲi ˈdryxtin</br>
+:ˈæfter ˈtiadæ</br>
+:ˈfirum ˈfoldu</br>
+:ˈfræːɑ ˈɑlːmextiɣ]</br>
+|'''''Пераклад на беларускую <ref>[http://media.catholic.by/nv/n46/art11.htm Уславім годна гаспадара горняга: духоўная паэзія англасаксаў // [[Наша Вера]]</ref>'''''
+:Уславім годна </br>
+:Гаспадара Горняга,</br>
+:Магуцце Дужага </br>
+:й задуму Ягоную,</br>
+:Сільнага справу — </br>
+:як усім дзівосам,</br>
+:Валадар Адвечны,</br>
+:даў Ён пачатак,</br>
+:Нябёсы паставіў —</br>
+:зямным істотам</br>
+:Дах цудоўны,</br>
+:Добры Стварыцель,</br>
+:І зямлю сярэдзінную,</br>
+:людзям прыстанак,</br>
+:Валадар Адвечны</br>
+:даáлей вырабіў,</br>
+:Надзейную сушу,</br>
+:Суддзя Ўсяслаўны.</br>
+|}
 == Крыніцы ==