Прагляд крыніцы для Румынскі фронт

{{Вайсковае падразьдзяленьне
|назва               = Румынскі фронт
|арыгінальная назва  = Румынский фронт
|выява               = [[Файл:Badge of the Russian Imperial Army.jpg|200пкс]]
|подпіс выявы        = 
|гады                = 3 (16) сьнежня 1916 году — студзень — люты 1918 году
|краіна              = {{Сьцяг Румыніі}} [[Румынія]]<br>{{Сьцяг Расеі}} [[Расейская імпэрыя]]
|краіны              = 
|падпарадкаваньне    = 
|у складзе           = [[Файл:Lesser coat of arms of the Russian Empire.svg|22px]] [[Расейская імпэратарская армія]]
|тып                 = [[Фронт (вайсковае аб’яднаньне)|Фронт]]
|уключае ў сябе      = 
|роля                = 
|ролі                = 
|памер               = 
|камандная структура = 
|разьмяшчэньне       = [[Румынія]], [[Расейская імпэрыя]]
|мянушка             = 
|мянушкі             = 
|заступнік           = 
|заступнікі          = 
|дэвіз               = 
|колеры              = 
|марш                = 
|талісман            = 
|узбраеньне          = 
|войны               = [[Першая сусьветная вайна]] 1914—1918
|бітвы               = 
|знакі ўзнагароды    = 
|дзейны камандзір    = 
|вядомыя камандзіры  = 
}}
'''Румынскі фронт''' — [[Войскі (фармаваньне)|агульнавайсковае]] [[Ваенная апэрацыя|апэратыўна]]-[[Стратэгія|стратэгічнае]] фармаваньне ([[Аб’яднаньне (вайсковая справа)|аб’яднаньне]], [[Фронт (вайсковае аб’яднаньне)|фронт]]) [[Расейская імпэратарская армія|Расейскай арміі]] на паўдневым крыле [[Усходні фронт (Першая сусьветная вайна)|расейска-нямецкага фронту]] ў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьетнай вайне]]. Утвораны 3 (16) сьнежня 1916 году ў сувязі з [[Румынская кампанія (1916—1917)|разгромам румынскай арміі]] войскамі [[Цэнтральныя дзяржавы|нямецкай кааліцыі]], якое адбылоіся восеньню 1916 году.

Скарочанае найменьне — '''РФ'''<ref>[https://web.archive.org/web/20180312181247/http://istmat.info/node/40049 Сайт истмат. Пояснение сокращений, аббреавиатуры русских архивов, периодичных научных изданий и издательств, единиц справочно-энциклопедической литературы; воинских чинов, существовавших в русской армии (до 1917 года)]</ref>.

== Стварэньне фронту ==
Уступленьне [[Румынія|Румыніі]] ў вайну 14 (27 жніўня) 1916 году не палепшыла сытуацыю для [[Антанта|Антанты]]. Страціўшы ў [[Баявыя дзеяньні|баявых дзеяньнях]] 1916 году амаль усю сваю тэрыторыю і каля 250 тысячаў чалавек забітымі, параненымі і палоннымі, Румынія практычна выбыла з вайны. Расейскія войскі, якія прыйшлі на дапамогу румынскай арміі, спынілі ў сьнежні 1916 — студзені 1917 году аўстра-нямецкія войскі на рацэ Сірэт. Быў створаны Румынскі фронт Расейскай арміі, у які ўвайшлі кіраўніцтва, [[Дунайская армія]], [[6-я армія (Расейская імпэрыя)|6-я армія]] з [[Санкт-Пецярбург|Петраграду]], [[4-я армія (Расейская імпэрыя)|4-я армія]] са складу [[Заходні фронт (Першая сусьветная вайна, Расея)|Заходняга фронту]] і [[9-я армія (Расейская імпэрыя)|9-я армія]] са складу [[Паўднёва-Заходні фронт (Першая сусьветная вайна, Расея)|Паўночна-Заходняга фронту]], а таксама рэшткі румынскіх войскаў.

Пасьля летняй кампаніі 1916 году ў [[Пазыцыйная вайна|пазыцыйных ваенных дзеяньнях]] на Заходнім [[Тэатар ваенных дзеяньняў|тэатры вайны]] Расеі надышла зімовая перадышка. «Адпачыць» не атрымалася толькі ''Румынскаму фронту'', дзе працягваліся [[баявыя дзеяньні]]. Так, агульныя страты [[Расейская імпэратарская армія|РІА]], з 31 сьнежня па 6 студзеня 1917 году, склалі 2 723 забітых, 7 656 параненых, 373 кантужаных і 453 зьніклых безь вестак. У тым ліку 2 245 забітых (82,5 %) — на Румынскім фронце<ref name="autogenerated3">[https://web.archive.org/web/20170914124753/http://historystudies.org/2012/07/oskin-m-v-problema-rezerva-dlya-generalnogo-nastupleniya-russkoj-armii-v-1917-g/ Оськин М. В., Проблема резерва для генерального наступления русской армии в 1917 г.]</ref>. У студзені ў склад ''фронту'' падыходзіла па 4 вайсковыя эшалёны з падмацаваньнямі ў суткі, замест трох у сьнежні 16-га. Некамплект асабістага людзей у першай дэкадзе студзеня 17-га меўся толькі на ''Румынскім фронце'', таму камандаваньне ''фронту'' адпраўляла заяўкі на папаўненьне, так да 1 красавіка 1917 году ''Румынскі фронт'' прасіў паставіць 380 [[Маршавая рота|маршавых рот]]<ref name="autogenerated3"/> у яго склад.

== Склад фронту (пэрыяд) ==
* Кіраваньне (штаб)
** Фармаваньні кіраваньня і непасрэднага падпарадкаваньня.
* 4-я армія (сьнежань 1916 — пачатак 1918 г.)
* 6-я армія (сьнежань 1916 — пачатак 1918 г.)
* [[8-я армія (Расейская імпэрыя)|8-я армія]] (верасень 1917 г. — пачатак 1918 г.)
* 9-я армія (сьнежань 1916 — пачатак 1918 г.)
* 1-я румынская армія (пад камандаваньнем [[генэрал]]а Крысьцеску)
** [[3-і армейскі корпус (Расейская імпэрыя)|III корпус]]
** [[5-ы армейскі корпус (Расейская імпэрыя)|V корпус]]
** [[6-ы армейскі корпус (Расейская імпэрыя)|VI корпус]]
* 2-я румынская армія (генэрал Авярэску).

Працягласьць Першай лініі (перадавой лініі, [[Фронт (вайсковае аб’яднаньне)|лініі фронту]]) — 600 кілямэтраў<ref name="autogenerated2">[http://journalrusin.ru/index.php?id=novosti Международный исторический журнал «Русин», Новости.]</ref>. Да канца 1916 годуна ''Румынскім фронце'' знаходзілася 1/4 частка дзеючых Узброеных сіл Расеі (35 пяхотных і 13 кавалерыйскіх [[Дывізія|дывізій]])<ref name="autogenerated2"/>.
[[Файл:King_Ferdinand_of_Romania.jpg|міні|281x281пкс|[[Кароль]] Румыніі [[Фердынанд I (кароль Румыніі)|Фэрдынанд I]].]]

== Галоўнакамандуючы войскамі фронту ==
* [[Кароль]] Румыніі [[Фердынанд I (кароль Румыніі)|Фэрдынанд I]]
** Памочнікі галоўнакамандуючага войскамі фронту:
*** 12.12.1916—01.04.1917 — [[генэрал ад кавалерыі]] В. В. Сахараў
*** 11.04.1917—25.03.1918 — [[генэрал-ад'ютант]], [[генэрал ад інфантэрыі]] Д. Г. Шчэрбачоў

== Румынскі фронт у 1917 годзе ==
Актыўныя баявыя дзеяньні на ''Румынскім фронце'' былі адноўленыя ў ліпені 1917 году пасьля праваленага [[Чэрвеньскі наступ|чэрвеньскага наступу]]. У бітве ў Мэрэшці (пачалася 22 ліпеня) румынскай арміі на чале генэрала А. Авярэску ўдалося вызваліць каля 500 км² тэрыторыі{{Няма крыніцы}}. Наступ аўстра-нямецкіх войскаў пад камандаваньнем [[генэрал-фэльдмаршал]]а [[Аўгуст фон Макэнзэн|Макэнзэна]] у адказ  ўдалося спыніць у бітве пры Мэрэшэшці. Расейскія часткі ў гэтых баявых дзеяньнях былі даволі пасіўныя з-за таго, што расейская армія пачала імкліва раскладацца і адмаўлялася ваяваць. Да 8 верасьня фронт канчаткова стабілізаваўся, і гэта былі апошнія актыўныя баявыя дзеяньні на Ўсходнім фронце ў 1917 годзе.

Пасьля [[Кастрычніцкі пераварот|кастрычніцкага перавароту]] ў Петраградзе памочніку галоўнакамандуючага войскамі фронту генэралу Д. Г. Шчэрбачову (які фактычна выконваў абавязкі галоўнакамандуючага) удалося на некаторы час стрымаць развал войскаў фронту ад узьдзеяньням рэвалюцыйных падзей і бальшавіцкай агітацыі.

Бальшавіцкі ўплыў на [[Салдат|салдацкія]] масы тут у цэлым быў невялікім, тым больш што і ў тыле гэтага фронту адсутнічалі буйныя бальшавіцкія арганізацыі, якія маглі б стаць крыніцамі такога ўплыву. Інфармацыя аб палітычных падзеях, якая паступала зь Петраграда і Масквы, старанна фільтравалася камандаваньнем і эсэра-меншавісцкімі салдацкімі камітэтамі. Вялікую «трэцюю сілу» на Румынскім фронце ўяўляла Цэнтральная Рада. Эсэрамі, меншавікамі і прадстаўнікамі мясцовых нацыянальных партыяў вялася моцная  і пасьпяховая контрбальшавісцкая прапаганда. Дзякуючы сытуацыі, якая склалася эсэро-меншавісцкае кіраўніцтва салдацкіх камітэтаў і камандаваньне фронту здолела перахапіць палітычную ініцыятыву ў [[Бальшавікі|бальшавікоў]]. У першыя пасьлякастрычніцкія дні тут былі ўтвораны эсэра-меншавісцкія франтавы і армейскія ваенна-рэвалюцыйныя камітэты<ref name="autogenerated1">[http://www.dissercat.com/content/borba-za-vlast-v-rossiiskoi-armii-na-frontakh-pervoi-mirovoi-voiny-oktyabr-1917-g-fevral-191#ixzz3TzFYnOH2 Базанов С. Н. Борьба за власть в российской армии на фронтах Первой мировой войны :Октябрь 1917 г. - февраль 1918 г. Автореферат диссертации на соискание степени доктора исторических наук. Москва, 2004]</ref>. 30 кастрычніка (12 лістапада) 1917 году франтавы камітэт прыняў пастанову аб непрызнаньні савецкай улады. Камандаваньне фронтам адмовілася падпарадкоўвацца новаму Вярхоўнаму галоўнакамандуючаму бальшавіку [[Мікалай Крыленка|Крыленка]].

Мясцовыя бальшавікі па прыкладу Паўночнага і Заходняга франтоў пачалі ствараць свае [[рэўкам]]ы і прызначаць явачным парадкам у частках і злучэньнях савецкіх камісараў. Бальшавікі спрабавалі пераабраць салдацкія камітэты, аднак было ўжо позна. Да таго ж камандаваньне фронту мела моцную падтрымку ў асобе ўзброеных фармаваньняў Цэнтральнай рады, а салдацкія масы, як і на іншых франтах, усяляк ухіляліся ад аказаньня ваеннай дапамогі як бальшавікам, так і іх палітычным праціўнікам.<ref name="autogenerated1"/>.

Румынскі фронт фактычна спыніў свае існаваньне ў сярэдзіне сьнежня 1917 году. Тады ж румынскія войскі са згоды генэрала Шчэрбачова ўварваліся ў [[Бесарабія|Бесарабію]] — пад падставай аховы расейскіх і румынскіх межаў і падтрымкі парадку і спакою ў сваім тыле.

== Беларусы на Румынскім фронце ==
На Румынскім фронце служылі шмат беларусаў<ref>{{Артыкул| аўтар =Палкоўнік Чуніхін-Карвецкі. | загаловак =Дакумэнты з гісторыі беларускага войска. У Беларускую Вайсковую камісію. | спасылка  =http://elibrary.mab.lt/bitstream/handle/1/2456/232220-1921-14.pdf?sequence=15&isAllowed=y | мова  = | выданьне  =[[Наша думка]] | тып = грамадзка-палітычная і літаратурная тыднёвая газэта | год  =8 красавіка 1921 | том   = | нумар  =14 | старонкі  =2, 3 }}</ref>. Паведамлялася, што напрыканцы 1917 годзе там было да 20 тысячаў салдат-беларусаў, які падтрымалі [[Першы Ўсебеларускі зьезд|Усебеларускі зьезд]] і прасілі вярнуць іх дадому, каб падтрымаць стварэньне сваёй дзяржавы.

== Асобы ==
На ''Румынскім фронце'' служылі:
* [[Кандрат Крапіва]] — беларускі савецкі [[пісьменьнік]], [[паэт]], [[Сатыра|сатырык]], [[Драматургія|драматург]], [[перакладчык]], грамадзкі дзеяч
* [[Сьцяпан Некрашэвіч]] — будучы беларускі вучоны-мовазнаўца і грамадзкі дзеяч, ініцыятар стварэньня Інстытуту беларускай культуры (цяпер — [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі]]);
* [[Павал Вэнт]] — генэрал БНР
* [[Рыгор Сямёнаў]] — будучы казачы [[атаман]], дзеяч [[Белы рух|Белага руху]] ў Забайкальлі і на Далёкім Усходзе, [[генэрал-лейтэнант]] [[Белы рух|Белай арміі]];
* [[Густаў Манэргэйм]] — будучы фінскі ваенны і дзяржаўны дзеяч;

== Глядзіце таксама ==
* [[Восіп Пажарскі]]
* [[Румынская кампанія (1916—1917)]]
* [[Чэрвеньскі наступ]]
* [[Румчарад]]
* [[Адэская Савецкая Рэспубліка]]
* [[Паход драздоўцаў Ясы — Дон]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* Г. И. Котовский, Документы и материалы / Сборник составили и подготовили к печати Л. М. Чижова, Х. И. Муратов, М. П. Белый и Н. А. Краснова. — Кишинёв: Госиздат Молдавии, 1956. — 624 с. — Тираж 10 000 экз.
* А. И. Спиридович, Великая Война и Февральская Революция 1914 — 1917 годов., Нью-Йорк, 1960-62 года.
* Большевики Молдавии и Румынского фронта в борьбе за власть советов (март 1917 г. — январь 1918 г.). Документы и материалы. — Кишинёв: Картя Молдовеняска, 1967. — 450 с. — Тираж 4 000 экз.
* Борьба трудящихся Молдавии против интервентов и внутренней контрреволюции в 1917-1920 гг. Сборник документов и материалов. (Лупта оаменилор мунчий дин Молдова ымпотрива интервенциоништилор ши контрареволуцией интерне ын аний 1917-1920. Кулежере де документе ши материале) — Кишинёв: Картя Молдовеняскэ, 1967. — 684 с. — Тираж 1500 экз.
* Борьба за власть Советов в Молдавии (март 1917 г. март 1918 г.) Сборник документов и материалов. Кишинев, 1957.
* Октябрьская революция и армия. 25 октября 1917 г. — март 1918 г. Сборник документов. — М.: Наука, 1973. — 456 с. // Под редакцией доктора исторических наук Л. С. Гапоненко. Составители: Е. П. Воронин (ответственный составитель), Л. М. Гаврилов (кандидат исторических наук), Т. Ф. Кузьмина, В. В. Кутузов, Л. Я. Сает. — Тираж 3 500 экз.
* Дещинский, Леонтий Евгеньевич — 07.00.01 (диссертация), Деятельность большевистской партии по завоеванию солдатских и матросских масс в условиях подготовки и проведения Великой Октябрьской социалистической революции (март 1917 - февраль 1918 гг.) (На материалах Юго-Западного, Румынского фронтов и Черноморского флота) — Львов, 1984 год.
* А. А. Керсновский, История русской армии. М., 1994 год.
* Мировые войны XX века. В 4 книгах. Книга 2. Первая мировая война. Документы и материалы. М., 2002.
* Базанов, Сергей Николаевич — 07.00.02 (автореферат), Борьба за власть в российской армии на фронтах Первой мировой войны : Октябрь 1917 г. — февраль 1918 г., 2004 год.
* ''Бэзил Лиддел Гарт.'' 1914. Правда о Первой мировой.&nbsp;— М.: Эксмо, 2009.&nbsp;— 480&nbsp;с.&nbsp;— (Перелом истории).&nbsp;— 4300 экз.&nbsp;{{ISBN|978-5-699-36036-9}}
* Российский государственный военно-исторический архив (РГВИА) Ф. 2085 Штаб помощника главнокомандующего армиями Румынского фронта.
* Бессарабия и Румынский фронт зимой 1916/1917 г.: деятельность организации гофмейстера С. Н. Гербеля, Международный исторический журнал «Русин». 2014 год. № 3 (37).

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20170914124753/http://historystudies.org/2012/07/oskin-m-v-problema-rezerva-dlya-generalnogo-nastupleniya-russkoj-armii-v-1917-g/ Оськін М. В. Праблема рэзерву для генеральнага наступлення рускай арміі ў 1917 г.]
* [https://web.archive.org/web/20180312181247/http://istmat.info/node/40049 Сайт істмат. Тлумачэнне скарачэнняў, аббреавиатуры рускіх архіваў, перыядычных навуковых выданняў і выдавецтваў, адзінак даведачна-энцыклапедычнай літаратуры; воінскіх чыноў, якія існавалі ў рускай арміі (да 1917 года).]
* [http://journalrusin.ru/index.php?id=novosti Міжнародны гістарычны часопіс «Русін», «Навіны»]

[[Катэгорыя:Расейскія франты падчас Першай сусьветнай вайны]]