Прагляд крыніцы для Падзелы Рэчы Паспалітай

'''Падзе́лы Рэ́чы Паспалі́тай''' — шэраг геапалітычных падзеяў канца [[18 стагодзьдзе|ХVІІІ стагодзьдзя]], у выніку якіх [[Рэч Паспалітая Абодвух Народаў]] зьнікла з мапы [[Эўропа|Эўропы]] як дзяржаўнае ўтварэньне.

== Першы падзел ==
[[Файл:Rzeczpospolita Rozbiory 1.png|міні|200пкс|Першы падзел Рэчы Паспалітай]]
{{Асноўны артыкул|Першы падзел Рэчы Паспалітай}}
Першы падзел [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітае]] адбыўся ў 1772 годзе. Перад ім [[Расея]] разьвязала пытаньне аб дысыдэнтах, але Сойм адхіліў ейныя прапановы. Тады Расея й [[Прусія]] пайшлі на стварэньне канфэдэрацыяў у [[Слуцкая канфэдэрацыя|Слуцку]] й [[Торунская канфэдэрацыя|Торуні]], якія дабіліся прыняцьця закону аб раўнапраўі, а таксама пацьвердзілі шляхецкія правы. Тады ўжо паўстала каталіцкая шляхта (гл. [[Барская канфэдэрацыя]]). Але канфэдэраты прайгралі вайну з Расеяй, і [[Аўстрыя]], Прусія й Расея падзялілі Рэч Паспалітую. Аўстрыя й Прусія анэксавалі частку земляў [[Польшча|Польшчы]], Расея — [[Усходняя Беларусь|Усходнюю Беларусь]] й [[Інфлянты]]. Перадумовамі падзелу былі поўная палітычная анархія ў Рэчы Паспалітай і няздольнасьць магнатаў пераадолець рознагалосьсі.

== Другі падзел ==
[[Файл:Rzeczpospolita Rozbiory 2.png|міні|Другі падзел Рэчы Паспалітай]]
{{Асноўны артыкул|Другі падзел Рэчы Паспалітай}}
Пасьля Першага падзелу [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]], кароль Рэчы Паспалітае, стаў на чале памяркоўных рэфарматараў. Была створаная Адукацыйная камісія, абмежаванае права [[liberum veto]]. Вяршыняй рэформаў стаў [[Чатырохгадовы Сойм|Вялікі Сойм]] 1788—1792 гадох. Сойм павялічыў войска да ста тысячаў, забараніў усялякія канфэдэрацыі. 3 траўня 1791 году Сойм зацьвердзіў [[Канстытуцыя 3 траўня 1791 году|Канстытуцыю Рэчы Паспалітае]]. Але Расея адразу зрэагавала: была створаная [[Таргавіцкая канфэдэрацыя]] ворагаў рэформаў, і тыя папрасілі ў Расеі падтрымку. [[Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году|Вайна 1792]] скончылася поўнай паразай Рэчы Паспалітае й новым падзелам, які замацаваў [[Гарадзенскі Сойм (1793)|гарадзенскі сойм 1793 году]].

== Трэці падзел ==
[[Файл:Partitions of Poland.png|міні|200пкс|Трэці падзел Рэчы Паспалітай]]
{{Асноўны артыкул|Трэці падзел Рэчы Паспалітай}}
Пасьля гэтых падзеяў патрыятычныя колы грамадзтва пачалі рыхтавацца да [[Паўстаньне 1794 году|паўстаньня]], якое пачалося 24 сакавіка 1794 году. Але паўстанцы былі разьбітыя ў тым жа годзе, а ў пачатку 1795 году Рэч Паспалітая зьнікла з мапы [[Эўропа|Эўропы]].

== Літаратура ==
* {{Кніга|аўтар = [[Мікола Ільяшэвіч]].|частка = |загаловак =Расейская палітыка на землях былага Беларуска-Літоўскага гаспадарства за панаваньня Кацярыны ІІ і Паўлы І (1772-1801)|арыгінал = |спасылка =http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=2947 |адказны = |выданьне = |месца =[[Вільня]] |выдавецтва =  |год =1933 |том = |старонкі = |старонак =24 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

{{Гісторыя Беларусі}}
{{Накід:Гісторыя Беларусі}}

[[Катэгорыя:Падзелы Рэчы Паспалітай| ]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі (1569—1795)]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Аўстрыі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Расеі]]