Пагром у Пшытыку

Пагром у Пшытыку адбыўся 9 сакавіка 1936 году супраць габрэйскай супольнасьці ў Пшытыку Радамскага павету Мазавецкага ваяводзтва ва ўсходне-цэнтральнай Польшчы^[1]. Гэта быў самы агульнавядомы інцыдэнт антысэміцкага гвалту ў пэрыяд міжваеннай Польшчы, які прыцягнуў увагу сусьветнай грамадзкасьці^[2]. Пагром у Пшытыку ўваходзіў у сэрыю пагромаў, якія адбыліся ў Польшчы незадоўга да пачатку Другой сусьветнай вайны^[2].

Антысэміцкая прапаганда нацыянальна-дэмакратычнай партыі Польшчы настройвала мясцовае сельскае насельніцтва супраць габрэяў^[3]. Быў арганізаваны байкот габрэйскіх крамаў, які выліўся ў хвалю жорсткіх антысэміцкіх атакаў. У адказ была сфармаваная група габрэйскай самаабароны. За два дні да пагрому некаторыя габрэйскія жыхары сабраліся на мескай плошчы, чакаючы нападзеньня сялянаў, але ў гэты дзень нічога ня здарылася^[1]. Два дні пазьней, не зважаючы на кірмашны дзень, сяляне атакавалі габрэяў; пагром скончыўся двумя ахвярамі з габрэйскага боку і адной з польскага^[1]^[3].

У наступстве многія людзі былі арыштаваныя. За падзеямі пасьледваў судовы працэс, які пачаўся 2 чэрвеня 1936 году і ўключаў 43 польскія і 14 габрэйскіх адказчыкаў (апошніх абвінавацілі ў агрэсіўных паводзінах да польскага сялянства). Вэрдыкт быў выказаны 26 чэрвеня 1936 году. 11 габрэяў былі прыгавораныя да турэмнага зьняволеньня тэрмінам ад 6 месяцаў да 8 гадоў, тым часам як 39 палякаў атрымалі прысуды ад 6 месяцаў да аднаго году. Абвінавачваймыя габрэі сьцьвярджалі, што яны паводзілі сябе ў межах самаабароны, але суд адвергнуў гэтыя паказаньні. Выказаны вэрдыкт вельмі моцна абурыў габрэйскую супольнасьць Польшчы, што прывяло да пагромаў у агульнанацыянальных маштабах^[2].

Навіна аб гэтым пагроме шакіравала як габрэйскае насельніцтва Польшчы, так і габрэйскія супольнасьці па ўсім сьвеце, і пасадзейнічала буйной эміграцыі габрэяў з Польшчы^[1].

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г Gilbert, Sir Martin (1986). The Holocaust: A History of the Jews of Europe During the Second World War (анг.) Henry Holt and Company. pp. 51. ISBN 978-0-03-062416-2
^ ^а ^б ^в Emanuel Melzer, No Way Out: The Politics of Polish Jewry 1935-1939 (анг.) Monographs of the Hebrew Union College 19. Cincinnati: Hebrew Union College Press, 1997
^ ^а ^б David Vital, A people apart: the Jews in Europe, 1789-1939, Oxford University Press, 1999, ISBN 0-19-820805-7, Google Print, p.784 (анг.)

[Gilbert-1] а ^б ^в ^г Gilbert, Sir Martin (1986). The Holocaust: A History of the Jews of Europe During the Second World War (анг.) Henry Holt and Company. pp. 51. ISBN 978-0-03-062416-2

[Melzer-2] а ^б ^в Emanuel Melzer, No Way Out: The Politics of Polish Jewry 1935-1939 (анг.) Monographs of the Hebrew Union College 19. Cincinnati: Hebrew Union College Press, 1997

[vital-3] а ^б David Vital, A people apart: the Jews in Europe, 1789-1939, Oxford University Press, 1999, ISBN 0-19-820805-7, Google Print, p.784 (анг.)

[1]

[2]

[3]