Прагляд крыніцы для Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь

{{Арганізацыя
| назва           = Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь
| выява           = Independence-Lenin Minsk 3.jpg
| рамка выявы     = 
| памер выявы     = 250пкс
| альтэрнатыўны тэкст выявы = 
| подпіс выявы    = 
| мапа            = Logo of the National Bank of the Republic of Belarus.svg
| памер мапы      = 300пкс
| альтэрнатыўны тэкст мапы = 
| подпіс мапы     = Лягатып НБРБ
| мапа 2          = 
| абрэвіятура     = НБРБ
| дэвіз           = 
| папярэднік      = 
| наступнік       = 
| дата ўтварэньня = 1991
| дата спыненьня існаваньня = 
| тып             = цэнтральны банк
| юрыдычны статус = 
| мэта            = Забесьпячэньне [[Пакупніцкая здольнасьць|пакупніцкай здольнасьці]] [[Беларускі рубель|беларускага рубля]]
| штабкватэра     = [[Менск]], пр. Незалежнасьці, д. 20
| месцазнаходжаньне = 
| каардынаты      = 
| дзейнічае ў рэгіёнах = [[Берасьце]], [[Віцебск]], [[Гомель]], [[Горадня]], [[Магілёў]]
| сяброўства      = 
| афіцыйныя мовы  = 
| генэральны сакратар = 
| пасада кіраўніка = Старшыня праўленьня
| імя кіраўніка   = [[Павал Калавур]]
| пасада кіраўніка 2 = Першы намесьнік старшыні праўленьня
| імя кіраўніка 2 = Тарас Надольны
| пасада кіраўніка 3 = Намесьнікі старшыні праўленьня
| імя кіраўніка 3 = {{Просты сьпіс|
* Сяргей Дубкоў
* Сяргей Калечыц
* Пётар Мамановіч
* Аляксандар Прышчыц
}}
| пасада кіраўніка 4 = Галоўны бугальтар
| імя кіраўніка 4 = Валянціна Азарэвіч
| асноўныя асобы  = 
| кіроўны орган   = Управа
| матчыная кампанія = 
| зьвязаныя кампаніі = «[[Беларуская валютна-фондавая біржа]]», «[[Цэнтар банкаўскіх тэхналёгіяў]]»
| бюджэт          = 
| колькасьць супрацоўнікаў = 
| колькасьць валянтэраў = 
| сайт            = [http://www.nbrb.by/bel/ www.nbrb.by]
| заўвагі         = 
| колішняя назва  = 
}}
'''Нацыяна́льны банк Рэспу́блікі Белару́сь''' ('''''НБ РБ''''') — [[цэнтральны банк]] [[Беларусь|Беларусі]], разьмешчаны ў сталіцы краіны [[Менск]]у. З 2001 году Статут ды гадавыя справаздачы банка ўхваляюцца [[Прэзыдэнт Беларусі|прэзыдэнтам]]. Таксама прэзыдэнт вызначае [[аўдыт]]ара банка ды са згоды [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Рады Рэспублікі]] склад яго Ўправы. Паседжаньні Ўправы банка ладзяцца прынамсі ''штомесяц'' ды зьяўляюцца правамоцнымі пры наяўнасьці ''70%'' чальцоў. Пастановы ўхваляюцца [[Простая большасьць|простаю большасьцю]] галасоў. Штоквартал банк мае паведамляць прэзыдэнту і [[Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь|ўраду]] аб аб’ёме выпуску [[Грошы|грошай]], а толькі прэзыдэнту — аб памеры [[золата]]валютнага запасу. Зь 2009 году ''80%'' свайго прыбытку банк накіроўвае ў падпарадкаванае [[Агенцтва гарантаванага пакрыцьця банкаўскіх укладаў (дэпазытаў) фізычных асобаў|Агенцтва гарантаванага пакрыцьця банкаўскіх укладаў]] (АГПБУ), астатак — на павелічэньне ўласных фондаў.

== Паўнамоцтвы ==
Паводле Статуту банк мае паўнамоцтвы на:
* выпуск грошай ды каштоўных папераў;
* парадкаваньне абароту грошай ды [[Крэдыт|пазычаньня]];
* наладжаньне ажыцьцяўленьня плацяжоў у краіне;
* пазычаньне [[банк]]ам;
* парадкаваньне й нагляд за абаротам замежнай [[Валюта|валюты]];
* захоўваньне ўласных ды ўрадавых [[Каштоўная папера|каштоўных папераў]];
* выданьне парадаў аб выкананьні [[каштарыс]]аў урадам і мясцовымі органамі ўлады;
* дазвол пазычальным установам на абарачэньне каштоўных папераў;
* улік пазычальных установаў;
* дазвол і парадкаваньне банкаўскай дзейнасьці;
* парадкаваньне й нагляд за платаздольнасьцю пазычальных установаў;
* вызначэньне для пазычальных установаў правілаў нутранага нагляду;
* узгадненьне выпуску каштоўных папераў пазычальнымі ўстановамі;
* вызначэньне для пазычальных устаноўваў правілаў абарачэньня форвардных ды [[ф'ючарс]]ных дамоваў, [[апцыён]]аў;
* ухваленьне правілаў рахункаводзтва й справаздачнасьці для банкаў;
* вызначэньне парадку правядзеньня разьлікаў;
* разьліковае абслугоўваньне ўраду, [[Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь|Міністэрства фінансаў]], [[Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь|Міністэрства абароны]], [[Міністэрства ўнутраных справаў Рэспублікі Беларусь|Міністэрства ўнутраных справаў]], [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь|Камітэту дзяржаўнай бясьпекі]], [[Камітэт дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь|Камітэту дзяржаўнага кантролю]], [[Міністэрства па надзвычайных сытуацыях Рэспублікі Беларусь|Міністэрства па надзвычайных сытуацыях]], [[Дзяржаўны памежны камітэт Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўнага памежнага камітэту]], [[Апэратыўна-аналітычны цэнтар пры прэзыдэнце Рэспублікі Беларусь|Апэратыўна-аналітычнага цэнтру пры прэзыдэнце]] ды [[АГПБУ]];
* складаньне плацёжнага балянсу дзяржавы;
* стварэньне й кіраваньне золатавалютным запасам па ўзгадненьні з прэзыдэнтам;
* вызначэньне [[Цана|цаны]] каштоўных [[мэтал]]аў і камянёў у [[Гандаль|гандлі]] банкамі;
* вызначэньне парадку адкрыцьця й вядзеньня [[Банкаўскі рахунак|рахункаў]] у каштоўных мэталах;
* вызначэньне сумесна з [[Дзяржаўны мытны камітэт Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўным мытным камітэтам]] па ўзгадненьні зь Міністэрствам фінансаў парадку ўвозу ў й вывазу з [[Краіна|краіны]] каштоўных мэталаў і камянёў паводле банкаўскіх апэрацыяў;
* ладжаньне перавозкі наяўных грошай, плацёжных загадаў, каштоўных мэталаў і камянёў;
* нагляд за абаронай зьвестак банкаў;
* выданьне зводных дадзеных аб стане грашовых дачыненьняў, пазычаньня, парадкаваньня абароту замежнай валюты, плацёжнага балянсу дзяржавы й банкаў;
* заключэньне пагадненьняў з галоўнымі банкамі й пазычальнымі ўстановамі іншых [[дзяржава]]ў;
* парадкаваньне спосабу ўжыцьця банкаўскіх [[інфармацыйныя тэхналёгіі|інфармацыйных тэхналёгіяў]];
* засьведчаньне прыдатнасьці банкаўскага [[Праграмнае забесьпячэньне|праграмнага забесьпячэньня]];
* збор і выдача зьвестак пра зьдзейсьненыя пазыкі<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 29 ліпеня 2010| url = http://www.pravo.by/webnpa/text.asp?rn=p30100320| загаловак = Указ прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь ад 13 чэрвеня 2001 г. № 320| фармат = | назва праекту = | выдавец = Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь| дата = 29 чэрвеня 2011 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>.

== Перадумовы ўтварэньня ==

У 1922 годзе [[Савет народных камісараў]] стварыў у [[БССР]] [[Беларускі рэспубліканскі банк]]. Неўзабаве ён перайшоў у падначаленьне [[Дзяржаўны банк СССР|Дзяржаўнага банку СССР]]. Рэарганізацыі банку праводзіліся ў 1959 і 1987, а ў цяперашнім выглядзе ён зьявіўся ў 1991 годзе.

== Гісторыя ==
У 1996 г. беларускі ўрад узяў на ўзбраеньне рыторыку інтэграцыі з [[Расея]]й, таму стала ў паветры вітала ідэя аб’яднаньня грашовых сыстэмаў абедзьвюх краінаў, дакладней, уліцьцё Беларусі ў расейскую [[расейскі рубель|рублёвую]] грашовую зону. Рэжым Аляксандра Лукашэнкі пачаў праводзіць пабудову плянавае эканомікі, былі згорнутыя эканамічныя рэформы. Ініцыяваны Лукашэнкам [[Рэфэрэндум у Беларусі 1996 году|рэфэрэндум 1996 году]] падпарадкаваў [[Нацыянальны банк Беларусі]] Савету Міністраў. Такая мера супярэчыла прынцыпам пабудовы здаровае грашовае сыстэмы эканомікі, бо Нацыянальны банк пазбавіўся магчымасьці распрацоўваць незалежную фінансава-крэдытную палітыку. Паводле вынікаў таго ж рэфэрэндуму Аляксандар Лукашэнка распусьціў Вярхоўны Савет 13 скліканьня. Замест яго быў заснаваны паўкішэнны «Нацыянальны Сход», які не абмяркоўвае палітыку Нацбанка і Саўміна. У далейшым шэраг заканадаўчых актаў яшчэ болей абмежаваў кампэтэнцыю рэгулятара.

Напярэдадні гістарычнага рэфэрэндуму галава Нацбанку [[Станіслаў Багданкевіч]] падаў у адстаўку ў знак пратэсту супраць зьмены курсу ад праграмы рынкавых рэформаў. Ягоную пасаду заняла [[Тамара Віньнікава]], якая хутка таксама заявіла пра нязгоду з палітыкай прэзыдэнта і паспрабавала вярнуць сытуацыю ў старое рэчышча. Аднак уладам гэта было не даспадобы. Т. Віньнікава была пазбаўленая пасады, пасьля чаго ёй былі прад’яўленыя абвінавачваньні ў атрыманьні хабару. На ейнае месца быў прызначаны [[Пётар Пракаповіч|Пятро Пракаповіч]], будаўнік па адукацыі. У ліпені 2011 году Пятро Пракаповіч падаў у адстаўку па стане здароўя. 18 ліпеня 2011 году Аляксандар Лукашэнка афіцыйна вызваліў Пятра Пракаповіча з пасады старшыні Нацбанку.

Адпаведна Ўказу прэзыдэнта № 330 ад 27 ліпеня 2011 году Надзея Ермакова прызначана Старшынёй праўленьня Нацыянальнага банку Рэспублікі Беларусь. З 28 ліпеня яна прыступіла да выкананьня сваіх абавязкаў. Раней Ермакова займала пасаду Старшыні праўленьня ААТ «[[Беларусбанк]]».

З красавіка 2023 году Нацыянальны банк знаходзіцца пад санкцыямі Канады<ref>[https://smartpress.by/news/41527/ Канада ввела санкции против Нацбанка Беларуси и ряда крупнейших банков]</ref>.

== Структура ==
[[Файл:75_years_of_banking_system_(silver)_rv.png|228пкс|значак]]
Органам кіраваньня Нацыянальнага банку зьяўляецца Праўленьне Нацыянальнага банку — калегіяльны орган, які вызначае асноўныя напрамкі дзейнасьці і ажыцьцяўляе кіраўніцтва і кіраваньне банкам. Колькасьць сябраў Праўленьня ўстанаўліваецца [[Прэзыдэнт Беларусі|прэзыдэнтам Рэспублікі Беларусь]]. Кампэтэнцыя Праўленьня Нацыянальнага банка і парадак скліканьня яго пасяджэньняў вызначаюцца Статутам Нацыянальнага банку. Сябры Праўленьня Нацыянальнага банку ня могуць займаць іншыя дзяржаўныя пасады, калі іншае не прадугледжана Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь і іншымі заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь, а таксама знаходзіцца ў палітычных партыях.

Нацыянальны банк складаецца з цэнтральнага апарату, структурных падразьдзяленьняў, якія знаходзяцца на тэрыторыі [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]] і за яе межамі.

Да структурных падразьдзяленьняў Нацыянальнага банку адносяцца:
* Галоўная ўправа па [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]
* Галоўная ўправа па [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]
* Галоўная ўправа па [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]]
* Галоўная ўправа па [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]
* Галоўная ўправа па [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]]
* Навучальны цэнтар
* Разьліковы цэнтар<ref name="branches">{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://nbrb.by/bel/Branches/| загаловак = Структурныя падраздзяленні Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь| фармат = | назва праекту = Падраздзяленні| выдавец = Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь| дата = 9 красавіка 2014| мова = | камэнтар = }}</ref>

Юрыдычныя асобы, створаныя з удзелам Нацыянальнага банку:

* [[Адкрытае акцыянэрнае таварыства|ААТ]] «[[Цэнтар банкаўскіх тэхналёгіяў]]»
* ААТ «[[Банкаўскі працэсінгавы цэнтар]]»
* [[Закрытае акцыянэрнае таварыства|ЗАТ]] «[[Банкаўска–фінансавая тэлесетка]]»
* ААТ «[[Азёрны (санаторый)|Санаторый „Азёрны“]]»
* ААТ «[[Ружанскі (санаторый)|Санаторый „Ружанскі“]]»
* ААТ «[[Беларуская валютна-фондавая біржа]]»
* [[Дзяржаўная ўстанова|ДУ]] «[[Агенцтва гарантаванага пакрыцьця банкаўскіх укладаў (дэпазытаў) фізычных асобаў]]»<ref name="branches"/>

== Будынак ==
[[Файл:NBRB.JPG|значак|Будынак Нацбанку ўвечары]]
Будынак Дзяржбанку ўзьведзены ў 1947—1952 роках паводле праекцу акадэміка [[АН БССР]] архітэктара [[М. Парусьнікаў|М. Парусьнікава]], які перамог у 1947 у закрытым конкурсе на распрацоўку праекту першай чаргі Савецкай вуліцы (сучасны [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|пр. Незалежнасьці]]). Была адзначаная ўдала выбраная архітэктарам шырыня вуліцы і вышыня забудовы, буйны [[Архітэктурны маштаб|маштаб]] забудовы, у меру падкрэсьленая манумэнтальнасьць будынкаў. Будынак Дзяржбанку разам з будынкам [[Дзяржаўны ўнівэрсальны магазін (Менск)|Дзяржаўнага ўнівэрсальнага магазіну]] (пр. Незалежнасьці, 21) вырашаў складаны кут праспэкту на перакрыжаваньні з [[Вуліца Леніна (Менск)|вул. Леніна]]. Будынак уражвае сваёй прастатой і манумэнтальнасьцю. Плястыку фасадаў узбагачаюць канэляваныя [[Пілястра|пілястры]] [[Карынцкі ордэр|карынцкага ордэру]] на вышыню чатырох паверхаў, арачныя праёмы асноўнай апэрацыйнай залі на другім паверсе, вянчаючы [[гзымс]]. Будынак Нацыянальнага банку — помнік савецкай архітэктуры з выкарыстаньнем клясыцыстычнай спадчыны.

== Крыніцы і заўвагі ==
{{ГККРБ|712Г000168}}
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Беларусь}}
* [https://web.archive.org/web/20110513234857/http://www.nbrb.by/bel/ Афіцыйны сайт]

{{Банкі Беларусі}}
{{Цэнтральныя банкі Эўропы}}
{{Беларусь у тэмах}}
{{Старшыні Нацыянальнага банку Рэспублікі Беларусі}}

[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]]
[[Катэгорыя:Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь| ]]
[[Катэгорыя:Цэнтральныя банкі|Беларусь]]