Прагляд крыніцы для Мельніцкая унія

{{Дамова
|назва                = Мельніцкая унія
|поўная назва         = 
|выява                = 
|шырыня выявы         = 
|подпіс выявы         = 
|тып                  = 
|дата падрыхтоўкі     = 
|дата падпісаньня     = [[23 кастрычніка]] [[1501]]
|месца падпісаньня    = [[Мельнік]] (Польшча)
|замацаваная пячаткай = 
|набыла моц           = не набыла моц
|умовы                = 
|тэрмін дзеяньня      = 
|страціла моц         = 
|падпісаная           = 
|бакі                 = [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Польшча]] і [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]
|месца захаваньня     = 
|статус               = 
|мова                 = 
|мовы                 = 
|сайт                 = 
|wikisource           = 
}}
'''Ме́льніцкая у́нія''' — саюз паміж Каралеўствам Польскім і Вялікім Княствам Літоўскім. Акт уніі быў падпісаны [[23 кастрычніка]] [[1501]] году ў горадзе [[Мельнік]] Падляскага ваяводзтва пры абраньні каралём польскім і вялікім князем літоўскім [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандра]], але ня быў зацьверджаны [[Сойм Вялікага Княства Літоўскага|соймам Вялікага Княства Літоўскага]] й так і не набыў моц<ref name="ЭВКЛ">Грыцкевіч А. Мельніцкая унія // [[Вялікае Княства Літоўскае (энцыкляпэдыя)|Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя у 3 т.]] — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 285. — 788 с — ISBN 985-11-0378-0</ref>.

== Гісторыя ==
Яшчэ [[Крэўская унія|Крэўскай уніяй]] 1385 году паміж Каралеўствам Польскім і Вялікім Княствам Літоўскім усталёўвалася [[асабістая унія]]. Першая асабістая унія, гэта значыць кіраваньне абедзьвюма дзяржавамі адным манархам, працягвалася да 1401 году, калі паводле [[Віленска-радамская вунія|Віленска-Радамскай уніі]] [[Вітаўт]] быў афіцыйна прызнаны вялікім князем літоўскім. Асабістая унія была адноўленая ў 1447 годзе, калі вялікі князь літоўскі Казімер стаў адначасова й каралём польскім. За сьмерцю [[Казімер Ягелончык|Казімера]] ў [[1492]] годзе асабістая унія зноў касавалася: каралём польскім быў абраны яго сын [[Ян Ольбрахт]], а вялікім князем літоўскім іншы сын — [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]]. 17 чэрвеня 1501 году Ян Ольбрахт сканаў, што адкрывала шляхі для аднаўленьня асабістай уніі шляхам абраньня каралём польскім Аляксандра<ref name="ЭВКЛ"/>.

Польскія магнаты, якія імкнуліся да інкарпарацыі Вялікага Княства Літоўскага ў склад Польскай Кароны, скарысталіся ваеннымі няўдачамі першага ў вайне з [[Літоўска-маскоўская вайна 1500—1503 гадоў|Масквой 1500—1503 гадоў]] і бескаралеўем і зрабілі чарговую спробу аб’яднаць абедзьве дзяржавы пад кіраўніцтвам Польшчы. 3 кастрычніка паміж дэлегацыяй польскага сойму з аднаго боку й вялікім князем Аляксандрам і [[Рада Вялікага Княства Літоўскага|вялікакняскай радай]] зь іншай у Петркаве была складзеная папярэдняя дамова, пазьней зацьверджаная пры абраньні Аляксандра каралём польскім<ref name="ЭВКЛ"/>.

Паводле акту уніі ў будучыні замест асобных манархаў будзе абірацца агульны кароль, абіраны на сумесным сойме прадстаўнікоў Каралеўства Польскага й Вялікага Княства Літоўскага ў Петркаве. Прадугледжвалася таксама ўвядзеньне адзінай сыстэмы грашовага звароту й правядзеньне адзінай вонкавай і ўнутранай палітыкі. Дзяржаўныя пасады й суды захоўваліся асобныя. Такім чынам, спадчынная манархія ператваралася б у выбарную, прычым большасьць выбарнікаў былі б прадстаўнікамі Каралеўства Польскага, дзяржаўная самастойнасьць Вялікага Княства Літоўскага была б фактычна ліквідаваная<ref name="ЭВКЛ"/>.

Акт Мельніцкай уніі быў падпісаны Аляксандрам і 27 прадстаўнікамі Вялікага Княства Літоўскага, але з умовай далейшага пацьверджаньня яго літоўскім соймам. У 1505 годзе сойм, большасьць дэлегатаў якога былі прыхільнікамі незалежнасьці Вялікага Княства Літоўскага, не зацьвердзіў акт уніі, які так і не набыў моц. Супраць уніі выступаў і Аляксандар, якому ліквідацыя спадчыннасьці трону была невыгодная<ref name="ЭВКЛ"/>.

== Крыніцы й заўвагі ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* ''Halecki O.'' Dzieje unii jagiellońskiej. — T. 1-2. — Kraków, 1919—1920.
* ''Kutrzeba S., Semkowicz W.'' Akta Unji Polski z Litwa, 1385—1791. — Kraków, 1932.

{{Польска-літоўскія уніі}}

[[Катэгорыя:Польска-літоўскія уніі]]