Прагляд крыніцы для Жалезабэтон

{{Картка зь ВікіЗьвестак}}
'''Жалезабэтон''' — штучны [[будаўнічы матэрыял]] з [[бэтон]]у і сталёвай [[Арматура|арматуры]], маналітна злучаных у адзіную [[Канструкцыя|канструкцыю]].

Трывалае счапленьне бэтону і арматуры забясьпечваецца падобнымі [[каэфіцыент]]амі іх лінейнага пашырэньня. Бэтон пераважна ўспрымае сьціскальныя намаганьні, надае канструкцыі цьвёрдасьць і ахоўвае арматуру ад [[Ржавеньне|іржавеньня]]. Падоўжаныя стрыжні арматуры, яе папярочныя хамуты і мантажная арматура для [[каркас]]аў успрымаюць расьцягвальныя намаганьні. Жалезабэтон вызначаецца высокай трываласьцю, даўгавечнасьцю, вогнеўстойлівасьцю і простасьцю формаўтварэньня. Выкарыстоўваецца ў [[жыльлё]]вым і прамысловым [[Будаўніцтва|будаўніцтве]], [[мост]]абудаваньні і гідратэхнічным будаўніцтве. Зь яго робяць жалезабэтонныя канструкцыі<ref name="а">{{Кніга|аўтар=[[П.М. Багаслаўчык]].|частка=Жалезабэтон|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1998|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.06.djvu 6: Дадаізм — Застава]|старонкі=[https://files.knihi.com/preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.06.djvu/414_990x9999.jpeg 414]—[https://files.knihi.com/preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.06.djvu/415_990x9999.jpeg 415]|старонак=576|сэрыя=|isbn=985-11-0106-0|наклад=10 000}}</ref>.

== Віды ==
Жалезабэтон бывае:
* звычайны;
* папярэдне напружаны — арматуру перад бэтанаваньнем нацягваюць, што абціскае бэтон, павялічвае яго трываласьць і расколінаўстойлівасьць;
* саманапружаны — выкарыстоўваюць напружвальны [[цэмэнт]], які пашыраецца пры цьвярдзеньні;
* зборны;
* маналітны<ref name="а"/>.

== Канструкцыі ==
Узьвядзеньне жалезабэтонных канструкцыяў мэтазгодна пры вялікіх дынамічных нагрузках, у тым ліку сэйсмічных, а таксама праз умовы перавозкі і мантажу. У іх пераважна выкарыстоўваюць гнуткую арматуру ў выглядзе асобных стрыжняў, зварных сетак і каркасаў. Акрамя падоўжанай арматуры ўсталёўваюць разьмеркавальную мантажную і папярочную (адгін і хамут). Часам прадугледжваюць ускоснае армаваньне ў выглядзе зварных сетак і [[Сьпіраль|сьпіраляў]]<ref name="б">{{Кніга|аўтар=[[М.М. Гурбо]].|частка=Жалезабэтонныя вырабы і канструкцыі|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. Генадзь Пашкоў|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі|год=1998|том=6: Дадаізм — Застава|старонкі=415|старонак=576|сэрыя=|isbn=985-11-0106-0|наклад=10 000}}</ref>.

Жалезабэтонная канструкцыя бывае:
* маналітная — фармуецца ў апалубцы на месцы будаўніцтва, выкарыстоўваецца пры асабліва вялікіх нагрузках, якія кладуцца на [[падмурак]], [[каркас]] і перакрыцьцё шматпавярховага прамысловага будынка, гідратэхнічнае збудаваньне, перакрыцьцё аўта[[Дарога|дарогі]], складнік маста і [[шляхаправод]]у;
* зборная — складаецца з асобных складнікаў, папярэдне зробленых на заводзе і палігоне, пашыраная пры прамысловым будаўніцтве, ідзе на падмурак і падземную частку будынка і збудаваньня, як то блёк і пліта падмурка, блёк і панэль сьцяны [[падвал]]у, на каркас будынка ([[калёна]], [[рыгель]], [[прагон]], падкранавая [[бэлька]] і [[Фэрма (канструкцыя)|фэрма]]), на вонкавую і ўнутраную сьцены (перагародачныя і сьценавыя блёк і панэль), на міжпавярховае перакрыцьцё і пакрыцьцё будынка (насьціл, панэль і пліта);
* зборна-маналітная — спалучае зборныя складнікі з маналітным бэтонам, які ўкладваецца на будаўнічай пляцоўцы, выкарыстоўваецца ў перакрыцьцях шматпавярховага будынка, мосьце і шляхаправодзе, а таксама пры ўзьвядзеньні абалонкі<ref name="б"/>.

Таксама вылучаюць такія канструкцыі, як:
* звычайная, як то [[армацэмэнтавая канструкцыя]];
* папярэдне напружаная — выкарыстоўваюць высокатрывалую стрыжнёвую арматуру і [[дрот]], а таксама пасмы і [[канат]]ы зь яго<ref name="б"/>.

Паводле арматуры вылучаюцца канструкцыі:
* са [[Сталь|сталёвай]] арматурай;
* са [[шклоплястык]]авай арматурай — іржаўстойлівая і электраізалявальная, улучае стрыжні са шкляных нітак, зьяднаных [[палімэр]]нымі кампазыцыямі;
* дыспэрснаармаваная (зь фібрабэтону)<ref name="б"/>.

Паводле спосабу атрыманьня канструкцыя бывае:
* вібраўшчыльненая;
* [[цэнтрыфуга]]ваная;
* прасаваная;
* [[вакуўм]]аваная;
* камбінаваная<ref name="б"/>.

== Работы ==
Жалезабэтонныя работы прадугледжваюць узьвядзеньне з маналітнага жалезабэтону. Улучаюць [[Апалубка|апалубку]], арматурную і бэтонную работы. Пасьлядоўна выконваюць:
* выраб і мантаж арматурных каркасаў, сетак і асобных стрыжняў;
* усталёўку апалубкі;
* прыгатаваньне, перавозку, укладку і ўшчыльненьне бэтоннай сумесі;
* догляд бэтону падчас цьвярдзеньня;
* распалубку пасьля дасягненьня бэтонам трываласьці<ref name="в">{{Кніга|аўтар=П.М. Багаслаўчык.|частка=Жалезабэтонныя работы|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=|адказны=гал.рэд. Генадзь Пашкоў|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі|год=1998|том=6: Дадаізм — Застава|старонкі=415|старонак=576|сэрыя=|isbn=985-11-0106-0|наклад=10 000}}</ref>.

Змантаваныя арматурныя каркасы магчыма скарыстаць пры ўсталёўцы апалубкі для яе замацаваньня ў патрэбным становішчы, а таксама для мацаваньня закладных дэталяў<ref name="в"/>.

== Мінуўшчына ==
У 1867 годзе францускі навуковец [[Жазэф Манье]] атрымаў [[патэнт]] на жалезабэтон. Жалезабэтонныя канструкцыі імкліва пашырылася ў Ангельшчыне і ЗША. У 1885 годзе жалезабэтон пачалі выкарыстоўваць у [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]. Жалезабэтон стаў адным з найбольш пашыраных у будаўніцтве матэрыялаў, які сталі выкарыстоўваць у канструкцыях [[Будынак|будынкаў]] і такіх збудаваньняў, як [[падмурак]], [[пліта]], [[сьцяна (архітэктура)|сьцяна]], [[труба]], [[мост]] і [[плаціна]]. Яго прымяненьне пашырылі на ўсе [[клімат]]ычныя зоны, бо фізыка-мэханічныя ўласьцівасьці жалезабэтону застаюцца аднолькавымі пры тэмпэратуры ад −40 да +60 [[Градус Цэльсія|°C]]<ref name="а"/>.

== Беларусь ==
У 1901—1902 гадох на чыгуначнай лініі [[Віцебск]] — [[Жлобін]] узьвялі 27 жалезабэтонных мастоў і шляхаправодаў<ref name="а"/>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Кніга|аўтар=[[Павал Біч]].|частка=|загаловак=Жалезабэтон з пазыцый супраціўленьня матэрыялаў|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/Paviel_Bic/Zalezabieton_z_pazicyj_supraciulennia_materyjalau.html|адказны=заг.рэд. [[Л.Ю. Бяльзацкая]], маст. [[В.Г. Кавалеўская]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская навука|Навука і тэхніка]]|год=1991|старонкі=|старонак=222|сэрыя=|isbn=5-343-00929-8|наклад=380}}

{{Накід}}
[[Катэгорыя:Кампазытныя матэрыялы]]
[[Катэгорыя:Матэрыялазнаўства]]
[[Катэгорыя:Будаўнічая інжынэрыя]]