Прагляд крыніцы для Гандаль людзьмі

{{Ня блытаць|Рабства|рабствам|незаконным прымусам да працы}}
{{Картка зь ВікіЗьвестак}}
'''Гандаль людзьмі''' (рабагандаль) — [[вербаваньне]], перавозка, перадача, укрывальніцтва і атрыманьне [[чалавек]]а дзеля [[рабства]], учыненыя шляхам [[падман]]у, злоўжываньня [[давер]]ам і прымяненьня [[гвалт]]у або з [[пагроза]]й прымяненьня гвалту.

Належаў да [[злачынства]]ў супраць асабістай [[Свабода|свабоды]], [[гонар]]у і [[Годнасьць|годнасьці]] чалавека<ref name="г">{{Навіна|аўтар=А. Лукашэнка|загаловак=Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь ад 9 ліпеня 1999 г. № 275-З|спасылка=https://pravo.by/document/pdf/kodeksibel/kriminalni_kodeks_rb_1999_bel|выдавец=[[Нацыянальны прававы партал Беларусі]]|дата публікацыі=11 кастрычніка 2022|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>. Чыньнікамі рабагандлю служылі: адсутнасьць патрэбы аплочваць працу, што дае прыбытковасьць, невыкананьне дзяржавамі абароны сваіх грамадзянаў, утварэньне міжнародных злачынных груповак для церазьмежнай [[Кантрабанда|кантрабанды]], разрыў ва ўзроўні жыцьця між краінамі і людзьмі паводле [[Плоць|плоці]]. Асноўнымі галінамі, у якія прадавалі людзей, былі: [[прастытуцыя]], [[будаўніцтва]], земляробства, догляд дому і [[Гасьцініца|гасьцініцы]], а таксама швачная вытворчасьць. Іншымі прызначэньнямі служылі: [[даўгавое рабства]], [[жабрацтва]] і [[выманьне органаў]]<ref name="в">{{Кніга|аўтар=[[Кацярына Анціпава]].|частка=[http://profil.adu.by/mod/book/view.php?id=5716 § 25-1. Праблема гандлю людзьмі]|загаловак=Геаграфія. Глябальныя праблемы чалавецтва : электронны дадатак да дапаможніка для 11 кл.|арыгінал=|спасылка=http://profil.adu.by/course/view.php?id=49|адказны=кір. [[Аляксандар Вітчанка]], перакл. і рэд. [[В.Л. Крукоўская]], [[Т.М. Ракіцкая]], [[Н.А. Сячко]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Адукацыя і выхаваньне]]|год=2021|старонкі=|старонак=|сэрыя=|isbn=978-985-599-358-3|наклад=}}</ref>.

== Папярэджаньне ==
Прадухіленьню трапляньня ў няволю за мяжой найперш спрыяла законнае працаўладкаваньне. Гэтак, на 2014 год [[Міністэрства ўнутраных справаў Беларусі]] склала сьпіс 87 прадпрыемстваў, якія мелі дазвол на працаўладкаваньне за мяжой. Большасьць зь іх мела дазволы для накіраваньня працаўнікоў у суседнія краіны — Латвію, Летуву, Польшчу, Расею і Ўкраіну. Сярод іншых краінаў Эўропы прапаноўвалі [[Чэхія|Чэхію]], Нямеччыну, Італію, [[Бэльгія|Бэльгію]] і [[Нідэрлянды]]. У Азіі прапаноўвалі [[Казахстан]], [[Паўднёвая Карэя|Паўднёвую Карэю]], [[ААЭ]], [[Бахрэйн]] і [[Катар]]. У Амэрыцы — ЗША і [[Бразылія|Бразылію]]. [[Працоўная дамова]] мела агаворваць характар, тэрмін, месца, умовы і аплату працы, умовы пражываньня і харчаваньня, абавязкі і правы бакоў<ref name="а"/>.

Абавязкова варта мець працоўную [[Віза|візу]] дзяржавы працаўладкаваньня, выдадзеную амбасадай або консульствам. Таксама належыць мець з сабой копіі ўсіх пасьведчаньняў на выпадак страты арыгіналаў, як і [[Страхоўка|страхоўку]] ад здарэньняў і хваробаў. Па прыезьдзе за мяжу варта стаць на часовы консульскі ўлік і не аддаваць нікому свой [[пашпарт]]. Пры адрозьненьні ўмоваў знаходжаньня ад прапісаных у дамове належыць зьвязацца з агенцтвам працаўладкаваньня і безадкладна запатрабаваць паляпшэньня ўмоваў. Пры адсутнасьці паляпшэньня варта адмовіцца ад працы паводле дамовы. У выпадку [[Крадзеж|крадзяжу]] пасьведчаньняў і больш істотных цяжкасьцяў належыць зьвярнуцца ў амбасаду або [[консульства]] сваёй краіны і ў [[Паліцыя|паліцыю]] краіны знаходжаньня<ref name="а"/>.

== Мінуўшчына ==
15 лістапада 2000 году адбылося падпісаньне [[Палерма|Палермскага]] пратаколу аб папярэджаньні і спыненьні гандлю людзьмі да Канвэнцыі [[ААН]] супраць транснацыянальнай арганізаванай злачыннасьці<ref>{{Навіна|аўтар=Натальля Сахно|загаловак=З шырока заплюшчанымі вачыма|спасылка=https://nastgaz.by/z-shyroka-zaplyushchanymi-vachyma/|выдавец=«[[Настаўніцкая газэта]]»|дата публікацыі=13 жніўня 2020|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref><ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Барацьба з гандлем людзьмі
|спасылка=https://un.mfa.gov.by/be/un_initiatives/trafficking/|выдавец=Пастаяннае прадстаўніцтва Беларусі пры ААН|дата публікацыі=2024|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>. У 2008 годзе ахвярамі гандлю людзьмі пераважна сталі [[Жанчына|жанчыны]] і [[Дзіця|дзеці]] пры перасяленьні за мяжу. Асноўнымі мэтамі рабагандляроў служылі прыцягненьне да ручной [[Прымусовая праца|прымусовай працы]] ў земляробстве і [[Прамысловасьць|прамысловасьці]], па [[Хатня гаспадарка|доме]], вымаганьне грошай праз [[Пазыка|пазыковае]] рабства, перасадка органаў і [[Тканка|тканак]], прымусовае [[Шлюб|замужжа]], прымусовая [[цяжарнасьць]] і прымусовае выношваньне дзяцей, фіктыўнае ўсынаўленьне і [[прастытуцыя]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рабства ў XXI стагоддзі: прычыны фэномэна і мэханізмы супрацьдзеяньня|спасылка=https://www.nlb.by/by/news/knizhnyja-vystawki/rabstva-xxi-stagoddzi-prychyny-fenomena-i-mekhanizmy-supratsdzeyannya_166081/|выдавец=[[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]|дата публікацыі=10 жніўня 2009|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>.

Па выніках 2012 году гандаль людзьмі заняў 3-е месца паводле прыбытковасьці пасьля [[Наркагандаль|наркагандлю]] і незаконнага [[Гандаль зброяй|гандлю зброяй]]. Ахвярам часта прапаноўвалі выехаць за мяжу з абяцаньнем параўнальна вышэйшага [[Заробак|заробку]] ў галіне [[будаўніцтва]] і па іншай работніцкай спэцыяльнасьці. Вярбоўнікі ўтойвалі небясьпечныя ўмовы працы і не забясьпечвалі аховы здароўя. Па выезьдзе пацярпелыя не атрымлівалі заробку і не маглі вярнуцца дадому<ref name="а">{{Артыкул|аўтар=Сьвятлана Бусько.|загаловак=Як правільна працаўладкавацца за мяжой|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140520/1400538660-yak-pravilna-pracauladkavacca-za-myazhoy|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=20 траўня 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/91-27701 91 (27701)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/05/20may-4.indd_.pdf 4]|issn=1990-763x}}</ref>. На 2015 год у [[Рабства|рабстве]] знаходзілася звыш 20 млн чалавек. Жанчыны станавіліся ахвярамі гандлю людзьмі ўдвая часьцей праз прымусовае ўцягненьне ў прастытуцыю, якая прыносіла рабагандлярам звыш 20 млрд даляраў<ref name="б">{{Навіна|аўтар=Юры Шаўчук|загаловак=Сусьветны дзень барацьбы з гандлем людзьмі|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/obshchestvo/vsemirnyy_den_borby_s_torgovley_lyudmi/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=30 ліпеня 2015|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>.

За 2018 год выявілі 50 000 ахвяраў гандлю людзьмі ў 148 краінах, траціну зь якіх склалі дзеці. У выніку за 15 гадоў доля дзяцей сярод выяўленых ахвяраў вырасла ўтрая. Палову ад усіх пацярпелых прыцягвалі да прастытуцыі, а 38% — да прымусовай працы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Людзі не тавар|спасылка=https://www.nlb.by/by/news/knizhnyja-vystawki/lyudzi-ne-tavar/|выдавец=Нацыянальная бібліятэка Беларусі|дата публікацыі=14 ліпеня 2021|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref> ў шыцьці [[Вопратка|вопраткі]] і вытворчасьці тэлефонаў, а таксама пры зборы ўраджаю. У 2020 годзе арганізаваныя злачынныя групоўкі зарабілі на гандлі людзьмі звыш 32 млрд даляраў<ref name="в"/>. У 2023 годзе доля мужчынаў сярод ахвяраў рабагандлю вырасла да 40%, сярод якіх 23% былі дарослымі і 17% падлеткамі. Яны ў асноўным цярпелі ад прымусовай працы. Сярод асуджаных за гандаль людзьмі жанчыны склалі 40%, што было вышэйшым узроўнем сярод іх, чым у іншых відах злачынстваў. Большасьць ахвяраў рабагандлю паходзіла з [[Афрыка|Афрыкі]], а таксама [[Паўднёвая Азія|Паўднёвай]] і [[Усходняя Азія|Ўсходняй]] Азіі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гандаль людзьмі ў 21 стагодзьдзі|спасылка=https://novychas.online/hramadstva/handal-ljudzmi-u-21-stahoddzi-8-faktau-jakija-va|выдавец=Партал «[[Новы час (газэта)|Новы час]]»|дата публікацыі=10 чэрвеня 2024|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>.

== Беларусь ==
[[Крымінальны кодэкс Беларусі]] 1999 году ў артыкуле 181 прадугледжваў за гандаль людзьмі [[пазбаўленьне волі]] ад 3-х да 7 гадоў са [[штраф]]ам. Зьняволеньне ад 7 да 12 гадоў са штрафам належала за ўчыненьне такога злачынства:
* у дачыненьні 2-х і больш асобаў;
* з прымяненьнем небясьпечнага для [[Здароўе|здароўя]] і [[Жыцьцё|жыцьця]] гвалту або з пагрозай такога гвалту;
* асобай з выкарыстаньнем сваіх службовых паўнамоцтваў;
* паўторна;
* у дачыненьні да заведама для вінаватага [[Цяжарнасьць чалавека|цяжарнай жанчыны]];
* з вывазам асобы за [[Межы Беларусі|межы дзяржавы]];
* у дачыненьні да заведама [[Падлетак|непаўналетняга]]<ref name="г"/>.

Ад 12 да 15 гадоў зьняволеньня са штрафам прысуджалі за гандаль людзьмі, учынены арганізаванай групай або ў дачыненьні да заведама малалетняга. Да такога самага пакараньня выракалі за гандаль людзьмі, які выклікаў сьмерць пацярпелега па неасьцярожнасьці, прычыненьне цяжкіх цялесных пашкоджаньняў або заражэньне [[Вірус імунадэфіцыту чалавека|вірусам імунадэфіцыту чалавека]]<ref name="г"/>. Адпаведны артыкул пра гандаль людзьмі ўзьнік у Крымінальным кодэксе Беларусі ў 2001 годзе<ref>{{Артыкул|аўтар=Дар'я Каско.|загаловак=На вуду — добраахвотна|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20170728/1501254358-pa-yakuyu-pracu-dzyauchaty-zaraz-educ-za-myazhu|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=31 ліпеня 2017|нумар=[https://zviazda.by/be/number/144-28508 144 (28508)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/29lip-6_optim.pdf 6]|issn=}}</ref>.

У чэрвені 2006 году [[Міністэрства ўнутраных справаў Беларусі]] пераўтварыла ўправу незаконнага абароту наркотыкаў, заснаваную 9 кастрычніка 1996 году, ва ўправу наркакантролю і супрацьдзеяньня гандлю людзьмі<ref>{{Навіна|аўтар=Вераніка Канюта|загаловак=Наркотыкі — зло, а людзі — не тавар|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20221009/1665300836-narkotyki-zlo-lyudzi-ne-tavar|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=9 кастрычніка 2022|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>. Папярэдне, у 2005 годзе выявілі 159 выпадкаў гандлю людзьмі. Ад 2006 году пачалі адзначацца выпадкі накіраваньня ў Беларусь рабоў зь ліку грамадзянаў [[Віетнам]]у, Расеі, Украіны і [[Малдова|Малдовы]]. У 2010—2015 гадох выкрыцьцё такіх злачынстваў скарацілася да 10 за год. За 2002—2015 гады сярод 5298 ахвяраў гандлю людзьмі прымусовай [[Прастытуцыя|прастытуцыі]] падвергліся 4693 чалавекі (88%). Найчасьцей рабагандляры прапаноўвалі празь Сеціва жанчынам працу афіцыянткі, пакаёўкі і прыбіральшчыцы ў [[Турэччына|Турэччыне]] і Расеі<ref>{{Артыкул|аўтар=Тарас Шчыры.|загаловак=Забі ў сабе раба|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20160729/1469825572-chamu-lyudzi-peratvarayucca-u-rabou|выданьне=Фарпост спакою|тып=|год=30 ліпеня 2016|нумар=[https://zviazda.by/sites/default/files/30lip-5.indd_.pdf 8 (26)]|старонкі=|issn=}}</ref>.

У 2012 годзе ў Беларусі ўхвалілі Закон «Аб супрацьдзеяньні гандлю людзьмі», 18-ы артыкул якога прадугледжваў такія захады абароны ахвяраў, як: 1) забесьпячэньне [[Бясьпека|бясьпекі]] ў якасьці ўдзельнікаў крымінальнага разгляду паводле [[Крымінальна-працэсуальны кодэкс Беларусі|Крымінальна-працэсуальнага кодэксу Беларусі]], 2) грамадзкая абарона і аднаўленьне ў выглядзе бясплатных спальных месцаў і харчаваньня, а таксама прававой дапамогі калегіі [[адвакат]]аў і лекаваньня, 3) прыпыненьне [[Высылка|высылкі]] іншаземца на год для ўдзелу ў крымінальным разглядзе, 4) дапамога амбасады і консульства грамадзяніну Беларусі праз тлумачэньне заканадаўства і вяртаньне на месца жыхарства<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Закон Рэспублікі Беларусь ад 7 студзеня 2012 г. № 350-З «Аб супрацьдзеяньні гандлю людзьмі»|спасылка=https://pravo.by/document/?guid=2012&oldDoc=2012-10/2012-10(017-050).pdf&oldDocPage=19|выдавец=[[Нацыянальны прававы партал Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=24 студзеня 2012|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>. У 2013 годзе ўвялі месячны курс аднаўленьня для ахвяраў гандлю людзьмі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ахвяры гандлю людзьмі пройдуць курс рэабілітацыі|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/obshchestvo/zhertvy_torgovli_lyudmi_proydut_kurs_reabilitatsii_16_10_2013_15_12_0044/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=16 кастрычніка 2013|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>. На 2015 год налічвалася 95 прадпрыемстваў, якія атрымалі паводле Закону дзяржаўны дазвол на законнае працаўладкаваньне за мяжой<ref name="б"/>.

За 2002—2017 гады ад гандлю людзьмі пацярпелі 5500 чалавек, зь іх 680 [[Падлетак|непаўналетніх]]. За гэты час у сувязі з рабагандлем асудзілі 3800 чалавек, у тым ліку 2100 да пазбаўленьня волі. Асуджаныя належалі да 85 [[Арганізаваная злачынная групоўка|арганізаваных злачынных груповак]] і 22 злачынных арганізацыяў<ref>{{Навіна|аўтар=[[БелТА]]|загаловак=У Беларусі з 2002 году больш за 5,5 тысячы чалавек сталі ахвярамі гандлю людзьмі, зь іх 13% непаўналетніх|спасылка=https://www.svaboda.org/a/29113045.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=21 сакавіка 2018|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Гандаль людзьмі|спасылка=https://zviazda.by/be/tags/gandal-lyudzmi|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=6 жніўня 2020|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Гандаль людзьмі|спасылка=https://nastgaz.by/tag/gandal-lyudzmi/|выдавец=«[[Настаўніцкая газэта]]»|дата публікацыі=13 жніўня 2020|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Гандаль людзьмі|спасылка=https://novychas.online/tags/handal-ljudzmi|выдавец=Партал «[[Новы час (газэта)|Новы час]]»|дата публікацыі=10 чэрвеня 2024|дата доступу=19 чэрвеня 2024}}

{{Накід}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Рабства]]
[[Катэгорыя:Злачынствы супраць асобы]]
[[Катэгорыя:Гандаль]]
[[Катэгорыя:Арганізаваная злачынная дзейнасьць]]
[[Катэгорыя:Злачынствы супраць чалавечнасьці]]
[[Катэгорыя:Сацыяльныя зьявы]]