Прагляд крыніцы для Беларуская чыгунка

{{Каардынаты|53|53|55|паўночнае|27|33|44|усходняе|выяўленьне=загаловак}}
{{Арганізацыя
|назва           = Беларуская чыгунка
|выява           = Belarus-RW-Logo.svg
|рамка выявы     = 
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы    = 
|мапа            = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы = 
|подпіс мапы     = 
|абрэвіятура     = БЧ
|дэвіз           = 
|папярэднік      = 
|дата ўтварэньня = 1991 год
|тып             = 
|юрыдычны статус = [[дзяржаўнае аб’яднаньне]]
|мэта            = забесьпячэньне чыгуначных перавозак
|штабкватэра     = [[Ленінскі раён (Менск)|Ленінскі раён]], [[Вуліца Леніна (Менск)|вул. Леніна]], д. 17<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://www.rw.by/be/corporate/contacts/|выдавец=Беларуская чыгунка|дата публікацыі=2021|дата доступу=19 красавіка 2021}}</ref>
|месцазнаходжаньне = [[Выява:Flag_of_Minsk,_Belarus.svg|22px|border|Сьцяг Менску]] [[Менск]]
|дзейнічае ў рэгіёнах = [[Выява:Flag of Belarus (1918, 1991–1995).svg|22px|border|Сьцяг Беларусі]] [[Беларусь]]
|сяброўства      = 
|афіцыйныя мовы  = беларуская, расейская
|пасада кіраўніка = Начальнік
|імя кіраўніка   = Валер  Вярэніч
|пасада кіраўніка 2 = 1-ы намесьнік
|імя кіраўніка 2 = Аляксандар  Харашэвіч
|пасада кіраўніка 3 = Галоўны інжынэр
|імя кіраўніка 3 = Сяргей Навадворскі
|пасада кіраўніка 4 = Намесьнікі
|імя кіраўніка 4 = Пётар Стоцкі, Андрэй Якабсон, Ігар Казлоўскі
|асноўныя асобы  = Віталь Жыгалаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=https://www.rw.by/be/corporate/structure/guide/|выдавец=Беларуская чыгунка}}</ref>
|кіроўны орган   = Управа
|матчыная кампанія = [[Міністэрства транспарту і камунікацыяў Рэспублікі Беларусь]]
|зьвязаныя кампаніі = «[[Белтрансаўтаматыка]]», «[[Белчыгунзаб]]», «[[Белчыгунпраект]]», [[Гомельскі вагонарамонтны завод]]
|бюджэт          = 
|колькасьць супрацоўнікаў = 
|колькасьць валянтэраў = 
|сайт            = [http://www.rw.by/be/ rw.by]
|заўвагі         = 
}}
[[Файл:MapBCh.png|міні|350пкс|Мапа Беларускай чыгункі.
{{Легенда|red|Менскае аддзяленьне}}
{{Легенда|orange|Баранавіцкае аддзяленьне}}
{{Легенда|purple|Берасьцейскае аддзяленьне}}
{{Легенда|lightblue|Віцебскае аддзяленьне}}
{{Легенда|pink|Гомельскае аддзяленьне}}
{{Легенда|lightgreen|Магілёўскае аддзяленьне}}]]
[[Файл:HistBCh.gif|міні|350пкс|Будаўніцтва ўчасткаў сучаснай Беларускай чыгункі]]
'''Беларуская чыгунка''' — дзяржаўны апэратар [[чыгунка|чыгуначных лініяў]] у Беларусі; дзяржаўнае беларускае аб’яднаньне, падпарадкаванае [[Міністэрства транспарту і камунікацыяў Рэспублікі Беларусь|Міністэрству транспарту і камунікацыяў Рэспублікі Беларусь]], у склад якога ўключана 84 арганізацыі і 3 прадстаўніцтвы.

Начальнік чыгункі прызначаецца [[прэзыдэнт]]ам, ягоныя намесьнікі ды галоўны інжынэр — урадам. З 2024 г. пасаду начальніка займае Валер  Вярэніч. У 2013 г. Беларуская чыгунка ажыцьцявіла 68% грузавых і 38% пасажырскіх перавозак у краіне. Агульная працягласьць галоўных шляхаў БЧ складала больш за 7 тыс. км, электрыфікаваных лініяў — больш за 899 км <ref>{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 01 студзеня 2013| url = http://www.rw.by/be/corporate/belarusian_railway/technical_characteristics/| загаловак = Тэхнічныя характарыстыкі - Беларуская чыгунка| фармат = | назва праекту = | выдавец = Карпаратыўны сайт БЧ| дата = 7 жніўня 2014 | мова = be| камэнтар = }}</ref>. На 1 студзеня 2012 году мела ў валоданьні 1691 пасажырскі [[вагон]] і 28 643 грузавых вагоны. Сярод грузавых вагонаў было 7027 [[Вагон-цыстэрна|цыстэрнаў]] (25%), 6914 [[паўвагон]]ы (23%), 4617 крытых (16%), 2914 плятформы (10%) і 7171 іншых відаў<ref>{{Спасылка|аўтар = Вольга Бяляўская| прозьвішча = |  імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 10 красавіка 2012| url = http://news.belta.by/by/print?id=679007| загаловак = БЧ плянуе павышаць хуткасьць руху пасажырскіх цягнікоў| фармат = | назва праекту = Інтэрв'ю| выдавец = [[БелТА]]| дата = 11 красавіка 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>.

== Управа ==
На 2021 год Управа Беларускай чыгункі налічвала 29 службаў і аддзелаў:
* 26 службаў — 1) агульнатэхнічную, 2) арганізацыі і плянаваньня капітальнага [[будаўніцтва]], 3) арганізацыі працы і заробкаў, 4) арганізацыйна-кадравай працы, 5) аховы працы і прамысловай [[Бясьпека|бясьпекі]], 6) [[Бухгальтарскі ўлік|бухгальтарскага ўліку]] і мэтадалёгіі, 7) бясьпекі руху цягнікоў, 8) [[вагон]]най гаспадаркі, 9) вонкавых сувязяў, 10) грамадзянскіх [[Збудаваньне|збудаваньняў]], 11) грузавой працы і вонкаваэканамічнай дзейнасьці, 12) [[Інфармацыйныя тэхналёгіі|інфармацыйных тэхналёгіяў]], 13) кантрольна-рэвізійную, 14) кіраваньня дзяржаўнай [[Маёмасьць|маёмасьцю]], [[лякаматыў]]най гаспадаркі, 15) пасажырскую, 16) перавозак, 17) прамысловага забесьпячэньня, 18) справаводзтва і кантролю выкананьня, 19) стандартызацыі, [[Мэтралёгія|мэтралёгіі]], сэртыфікацыі і кіраваньня якасьцю, 20) статыстыкі, 21) сыгналізацыі і [[Сувязь (тэхніка)|сувязі]], 22) тэхнічнай палітыкі і [[інвэстыцыя]]ў, 23) фінансава-эканамічную, 24) шляху, 25) электрыфікацыі і электразабесьпячэньня, 26) юрыдычную;
* 3 аддзелы — 1) арганізацыі сельскагаспадарчай вытворчасьці, гандлю і грамадзкага харчаваньня 2) ідэалёгіі і сацыяльна-культурнай працы, 3) рэжыму<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Управа|спасылка=https://www.rw.by/be/corporate/structure/management/|выдавец=Беларуская чыгунка|дата публікацыі=2021|дата доступу=19 красавіка 2021}}</ref>.

== Падпарадкаваныя ўстановы ==
У склад дзяржаўнага аб’яднаньня ўваходзяць:
* 6 аддзяленьняў — [[Баранавіцкае аддзяленьне Беларускай чыгункі|Баранавіцкае]] ([[Берасьцейская вобласьць]]), [[Берасьце]]йскае, [[Віцебск]]ае, [[Гомельскае аддзяленьне Беларускае чыгункі|Гомельскае]], [[Магілёў]]скае ды [[Менскае аддзяленьне Беларускае чыгункі|Менскае]];
* прадпрыемствы — «[[Белінтэртранс]]», «[[Белтрансаўтаматыка]]», «[[Белчыгунзаб]]», «[[Белчыгунпраект]]», [[Гомельскі вагонарамонтны завод]], «[[Гомельчыгунтранс]]», «[[Дарвадаканал]]»;
* [[саўгас]] «[[Рачковічы]]» ([[вёска]] [[Лядна]], [[Слуцкі раён]], [[Менская вобласьць]]);
* Аршанскі ([[Віцебская вобласьць]]), Берасьцейскі ды Гомельскі [[каледж]]ы чыгуначнага [[транспарт]]у;
* разьліковы інфармацыйны цэнтар, [[лекар]]ска-санітарная служба, цэнтральная ды дарожная [[Стаматалёгія|стаматалягічная]] паліклінікі, дарожная [[аптэка]];
* 7 [[Шляхавая машынная станцыя|шляхавых машынных станцыяў]] — № 71 ([[мястэчка]] [[Пятрышкі]], [[Менскі раён]]), № 78 ([[Ворша]]), досьледная № 115 ([[Баранавічы]]), № 116 ([[пасёлак]] [[Іпуць (пасёлак)|Іпуць]], [[Гомельскі раён]]), № 117 ([[горад]] [[Жлобін]], [[Гомельская вобласьць]]), № 118 (Віцебск), №289 (Берасьце).

== Задачы ==
Паводле Статуту задачамі Беларускай чыгункі ёсьць:
* забесьпячэньне бясьпекі руху [[цягнік]]оў;
* павышэньне якасьці абслугоўваньня [[пасажыр]]аў;
* разьвіцьцё сродкаў чыгункі;
* утрыманьне ў спраўным стане [[Збудаваньне|збудаваньняў]] і прыладаў чыгункі;
* ахова навакольнага асяродзьдзя ад забруджваньня [[чыгунка]]й;
* забесьпячэньне [[Боегатоўнасьць|боегатоўнасьці]] чыгункі.

== Паўнамоцтвы ==
[[Файл:Stadler FLIRT Minsk.jpg|міні|Электрацягнік [[Гарадзкія лініі|Менскіх гарадзкіх лініяў]] [[Stadler FLIRT]] ([[ЭПг|ЭП<sup>г</sup>]]) на чыгуначным вакзале [[Менскі чыгуначны вакзал|Менск-Пасажырскі]]]]
Сярод паўнамоцтваў Беларускай чыгункі:
* вызначэньне чыгуначных перавозак;
* пералічэньне прыбытку ў [[Каштарыс Рэспублікі Беларусь|дзяржаўны каштарыс]];
* запазычваньне ў [[банк]]аў ды выпуск [[Каштоўная папера|каштоўных папераў]];
* складаньне прапановаў у Міністэрства транспарту і камунікацыяў;
* вызначэньне сваёй будовы, колькасьці ды ўмоваў аплаты працы супрацоўнікаў;
* вядзеньне адзінага разьліку з [[урад]]ам ды выканаўцамі [[паслуга]]ў;
* узгадненьне вонкавагаспадарчай дзейнасьці падпарадкаваных установаў<ref>{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 15 красавіка 2011| url = http://www.zakon.by/main.aspx?guid=3871&p0=c20900019| загаловак = Пастанова Рады міністраў Рэспублікі Беларусь ад 10 студзеня 2009 г. № 19| фармат = | назва праекту = | выдавец = Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь| дата = 5 студзеня 2012 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>.

== Тэхнічныя характарыстыкі ==
Эксплюатацыйная даўжыня чыгункі складае 5491,1 км, зь іх электрафікаваных — 1012,3 км (па стане на 1 студзеня 2015 году). Шляхавая гаспадарка Беларускай чыгункі складае каля 12 тыс. км чыгуначных шляхоў, зь якіх 7,2 тыс. км — галоўныя шляхі, 12,5 тыс. — стрэлачныя пераводы, 1902 — масты й шляхаправоды, 1803 — чыгуначныя пераезды.

Сярэднегадавы аб’ём перавозкі пасажыраў складае 90 млн чалавек<ref>{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 01 студзеня 2013| url = http://www.rw.by/be/corporate/belarusian_railway/technical_characteristics/| загаловак = Пуці і пуцявая гаспадарка - Беларуская чыгунка| фармат = | назва праекту = | выдавец = Карпаратыўны сайт БЧ| дата = 7 жніўня 2014 | мова = be| камэнтар = }}</ref>.

== Мінуўшчына ==
27 лістапада 1996 году ўзнагароджана Ганаровай граматай Кабінэту міністраў Рэспублікі Беларусь<ref>[https://web.archive.org/web/20120301015759/http://old.bankzakonov.com/d2008/time74/lav74380.htm Постановление Кабинета Министров Республики Беларусь от 27 ноября 1996 г. №757 «О награждении Белорусской железной дороги Почетной грамотой Кабинета Министров Республики Беларусь»]{{ref-ru}}</ref>.

Графік руху [[цягнік]]оў Беларускай чыгункі на 2014—2015 гады прадугледжваў курсаваньне па Беларусі 523-х параў цягнікоў, у тым ліку 379 (72 %) параў цягнікоў рэгіянальных лініяў эканом-клясы і 22 — бізнэс-клясы, 34 — міжрэгіянальных лініяў эканом-клясы і 5 — бізнэс-клясы, а таксама 83 — міжнародных лініяў<ref>{{Артыкул|аўтар=Сяргей Расолька.|загаловак=Новы расклад: паскарэньне і абноўлены рухомы састаў|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140603/1401742906-novy-rasklad-paskarenne-i-abnouleny-ruhomy-sastau|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=3 чэрвеня 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/101-27711 101 (27711)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/06/3cher-4.indd_.pdf 4]|issn=1990-763x}}</ref>.

25 лютага 2021 году 1-ы намесьнік начальніка «Беларускай чыгункі» Ігар Шылаў падпісаў Загад аб тыпавых тэкстах інфармаваньня пасажыраў на вакзалах, станцыях і прыпынках. Паводле Загаду, кіраўнікі аддзяленьняў чыгункі зь 1 красавіка зацьвердзілі тэксты абвестак, якія пачалі рабіць па-беларуску і ў цягніках міжрэгіянальных лініяў. Пагатоў, на прыпынках і станцыях сталі абвяшчаць інфармацыю толькі па-беларуску<ref>{{Навіна|аўтар=Андрусь Гаёвы|загаловак=Ад красавіка на ўсіх станцыях Беларускай чыгункі абвесткі для пасажыраў мусяць рабіцца па-беларуску|спасылка=https://palesse.press/news.php?slug=6001|выдавец=Партал «Палеская вясна»|дата публікацыі=9 красавіка 2021|копія=https://euroradio.pl/ad-krasavika-na-usih-stancyyah-belaruskay-chygunki-abvestki-robyacca-pa-belarusku|дата копіі=10 красавіка 2021|дата доступу=19 красавіка 2021}}</ref>.

У сакавіку 2022 году ўрад Украіны [[арышт]]аваў 5000 [[вагон]]аў Беларускай чыгункі ва ўмовах [[Ваеннае становішча|ваеннага становішча]] ў выніку [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскага ўварваньня ва Ўкраіну]]. Кожны вагон каштаваў каля 80 000 даляраў, таму агульны кошт арыштаваных вагонаў склаў каля 400 млн даляраў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Тры зь пяці рудаўправаў у Салігорску спыніліся, «Беларуськалій» упершыню бярэ крэдыты на заробкі|спасылка=https://nashaniva.com/?c=ar&i=286713|выдавец=Партал «[[Наша Ніва]]»|дата публікацыі=21 сакавіка 2022|дата доступу=24 сакавіка 2022}}</ref>.

[[Файл:2024 Праязны білет Беларускай чыгункі.jpg|значак|280пкс|Праязны білет Беларускай чыгункі па-беларуску (2024 год)]]
20 кастрычніка 2022 году Беларуская чыгунка паведаміла пра ўкараненьне білетадрукавальных машынаў пры афармленьні праязных дакумэнтаў на цягнікі міжрэгіянальных лініяў і рэгіянальных лініяў бізнэс-клясы з нумараванымі месцамі. Білет сталі друкаваць на [[Тэрмапапера|тэрмапаперы]] з 2-вымерным кодам і асабістым [[шыфр]]ам сродкаў кантролю падатковых органаў (СКПО). Пры гэтым, на жаданьне паяжджаніна ўзьнікла магчымасьць аформіць білет на беларускай мове. Укараненьне новых білетаў пачалі з вакзалаў на станцыях [[Асіпавічы]] і [[Берасьце]], [[Магілёў]] і [[Пінск]], якія мелі ўстойлівы канал сувязі з цэнтралізаванай сыстэмай продажаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Беларуская чыгунка ўкараняе новую форму праязных дакумэнтаў на цягнікі, якія курсуюць унутры Рэспублікі|спасылка=https://www.rw.by/be/corporate/press_center/news_of_passengers/2022/10/belaruskaya-chygunka-karanyae-novuyu-formu-prayaznykh-dakumenta-na-tsyagniki-yakiya-kursiruyuts-unut/|выдавец=Беларуская чыгунка|дата публікацыі=20 кастрычніка 2022|копія=https://blr.belta.by/society/view/bilety-na-nekatoryja-pajazdy-u-belarusi-buduts-vygljadats-pa-novamu-120865-2022/|дата копіі=20 кастрычніка 2022|дата доступу=22 кастрычніка 2022}}</ref>.

Беларуская чыгунка трапіла ў санкцыйныя сьпісы [[Канада|Канады]] (лістапад 2022 году) і [[Украіна|Украіны]] (студзень 2023 году)<ref>[https://web.archive.org/web/20230414191349/https://sanctions.nazk.gov.ua/sanction-company/7080/ Державне об'єднання "Білоруська залізниця"]</ref>. Канада (лістапад 2022 году), [[Эўрапейскі Зьвяз]] ды [[Швайцарыя]] (чэрвень 2023 году), Украіна (лістапад 2023 году), [[Аўстралія]] (люты 2024 году) ды [[Новая Зэляндыя]] (верасень 2024 году<ref>{{cite web|url=https://www.legislation.govt.nz/regulation/public/2024/0190/latest/whole.html|title=Russia Sanctions Amendment Regulations (No 4) 2024|work=New Zealand Legislation|language=en}}</ref>) абвясьцілі аб санкцыях супраць начальніка БЧ Уладзімера Марозава<ref>[https://web.archive.org/web/20230602214755/https://sanctions.nazk.gov.ua/sanction-person/24980/ МОРОЗОВ Володимир Михайлович]</ref>.

== Глядзіце таксама ==
* [[Славянскі экспрэс]]
* [[Беластоцкая чыгунка]]
* [[Берасьце-Літоўская чыгунка]]
* [[Транспартная міліцыя (Беларусь)|Транспартная міліцыя]]
* [[Транспартная пракуратура (Беларусь)|Транспартная пракуратура]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Электронныя звароты|спасылка=https://www.rw.by/be/corporate/contacts/treatment_of_citizens/feedback_form/|выдавец=Беларуская чыгунка|дата публікацыі=2021|дата доступу=19 красавіка 2021}}
* [https://web.archive.org/web/20110428170840/http://chygunka.ru/ Вершы пра беларускую чыгунку]

{{БЧ}}

[[Катэгорыя:Беларуская чыгунка| ]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя Ганаровай граматай Кабінэту Міністраў Рэспублікі Беларусь]]
[[Катэгорыя:Ленінскі раён (Менск)]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1991 годзе]]