Дэўтэр: розьніца паміж вэрсіямі
LaaknorBot (гутаркі | унёсак) д робат дадаў: is:Tvívetni |
д r2.6.4) (робат зьмяніў: ar:ديوتيريوم |
||
Радок 23: | Радок 23: | ||
[[Катэгорыя:Фізыка]] |
[[Катэгорыя:Фізыка]] |
||
[[ar: |
[[ar:ديوتيريوم]] |
||
[[ast:Deuteriu]] |
[[ast:Deuteriu]] |
||
⚫ | |||
[[bn:ডিউটেরিয়াম]] |
[[bn:ডিউটেরিয়াম]] |
||
⚫ | |||
[[bs:Deuterij]] |
[[bs:Deuterij]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ca:Deuteri]] |
[[ca:Deuteri]] |
||
[[cs:Deuterium]] |
[[cs:Deuterium]] |
||
[[da:Deuterium]] |
[[da:Deuterium]] |
||
[[de:Deuterium]] |
[[de:Deuterium]] |
||
[[et:Deuteerium]] |
|||
[[en:Deuterium]] |
[[en:Deuterium]] |
||
[[eo:Deŭterio]] |
|||
[[es:Deuterio]] |
[[es:Deuterio]] |
||
[[ |
[[eo:Deŭterio]] |
||
[[eu:Deuterio]] |
[[eu:Deuterio]] |
||
[[fa:دوتریوم]] |
[[fa:دوتریوم]] |
||
⚫ | |||
[[fr:Deutérium]] |
[[fr:Deutérium]] |
||
[[gl:Deuterio]] |
[[gl:Deuterio]] |
||
[[ |
[[ko:중수소]] |
||
[[hi:ड्यूटेरियम]] |
[[hi:ड्यूटेरियम]] |
||
[[hr:Deuterij]] |
[[hr:Deuterij]] |
||
⚫ | |||
[[id:Deuterium]] |
[[id:Deuterium]] |
||
[[is:Tvívetni]] |
[[is:Tvívetni]] |
||
[[it:Deuterio]] |
[[it:Deuterio]] |
||
[[ |
[[he:דאוטריום]] |
||
[[kn:ಡ್ಯೂಟೀರಿಯಮ್]] |
[[kn:ಡ್ಯೂಟೀರಿಯಮ್]] |
||
[[ko:중수소]] |
|||
[[lv:Deitērijs]] |
[[lv:Deitērijs]] |
||
⚫ | |||
[[mg:Deuterium]] |
[[mg:Deuterium]] |
||
[[mr:ड्युटेरियम]] |
[[mr:ड्युटेरियम]] |
||
[[ms:Deuterium]] |
[[ms:Deuterium]] |
||
⚫ | |||
[[nl:Deuterium]] |
[[nl:Deuterium]] |
||
[[ja:重水素]] |
|||
[[no:Deuterium]] |
[[no:Deuterium]] |
||
⚫ | |||
[[pl:Deuter]] |
[[pl:Deuter]] |
||
[[pt:Deutério]] |
[[pt:Deutério]] |
||
[[ro:Deuteriu]] |
[[ro:Deuteriu]] |
||
[[ru:Дейтерий]] |
[[ru:Дейтерий]] |
||
⚫ | |||
[[simple:Deuterium]] |
[[simple:Deuterium]] |
||
[[sk:Deutérium]] |
[[sk:Deutérium]] |
||
[[sl:Devterij]] |
[[sl:Devterij]] |
||
[[sr:Деутеријум]] |
[[sr:Деутеријум]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[sv:Deuterium]] |
[[sv:Deuterium]] |
||
[[th:ดิวเทอเรียม]] |
[[th:ดิวเทอเรียม]] |
Вэрсія ад 06:29, 16 лютага 2011
Дэўтэр (таксама дэўтэрый, дэйтэрый, сымбаль 2H альбо D; ад грэцкага Δευτερον і лацінскага Deuterium) — стабільны ізатоп вадароду з атамнай масай, роўнай двум (А = 2,01363). У прыродзе сустракаецца ў прапорцыі 0,0147% (прыблізна адзін атам дэўтэру на 7000 атамаў звычайнага вадароду).
Ядро дэўтэра складаецца з аднаго пратону і аднаго нэўтрону, тым часам як звычайны атам вадароду мае толькі адзін пратон. Такім чынам, ён мае ў два разы большую масу за прот (так часам называюць звычайны ізатоп вадароду, каб падкрэсьліць адрозьненьне ад дэўтэру і трыту), і з гэтай прычыны іхныя хімічныя ўласьцівасьці досыць моцна адрозьніваюцца. Хаця дэўтэр не зьяўляецца асобным хімічным элемэнтам яго часам абазначаюць літарай D (замест 2H).
У прыродзе дэўтэр сустракаецца як газ D2 (2H2).
Дэўтэр быў упершыню выяўлены ў 1931 годзе Гаральдам Клэйтанам Урэем, хімікам з Калюмбійскага ўнівэрсытэту. Урэй атрымаў Нобэлеўскую прэмію ў хіміі за сваю працу ў 1934 годзе.
Дэўтэр разам з трытам ёсьць вельмі карысным для рэакцыі ядравага сынтэзу, з-за вялікага выхаду энэргіі пры рэакцыі D-T:
- МэВ
Дэўтэр можа замяшчаць звычайны вадарод у малекулах вады і фармаваць цяжкую ваду (D2O). Менавіта цяжкая вада зьяўляецца найлепшым замядляльнікам у нэўтронаў. Для вытворчасьці 1 м³ цяжкае вады D2O неабходна каля 40000 м³ H2O.
Наяўнасьць дэўтэру ў зорках ёсьць моцным аргумэнтам у падтрымку тэорыі Вялікага выбуху (а не іншых тэорыяў узьнікненьня Сусьвету). Тэрмаядравыя рэакцыі ўнутры зорак зьнішчаюць дэўтэр. І фізыкам пакуль невядомая натуральная рэакцыя або працэс, апрача самога Вялікага выбуху, які б у выніку ствараў дэўтэр.
Дэўтэр шырока ўжываецца ў тэхніцы і мэдыцыне. Канада зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам дэўтэру на плянэце, каб забясьпечваць функцыяваньне свайго рэактару CANDU.