Прагляд крыніцы для Магутны Божа

{{Гімны Беларусі}}
{{Іншыя значэньні}}
«'''Магу́тны Бо́жа'''» — духоўны гімн [[беларусы|беларусаў]]<ref>[https://www.svaboda.org/a/800275.html Беларускія гімны — дасьледаваньне «Свабоды»], [[Радыё Свабода]], 23 верасьня 2005 г.</ref>, створаны ў 1947 годзе на верш «Малітва» [[Натальля Арсеньнева|Натальлі Арсеньневай]] і музыку [[Мікола Равенскі|Міколы Равенскага]]. Традыцыйна выконваецца разам зь дзяржаўным гімнам [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]] «[[Мы выйдзем шчыльнымі радамі]]»<ref name="Pazniak">[[Зянон Пазьняк|Пазьняк З.]] [http://www.bielarus.net/archives/2005/03/23/193/ Беларускія гімны], «[[Беларуская Салідарнасьць]]», 23 сакавіка 2005 г.</ref>. З 1993 году ў [[Магілёў|Магілёве]] праводзіцца [[Магутны Божа (фэст)|аднайменны фэст духоўнай музыкі]].

== Гісторыя ==
За часамі [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ў 1943 годзе беларуская паэтка [[Натальля Арсеньнева]] напісала ў [[Менск]]у верш «Малітва». У 1947 годзе словы гэтага вершу паклаў на музыку беларускі кампазытар [[Мікола Равенскі]]. Неўзабаве рэлігійныя службы ва ўсіх беларускіх цэрквах [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|Злучаных Штатаў]], [[Канада|Канады]], [[Аўстралія|Аўстраліі]], [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] сталі завяршацца сьпевам гэтага гімну<ref name="Pazniak"/>.

З 1993 году [[Рымска-каталіцкі касьцёл у Беларусі|Рымска-каталіцкі касьцёл]] супольна з уладамі [[Беларусь|Беларусі]] пачаў праводзіць у [[Магілёў|Магілёве]] фэст духоўнай музыкі «[[Магутны Божа (фэст)|Магутны Божа]]», які атрымаў сваю назву ад беларускага духоўнага гімну. Паводле пачатковай рэдакцыі палажэньня, усе ўдзельнікі фэсту мелі ведаць гімн «Магутны Божа» на мове арыгіналу<ref>[https://www.svaboda.org/a/29947943.html Як улады ўзялі пад кантроль фэстываль духоўнай музыкі «Магутны Божа». Рэдкія фота], [[Радыё Свабода]], 18 традня 2019 г.</ref>.

20 красавіка 1995 году Камісія па адукацыі, навуцы і ахове гістарычнай спадчыны [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь 12-га скліканьня|парлямэнту Беларусі]] і сфармаванае ёй паводле ўзгадненьня зь [[Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь|Міністэрствам культуры]] журы на чале з [[Народны паэт Беларусі|Народным паэтам Беларусі]] [[Ніл Гілевіч|Нілам Гілевічам]] прагаласавалі за вылучэньне гімну «Магутны Божа» адзіным кандыдатам на дзяржаўны гімн. Гэтую пастанову падтрымалі многія аўтарытэтныя музычныя экспэрты Беларусі<ref name="Lachouski">Корсак Д. [https://web.archive.org/web/20210117130501/https://people.onliner.by/opinions/2020/10/13/istorik-pro-gimny-belarusi Такие песни любят не по распоряжению правительства. Историк про гимны Беларуси], [[Onliner.by]], 13.10.2020 г.</ref>.

У 2020 годзе ў час здушэньня [[Рэжым Лукашэнкі|рэжымам Лукашэнкі]] [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў супраць фальсыфікацыяў выбараў, гвалту і беззаконьня ў Беларусі]] гімн «Магутны Божа» пачалі сьпяваць у розных месцах, у тым ліку на прыступках [[Беларуская дзяржаўная філярмонія|Беларускай дзяржаўнай філярмоніі]], у [[Вялікі тэатар Беларусі|Вялікім тэатары опэры і балету]], у шматлікіх гандлёвых цэнтрах Менску, на [[Камароўскі рынак|Камароўскім рынку]] і [[Чыгуначны вакзал (Менск)|Чыгуначным вакзале]]. 14 жніўня 2020 году хор духавенства [[Гарадзенская япархія|Гарадзенскай япархіі]] засьпяваў гімн у падтрымку беларускага народу на прыступках [[Пакроўскі сабор (Горадня)|Пакроўскага сабору]]. У адказ на гэта [[рашызм|расейскія шавіністычныя]] арганізацыі зьвярнуліся да кіраўніка [[Расейская праваслаўная царква|Расейскай праваслаўнай царквы]] [[Кірыла (Патрыярх Маскоўскі)|Кірылы (Гундзяева)]] з просьбай зьняць з Гарадзенскай катэдры архіяпіскапа [[Арцемій (Кішчанка)|Арцемія (Кішчанку)]]<ref>[https://web.archive.org/web/20201026011628/https://www.nv-online.info/2020/09/08/na-belaruskaga-arhiepiskapa-yaki-vystupiu-za-praudu-pachalisya-napadki.html На беларускага архіепіскапа, які выступіў за Праўду, пачаліся нападкі], [[Народная Воля]], 8 верасьня 2020 г.</ref>. 14 кастрычніка 2020 году новапастаўлены мітрапаліт [[Веніямін (Тупека)]] заявіў што «Магутны Божа» падзяляе грамадзтва і фактычна забараніў сьпяваць яго ў цэрквах [[Беларускі экзархат|Беларускага экзархату]]<ref>[https://www.svaboda.org/a/30893080.html Мітрапаліт Веньямін забараніў выконваць гімн «Магутны Божа», бо ён «падзяляе грамадзтва»], [[Радыё Свабода]], 15 кастрычнка 2020 г.</ref>. 15 кастрычніка 2020 году прэс-сакратар Беларускага экзархату [[Сяргей Лепін]] патлумачыў, што гэтая заява не была праграмнай на ўсю краіну і яна не пра забарону выконваць «Магутны Божа», а датычыцца найперш ужываньня гімну ў богаслужбовым кантэксьце<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=260815 У БПЦ метафарычна патлумачылі, чаму забаранілі «Магутны Божа»], [[Наша Ніва]], 15 кастрычніка 2020 г.</ref>.

Увесну 2021 году адзначалася, што гімн «Магутны Божа» стаў адным з найбольш папулярных беларускіх музычных твораў да выкананьня<ref>[https://budzma.by/news/yak-u-minsku.html Як у Мінску ўшанавалі памяць аўтара гімна «Магутны Божа»], [[Budzma.org]], 15 сакавіка 2021 г.</ref>. У чэрвені таго ж году на прапанову ад рэжыму Лукашэнкі правесьці [[Дзень Рэспублікі|3 ліпеня]] агульнабеларускую малітву за Беларусь, у курыі [[Менска-Магілёўская архідыяцэзія|Менска-Магілёўскай архідыяцэзіі]] адказалі, што каталікі ў гэты дзень будуць маліцца пра еднасьць і супакой у краіне, а таксама курыя заахвочвае ў канцы сьвятой імшы выканаць гімн «Магутны Божа»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31311463.html Каталіцкая архідыяцэзія заклікае выканаць гімн «Магутны Божа» падчас імшы 3 ліпеня], [[Радыё Свабода]], 16 чэрвеня 2021 г.</ref>. 2 ліпеня ў час выступу на сходзе ў гонар Дня Рэспублікі [[Аляксандар Лукашэнка]] выступіў з пагрозай на адрас вернікаў<ref>[https://www.svaboda.org/a/31338982.html Лукашэнка супраць «Магутнага Божа»: «Глядзіце, нарвяцеся»], [[Радыё Свабода]], 3 ліпеня 2021 г.</ref>: 
{{Цытата|І апошні час нашы сродкі масавай інфармацыі ўсё больш пашыраюць факты пра тое, што ў касьцёлах хочуць памаліцца пад «Магутны Божа». Глядзіце — нарвяцеся».
{{арыгінал|ru|И в последнее время средства массовой информации все больше распространяют факты о том, что в костелах хотят помолиться под «Магутны Божа». Смотрите — нарветесь.}}
}}

3 ліпеня, нягледзячы на пагрозы Лукашэнкі, у касьцёлах Беларусі выканалі гімн «Магутны Божа»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31340280.html У храмах Беларусі выконваюць рэлігійны гімн «Магутны Божа», нягледзячы на пагрозы Лукашэнкі. ВІДЭА], [[Радыё Свабода]], 4 ліпеня 2021 г.</ref>. 4 ліпеня, у [[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|Менскую архікатэдру]] прыйшлі супрацоўнікі сілавых структураў рэжыму Лукашэнкі з прэтэнзіяй, што 3 ліпеня там нібы парушылі нейкую норму заканадаўства наконт малітвы «Магутны Божа». З гэтай нагоды выказаўся дапаможны біскуп Менска-Магілёўскай архідыяцэзіі [[Юры Касабуцкі]]<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=275549 «Калі малітва мае вялікую моц, д'ябал будзе змагацца з ёй». Біскуп Касабуцкі паведаміў пра візіт міліцыі ў кафедральны сабор], [[Наша Ніва]], 6 ліпеня 2021 г.</ref>:
{{Цытата|Гімн «Магутны Божа» — гэта перш за ўсё малітва за нашу Бацькаўшчыну і за наш народ. Кожная малітва нясе ў сабе неймаверную сілу і здольная зрабіць нават вялікія цуды. Калі ж пэўная малітва мае вялікую моц, то і д’ябал будзе змагацца зь ёй з найбольшай сілай і рабіць шматлікія перашкоды, каб людзі гэту малітву не ўжывалі.}}

== Тэкст ==
{| class="wikitable"
! style="width:50%" | [[Кірыліца]]й
! style="width:50%" | [[Лацінка]]й
|-
! lang="be-tarask" | Магутны Божа
! lang="be-Latn" | Mahutny Boža
|-
| <poem lang="be-tarask">
Магутны Божа! Ўладар сусьветаў,
Вялікіх сонцаў і сэрц малых!
Над Беларусяй, ціхай і ветлай,
Рассып праменьні свае хвалы.
Дай спор у працы штодзённай, шэрай,
На лусту хлеба, на родны край,
Павагу, сілу і веліч веры
У нашу праўду, у прышласьць — дай!
Дай урадлівасьць жытнёвым нівам,
Учынкам нашым пайшлі ўмалот!
Зрабі магутнай, зрабі шчасьлівай
Краіну нашу і наш народ!
</poem>
| <poem lang="be-Latn">
Mahutny Boža! Ŭładar suśvietaŭ,
Vialikich soncaŭ i serc małych!
Nad Biełarusiaj cichaj i vietłaj
Rassyp pramieńni svaje chvały.
Daj spor u pracy štodzionnaj šeraj,
Na łustu chleba, na rodny kraj,
Pavahu, siłu i vielič viery
U našu praŭdu, u pryšłaść — daj!
Daj uradlivaść žytniovym nivam,
Učynkam našym pajšli ŭmałot!
Zrabi mahutnaj, zrabi ščaślivaj
Krainu našu i naš narod!
</poem>
|}

Існуюць пэўныя варыяцыі ў тэксьце гімну: пры яго выкананьні сьвецкімі вернікамі часьцей за ўсё апошнія радкі маюць выгляд «''Зрабі свабоднай…''», тым часам [[Хрысьціянства|хрысьціянскія]] цэрквы аддаюць перавагу варыянту «''Зрабі магутнай…''»<ref>Беларуская каталіцкая музыка. Касьцельныя песьні. — Менск, 1992. С. 72.</ref>. Пры гэтым апошні варыянт прысутнічае ў першай публікацыі верша «Малітва» Натальлі Арсеньневай, а варыянт «Зрабі свабоднай…» зьявіўся ў кнізе паэткі «Між берагамі», якая выйшла ў [[Нью-Ёрк]]у ў 1979 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20210519184822/https://krynica.info/be/2014/07/22/gimn-magutny-bozha-zrabi-magutnajj-ci-zrabi-shchaslivajj/ Гімн «Магутны Божа»: «зрабі магутнай» ці «зрабі свабоднай»?], Krynica.info, 22 ліпеня 2014 г.</ref>. Таксама сустракаецца наступная варыяцыя радкоў: «''Дай спор у працы будзённай, шэрай / на хлеб штодзённы, на родны край''».

Ляўрэатка Дзяржаўнай прэміі Беларусі, доктарка мастацтвазнаўства і прафэсарка [[Беларуская акадэмія музыкі|Беларускай акадэміі музыкі]] [[Галіна Куляшова]] высока ацэньвала кампазытарскі і паэтычны ўзровень гімну «Магутны Божа», падкрэсьлівала яго глыбокую духоўнасьць і стрыманую, пазбаўленую вонкавага паказнога эфэкту прыгажосьць мэлёдыі і словаў. У 1995 годзе яна адзначала, што ў час працы ў складзе журы пераканалася ў тым, што гэтая песьня атрымала найбольшы водгук у людзей, прычым розных сацыяльных групаў і прафэсіяў<ref name="Lachouski"/>.

Паводле мовазнаўцы [[Вінцук Вячорка|Вінцука Вячоркі]], гімн «Магутны Божа» — бадай, найвыдатнейшы беларускі рэлігійны гімн. Яго мова бездакорна адпавядае жанру малітвы-просьбы, пры гэтым дзяржаўнаму гімну незалежнай Беларусі маюць быць уласьцівымі не дзеясловы-просьбы, а дзеясловы-сьцьверджаньні. Як падкрэсьлівае Вінцук Вячорка, непадзельная трыяда беларускіх нацыянальна-дзяржаўных сымбаляў, якая склалася гістарычна — гэта герб [[Пагоня]], [[бел-чырвона-белы сьцяг]] і гімн «[[Мы выйдзем шчыльнымі радамі]]»<ref name="Viacorka">[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] [https://www.svaboda.org/a/himn-i-dziejaslovy/29837829.html Чаму дзяржаўным гімнам БНР стаў ваяцкі марш «Мы выйдзем шчыльнымі радамі»?], [[Радыё Свабода]], 23 сакавіка 2019 г.</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Беларуская каталіцкая музыка. Касьцельныя песьні. Для зьмешанага хору / Уклад. Уладзімер Неўдах. — Менск: Беларуская каталіцкая грамада, 1992. — 92 с — 3 000 экз.
* [https://xn--d1ag.xn--e1a4c/pub/knihi.com/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F%20%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%96%20%D1%96%20%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D1%8B:%20%D0%B7%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%8C/Bielaruskija_piesni_i_himny.pdf Беларускія песні і гімны: зборнік песень] / Уклад. C. Барыс. — {{Менск (Мінск)}}: А. Вараксін, 2012. — 380 с. {{ISBN|978-985-7035-49-6}}.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20160304142209/http://www.belapc.org/litaratura/spevy Тэкст гімну], [[Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква]]
* [[Зянон Пазьняк|Пазьняк З.]] [http://www.bielarus.net/archives/2005/03/23/193/ Беларускія гімны], «[[Беларуская Салідарнасьць]]», 23 сакавіка 2005 г.
* [http://www.organ-music.net/page/other.html Гімн «Магутны Божа» ў арганным выкананьні]

{{Палітычны крызіс у Беларусі}}

[[Катэгорыя:Гімны]]
[[Катэгорыя:Творы беларускай літаратуры]]