Бактэрыі
| Бактэрыі | |
.jpg) | |
| Клясыфікацыя | |
|---|---|
| Надцарства | Бактэрыі |
| Бінамінальная намэнклятура | |
| Bacteria | |
Бактэ́рыі (па-старажытнагрэцку: βακτήριον — «пруток») — дамэн (надцарства) пракарыётных (бязьядзерных) мікраарганізмаў, часьцей за ўсё аднавузавых арганізмаў. Звычайна маюць даўжыню ў некалькі мікрамэтраў, а таксама розную форму — ад сфэраў да палачак і сьпіраляў. Звычайна ў адным граме глебы ўтрымліваецца 40 мільёнаў бактэрыяльных вузаў і каля мільёну ў мілілітры прэснай вады, наогул на Зямлі налічваецца каля пяці нанільёнаў (5×1030) бактэрыяў[1].
Для бактэрыяў характэрная наяўнасьць вузавай сьценкі, цытаплязмы, а таксама адсутнасьць ядра, мітахондрыяў, плястыдаў і іншых арганэлаў. Яны звычайна маюць вузавыя сьценкі, як расьлінныя і грыбныя вузы, але бактэрыяльныя вузавыя сьценкі звычайна вытканы з пэптыдагліканаў. Большасьць зь іх вельмі малыя, звычайна толькі 0,5—5,0 мкм пры сваіх найбуйнейшых памерах, хоць некаторыя гіганцкія бактэрыі, як то Thiomargarita namibiensis і Epulopiscium fishelsoni, могуць вырастаць да 0,5 мм у памеры і быць бачнымі няўзброеным вокам[2]. Некаторыя бактэрыі, як то мікоплязмы, такія дробныя, што могуць праходзіць праз бактэрыяльныя фільтры. Некаторыя бактэрыі ўтвараюць споры. Многія зь іх рухомыя і маюць жгуцікі. Паводле спосабу жыўленьня вылучаюць бактэрыі аўтатрофы і гетэратрофы. Залежна ад тыпу дыханьня бактэрыі падзяляюць на аэробы і анаэробы.
Далёка ня ўсе віды бактэрыяў былі апісаныя. Прычына ў велізарнай разнастайнасьці гэтай групы арганізмаў, іхны невялікі памер і праблемы ўтрыманьня ў лябараторыі, бо толькі палова зь іх можа быць вырашчыная ў лябараторных умовах[3].
Бактэрыі ўдзельнічаюць у кругазвароце рэчываў у прыродзе, ачышчэньні асяродзьдзя ад арганічных рэшткаў, фармаваньні структуры і ўрадлівасьці глебы, а таксама падтрымліваюць запасы вуглякіслага газу ў атмасфэры. Выкарыстоўваюцца ў харчовай, мікрабіялягічнай, хімічнай і іншых галінах прамысловасьці. Патагенныя (хваробатворныя) бактэрыі зьяўляюцца ўзбуджальнікамі хваробаў расьлінаў, жывёл і чалавека.
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Prokaryotes: The unseen majority (анг.)
- ^ Schulz H, Jorgensen B Big bacteria // Annu Rev Microbiol, 55 С. 105 — 37. — PMID 11544351.
- ^ Rappé MS., Giovannoni SJ. The uncultured microbial majority // Annual Review of Microbiology. 57, С. 369—394, 2003. — PMID 14527284
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Энцыкляпэдыя мікробаў і бактэрыяў (анг.) MicrobeWiki
- Найвялікшая бактэрыя (анг.) Science News
- Бактэрыялёгія (анг.) Textbook of Bacteriology