Бутрым

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Buto + Rim
Іншыя формы
Варыянт(ы) Батрым
Зьвязаныя імёны Rimbot
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Бутрым»

Бутрым (Батрым) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Рэмбод, Рымбот або Рымбота (Rembod, Rimbotus[1], Rimboto[2][3]) — імя германскага паходжаньня[4][5]. Іменная аснова -бут- (-бот-) (імёны ліцьвінаў Бутвід, Бутрык, Вільбут; германскія імёны Botvid, Butariks, Willebut) паходзіць ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепідзкае butilo 'камель')[6], а аснова -рым- (імёны ліцьвінаў Рымель, Рыман, Рымунд; германскія імёны Riemel, Rimann, Rimund) — ад гоцкага rimis 'спакой, стрыманасьць, непарухлівасьць'[7]. Такім парадкам, імя Бутрым азначае «непарушны корань»[8]. Сярод ліцьвінаў таксама адзначалася імя Рымбутка: людемъ… Римъбутъкеевичъ з братомъ своимъ Пацомъ (4 жніўня 1546 году)[9].

Паходжаньне імя Бутрым ад складаньня германскіх імёнаў Bodo і Rimo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[10].

Бытаваньне імя Бутрым (Бутримъ) адзначалася яшчэ за часамі Русі, прытым у мазавецкіх і падляскіх дыялектах польскай мовы «butrym, butryn» — гэта каржакаватае, плотнае дзіця; нязграбны, тоўсты чалавек, а паводле слоўніка Ўладзімера Даля «бутрим» — упарты, непаслухмяны, пахмурны чалавек. Летувіскія аўтары называюць усе пералічанымі славянскія словы і старажытнае рускае імя «балтызмамі»[11].

У Прусіі бытавала імя Butrymme[12].

У Польшчы адзначаецца прозьвішча Путрым (Putrym)[13].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Buttrim (Летапісец вялікіх князёў літоўскіх); Butrim Souiczouicz (1387—1394 гады)[14]; па(н) Бутри(м) (20 траўня 1407 году)[15]; Butrim de Zirmuny[16], cum Butrymo[17], Butrim[18] (Butrym[19]; 2 кастрычніка 1413 год); Butrim[20] (22 верасьня, 24 кастрычніка і 27 лістапада 1414 году, 12 і 26 траўня 1415 году, 26 кастрычніка 1416 году[21], 19 красавіка 1437 году[22]); Johanne Buttrim de Szzyrmuni (26 студзеня 1416 году)[23]; Johannes Butrim Smolnensis (27 верасьня 1422 году)[24]; Buttrym[19]; Jorge Butrym (1432 год)[25]; Georgij fratris Butrim [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[26]; Georgius Butrym (22 сакавіка 1433 году)[27]; Wladislaus alias Butrin (1445 год)[28]; her Butrinco[20]; ego Anna filia generosa domini Butrimi legitima (1476—1477 гады)[29]; Бутримко Якубовичъ (9 верасьня 1488 году)[30]; Бутримъ Олехновичъ (2 ліпеня 1493 году)[31]; Бутрим Довкгин(т)ович (31 сакавіка 1495 году[32], 31 жніўня 1496 году[33]); Бутрымъ Якубовичъ Немировичъ (25 лістапада 1500 году)[34]; дворанина нашого Бутрима Якубовича (24 ліпеня 1501 году)[35]; Мартинъ Якубовичъ Бутримъ (16 красавіка 1502 году)[36]; купил в Ывашка а въ Бутрима Яновичовъ (11 верасьня 1504 году)[37]; famuli domini Martini Butrim (25 траўня 1505 году)[38]; Бутрим(ъ) Немирович(ъ) (1506 год, 23 ліпеня 1507 году, 8 лютага і 15 траўня 1509 году, 19 кастрычніка 1510 году[39], 19 верасьня 1561 году[40]); Ego Nicolaus Butrym heres in Grawszyszki (1507 год)[41]; unum hominem, dictum Butrim (9 сьнежня 1519 году)[42]; Янко Бутримович (12 і 24 жніўня 1524 году)[43]; Бутримъ Микулич[44], Станислав Бутримович[45], Петръ Бутримович[46], Амъброс Бутримович… Григор Бутрымовичъ[47], Адамъ Бутримовичъ[48], Пашко Бутримовичъ… Богушъ Бутримовичъ[49], Амъброжеи Бутримовичъ[50], Станиславъ Бутримовичъ[51], Мартинъ Бутримъ[52], Мартинъ Бутримович[53], Матеи Бутримовичъ… Миколаи Бутримовичъ[54], Миколаи Бутримовичъ[55], Янко Бутримовичъ[56], Бутримъ Довнаровичъ[57], Миколаи Бутримовичъ[58], Бутримъ Навдовичъ[59], Богданъ Бутримовичъ[60], Бутрым Олехновичъ[61], Янъ Бутрымовичъ… Бутрымъ Монковичъ… Юри Бутърымовичъ[62] (1528 год); Бутрымъ (11 лютага 1531 году)[63]; Стецко Бутримович (1536—1537 гады)[64]; Бутрим Петрович (29 сакавіка 1542 году)[65]; люди добрые и тому моему листу добре сведоми… Бутрымъ Петрашевич… а Бутрыма Петровича (20 кастрычніка 1542 году)[66]; мещане Мозырские… Ходоръ Бутримовичь (1552 год)[67]; у Бутрыма Белевича (27 красавіка 1558 году)[68]; Butrym Piotrasskowic (1558 год)[69]; Миколаи Бутрымовичъ[70], Якубъ Бүтрымовичъ[71], Марътынъ Бутрымович[72] (1565 год); з Бутримовичъ[73], Якубъ Бутримовичъ[74], Мартинъ з Микуличъ Бутримовичъ[75], Андрей Бутримовичъ[76], Матей Бутрымъ Якубовичъ[77], Мартинъ Бутримовичъ[78] (1567 год); Ивашъка Бутримовича (14—16 студзеня 1579 году)[79]; домомъ Ивана Бутримовича (27 красавіка 1579 году)[80]; Aleksiey Butrymowicz (21 жніўня 1599 году)[81]; Петро Бутрименко… Максим Бутрименко… Лукян Бутрименко… Бутрим Попович (1649 год)[82]; Nicolaus Butrymowicz (1675—1677 гады)[83]; Zachar Butrym… Chalim Butrym… Łukian Butrym… Kuźma Butrym (1722 год)[84]; Butrymowicze… Butrymowszczyzna (1744 год)[85]; Parafia niemonoyska… Butrymowicze folwarczek (1784 год)[86].

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Бутрымовічы (Butrymowicz) — прыгонныя зь вёскі Буракоў (Троцкі павет), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[92].

Бутрымы гербу Тапор — літоўскі шляхецкі род зь Вільні[93].

Бутрымы-Пакрамовічы[94] і Бутрымы-Строўпі[95] — літоўскія шляхецкія роды.

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся сёлы Бартламееўка або Бутрымаўка-Волчкавічы і Бутрымаўка або Балтрамееўка ў Рэчыцкім павеце[96].

У 1690 годзе ўпаміналася мясцовасьць Бабяны Бутрымавічы ў Жамойцкім старостве[97].

На 1900—1905 гады існавала вёска Бутрымы ў Ваўкавыскім павеце Гарадзенскай губэрні[98], на 1900 год — вёска і маёнтак Бутрымавічы ў Троцкім павеце Віленскай губэрні[99].

На 1904 год існавалі вёскі з назвай Бутрымава ў Бельскім і Духаўшчынскім паветах Смаленскай губэрні[100].

На 1909 год існаваў фальварак Бутрымаўшчына ў Менскім павеце Менскай губэрні[101].

На 1910 год існавалі вёска і фальварак Бутрымава (Бутрымова) у Сеньненскім павеце Магілёўскай губэрні[102].

На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Бутрымава, на гістарычнай Гарадзеншчыне — Бутрымаўцы. Назву Бутрыманцы маюць вёскі на гістарычных Віленшчыне і Троччыне.

Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Cartulaire du Prieuré de Saint-Gilles de l’Hôpital de Saint-Jean de Jérusalem (1129—1210). — Paris, 1997. P. 5.
  2. ^ Geschichts-Quellen der Stadt Wien. Abt. 1. — Wien, 1877. S. 63.
  3. ^ Monumenta Boica. Vol. 26. — Monachii, 1826. S. 12—13, 646.
  4. ^ Schlaug W. Die altsächsischen Personennamen vor dem Jahre 1000. — Lund, 1962. S. 144.
  5. ^ Huth V. Die Düsseldorfer Sakramentarhandschrift D 1 als Memorialzeugnis. Mit einer Wiedergabe der Namen und Namengruppen (Taf. XIV—XXXII) // Frühmittelalterlichen Studien. Bd. 20. — Berlin; New York, 1986. S. 296.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  8. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
  9. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 30 (1480—1546 гг.). — Менск, 2008. С. 227.
  10. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 19.
  11. ^ Ліцкевіч А. Комплекс звестак «Летапісца вялікіх князёў літоўскіх» пра нобіля Вайдылу: да праблемы верагоднасці і кантэксту // Studia Historica Europae Orientalis. Вып. 6, 2013. C. 154—155.
  12. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925.S. 22.
  13. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 265.
  14. ^ Поручная грамота за Братошу Койлутовича (1387—1394), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  15. ^ Українські грамоти XV ст. — Київ, 1965. С. 35.
  16. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 52.
  17. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
  18. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57, 69.
  19. ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 219.
  20. ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 253.
  21. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 298, 301, 317, 318, 329, 371.
  22. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 749.
  23. ^ Semkowicz W. Nieznane nadania Witolda dla osób prywatnych // Ateneum Wileńskie. Z. 3—4, 1931. S. 852.
  24. ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
  25. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 371.
  26. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  27. ^ Послание князей и бояр Руси Базельскому собору в поддержку князя Свидригайла (1433), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  28. ^ Album studiosorum Universitatis Cracoviensis. T. 1. — Cracoviae, 1887. P. 2.
  29. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 258.
  30. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 4 (1479—1491). — Vilnius, 2006. P. 68.
  31. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 74.
  32. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 67.
  33. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 151.
  34. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 148.
  35. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 271.
  36. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 183.
  37. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 37 (1552—1561). — Vilnius, 2011. P. 315.
  38. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 699.
  39. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 208, 388, 395, 412, 414.
  40. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 37 (1552—1561). — Vilnius, 2011. P. 488.
  41. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 227.
  42. ^ Pergamentų katalogas. — Vilnius, 1980. P. 98.
  43. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 3, 7.
  44. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 65.
  45. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 60.
  46. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 71.
  47. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 74.
  48. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 75.
  49. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 76.
  50. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 78.
  51. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 80.
  52. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 81.
  53. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 85.
  54. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 87.
  55. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 90.
  56. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 94.
  57. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 95.
  58. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 98.
  59. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 102.
  60. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 103.
  61. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 159.
  62. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 160.
  63. ^ Беларускі архіў. Т. 2. — Менск, 1928. С. 50.
  64. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 74.
  65. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 27 (1541—1542). — Vilnius, 2016. P. 164.
  66. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 230 (11) (1542). — Vilnius, 2001. P. 57.
  67. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 7, т. 1. — Киев, 1886. С. 627.
  68. ^ Брэгер Г. Невядомы інвентар маёнткаў Лебедзева і Хажовая 1558 г. // Гістарычна-археалагічны зборнік. Вып. 32, 2017. С. 203.
  69. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 389.
  70. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 199.
  71. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 289.
  72. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 361.
  73. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 665.
  74. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 690.
  75. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 825.
  76. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 832.
  77. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1018.
  78. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1286.
  79. ^ Акты, издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 39. — Вильна, 1915. С. 166.
  80. ^ Акты, издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 39. — Вильна, 1915. С. 229.
  81. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 630.
  82. ^ Реєстр Війська Запорозького 1649 року. — К., 1995. С. 291—292, 301, 306.
  83. ^ Žemaičių vyskupijos vizitacija 1675—1677 m. // Fontes Historiae Lituaniae. Vol. X, 2011. P. 646.
  84. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 27. — Витебск, 1898. С. 259.
  85. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  86. ^ Krahel A. Opisy parafii dekanatu trockiego w diecezji wileńskiej 1784 roku — edycja źródł historycznych. — Białystok, 2015. S. 55.
  87. ^ Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства юстиции. Кн. 21. — М., 1915. С. 278.
  88. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 2. ― Вильна, 1903. С. 179.
  89. ^ Яўген Анішчанка, Островно инвентарь 1714 г. в Витебском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 28 сакавіка 2021 г.
  90. ^ Лаўрэш Л. Падымны рэестр шляхты Лідскага павета, 1728 г. // Лідскі летапісец. № 3―4 (99―100), 2022. С. 43―60.
  91. ^ Яўген Анішчанка, Духовенство Гродненского повета в восстании 1794 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 22 лістапада 2016 г.
  92. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 394.
  93. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 435.
  94. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на П, Згуртаваньне беларускай шляхты
  95. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на С, Згуртаваньне беларускай шляхты
  96. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 13, 53.
  97. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 50, 292.
  98. ^ Указатель населенным местностям Гродненской губернии, с относящимися к ним необходимыми сведениями. — Гродна, 1905. С. 161.
  99. ^ Słownik geograficzny... T. XV, cz. 1. — Warszawa, 1900. S. 282.
  100. ^ Список населенных мест Смоленской губернии. — Смоленск, 1904. С. 81, 215.
  101. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 21.
  102. ^ Список населенных мест Могилевской губернии. — Могилев, 1910. С. 181—182.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]