Біць
| Біць лац. Bić | |
| Bitto | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Бець |
| Зьвязаныя імёны | Біцейка, Біцель, Бітаўт |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Біць» | |
Біць (Бець) — мужчынскае імя.
Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Біта, Бета або Беда (Bitto[1], Beto, Bedo) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова бід- (біт-) паходзіць ад гоцкага beodan 'чакаць, спадзявацца'[3][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Біцейка, Біцель (Бедэль), Бітаўт (Біталт). Адзначаліся германскія імёны Beteke, Bitel (Bedilo), Bitold. Іменная аснова бет- магла ўтварыцца як скарот (гіпакарыстык) асновы -берт- (-бэрт-)[5][6].
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Bet, Bietko (Beteko, Betiko[7]), Betkinus, Betman[8].
У Прусіі бытавалі імёны: Beda (1419 год)[9], Bedike[b] (1420 год)[9], Bitel / Bitil[c][9], Bitenne[d][9], Bedune / Bytune[e] (1400 і 1412 гады)[9], Bitawte / Bytout[f] (1347 і 1396 гады)[9].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: купил землю в Станка Битевича на тои же реце на Лошици (16 ліпеня 1493 году)[15]; Петръ Бецевичъ сам. Юхно Бецевичъ сам (1528 год)[16]; люди… Мицута Бетевичъ (1 траўня 1569 году)[17][g].
Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Пётар і Юхна Бецевічы — лідзкія баяры, якія ўпамінаюцца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
На гістарычнай Лідчыне існуе вёска Біцеўцы, на гістарычнай Ашмяншчыне — Бецішкі і Біцяняты, у гістарычнай Прусіі — Бітэнэн.
Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак пэўнасьці пры тлумачэньні іменнай асновы бі- зь летувіскай мовы, адзначаючы магчымасьць повязі з bijóti 'баяцца'[4]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Badiko, пазьнейшае Bädeke[10]
- ^ Адзначалася германскае імя Bitel[11]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Bettin[12]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Bettune[13]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Betald[14]
- ^ Таксама:
- Бітын (адзначалася старажытнае германскае імя Bettin[18], Badin[13]): Michał Biten (26 кастрычніка 1694 году)[19], Bityny (1744 год)[20], на гістарычнай Наваградчыне існуе вёска Бяднішкі;
- Бедуна (адзначалася старажытнае германскае імя Bettune[13]): tributo… Beduna (1461 год)[21];
- Беташ: Беташэвічы (Bietoszewicz) — літоўскі шляхецкі род з ваколіцаў Шаўляў[22]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 260.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 226.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 57.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 22.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 17.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 56.
- ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1. — Wrocław, 1965—1967. S. 128.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 17—18.
- ^ а б в г д е Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. С. 18—19.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 227.
- ^ Briggs K. An index to personal names in English place-names. — Nottingham, 2023. P. 62.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 57.
- ^ а б в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 228.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 258.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 75.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 62.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 49 (1566—1572). — Vilnius, 2014. P. 51.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 57.
- ^ Žagarės dvaro teismo knygos (1670—1751). — Vilnius, 2003. P. 266.
- ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 272.
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 41.