Майшагола
| Майшагола лац. Majšagoła | |||||
| лет. Maišiagala | |||||
.jpg) Агульны выгляд | |||||
| |||||
| Першыя згадкі: | 1254 | ||||
| Магдэбурскае права: | 23 лютага 1792 | ||||
| Краіна: | Летува | ||||
| Павет: | Віленскі | ||||
| Раён: | Віленскі | ||||
| Насельніцтва: | 1636 чал. (2011) | ||||
| Часавы пас: | UTC+2 | ||||
| летні час: | UTC+3 | ||||
| Паштовы індэкс: | LT-14025 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°52′20″ пн. ш. 25°4′0″ у. д. / 54.87222° пн. ш. 25.06667° у. д.Каардынаты: 54°52′20″ пн. ш. 25°4′0″ у. д. / 54.87222° пн. ш. 25.06667° у. д. | ||||
Майшагола на мапе Летувы   Майшагола | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
Майшагола, Мейшагола[1] (лет. Maišiagala) — мястэчка ў Летуве, на рацэ Мусе. Цэнтар староства Віленскага раёну Віленскага павету. Насельніцтва на 2011 год — 1636 чал. Знаходзіцца за 25 км на поўнач ад Вільні, каля аўтамабільнай дарогі Вільня — Панявеж.
Майшагола — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Віленшчыны, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага, на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захаваліся касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і сядзіба Гоўвальтаў, помнікі архітэктуры XIX стагодзьдзя.
Назва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Летувіскі тапаніміст Аляксандрас Ванагас мяркуе, што назва Майшагола складаецца зь дзьвюх частак: невядомага з гістарычных крыніцаў асабістага імя і балтыйскага слова galas — 'канец'[2]. Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зьвязвае другую частку назвы (на прыкладзе Эйраголы) з гоцкім goljan ― 'вітаць'[3].
Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Моишокгола (1553 год)[4].
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Паводле паданьня, Майшагола існавала яшчэ ў 1254 годзе, калі тут былі драўляны княскі замак і «вясковы двор. Тым часам першы пісьмовы ўпамін пра Майшаголу датуецца 1365[1] годам, калі крыжакі спалілі аднайменныя двор і замак. У 1377 годзе па адмове ад стальцу на карысьць свайго сына Ягайлы ў Майшаголе жыў і памёр у глыбокай старасьці вялікі князь Альгерд. Як сьведчаць летапісныя крыніцы, тут яго пахавалі паводле паганскіх звычаяў.
Майшагола значыцца ў Сьпісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх, складзеным у канцы XIV стагодьдзя[5]. У канцы XV ст. вялікі князь Аляксандар фундаваў тут будаваньне касьцёла Найсьвяцейшай Тройцы, а Станіслаў і Сымон Багдановічы ў 1495 годзе ахвяравалі сродкі на стварэньне ў ім алтара. Алтар рабіў майстар «Пётар Алтарыста». У 1503 годзе вялікі князь Аляксандар надаў месту прывілей на пэўныя вольнасьці, пацьверджаны 27 сьнежня 1571 году Жыгімонтам Аўгустам. У XVI ст. дзяржаўцам майшагольскім быў староста гарадзенскі Юрай Мікалаевіч, князь Радзівіл. Ён лічыўся таксама «гараднічым майшагольскага двара яго каралеўскай міласьці»[6].
У 1773—1775 гадох вальны сойм пастанавіў парадаць Майшаголу і шэраг іншых старостваў віленскаму біскупу Масальскаму ў абмен на Ляхавіцкае староства, якое мела на той час добра ўмацаваны замак. На 1789 год у Майшаголе было 35 дымоў. 23 лютага 1792 году кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст надаў месту прывілей на Магдэбурскае права і герб «у чорным полі выява сьвятога Антонія». Гэтым прывілеем усе юрыдыкі ў Майшаголе скасоўваліся і падпарадкоўваліся магістрату, мяшчанам прадпісвалася збудаваць у месьце ратушу, цагельню да паспалітых патрэбаў і гасьціны двор для заезных купцоў[6].
Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Майшагола апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскім павеце Віленскай губэрні. Каля 1885 году ў Майшаголе было 59 будынкаў. Паводле этнаграфічнай мапы, складзенай Я. Карскім, на захадзе ад мястэчка праходзіла мяжа расьсяленьня беларусаў.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Майшаголу занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Майшагола абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. У 1920 годзе мястэчка апынулася ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны.
З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў верасьні 1939 году ўлады СССР перадалі мястэчка Летуве.
- Мястэчка на старых здымках
-
Вуліца каля касьцёла, 1915—17 гг. -
Касьцёл, 1916 г. -
Касьцёл, 1917 г. -
Інтэр'ер касьцёла, 1915—18 гг.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- XVIII стагодзьдзе: 1789 год — каля 245 чал.
- XIX стагодзьдзе: каля 1885 году — 715 чал.[7]
- XXI стагодзьдзе: 2011 год — 1636 чал.
Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Гарадзішча
- Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (1865)
- Могілкі: вайсковыя германскія часоў 1-й сусьветнай вайны, габрэйскія, каталіцкія, старыя каталіцкія
- Сядзіба Гоўвальтаў (XIX ст.)
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ а б ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 347.
- ^ Vanagas A. Lietuvos miestų vardai (antrasis leidimas). — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2004. P. 147—150.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 31.
- ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 166.
- ^ Зайкоўскі Э. Літва гістарычная // Наша Слова. № 26 (917) 1 ліпеня 2009 г., № 27 (918) 8 ліпеня 2009 г.
- ^ а б Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 195.
- ^ Słownik geograficzny... T. VI. — Warszawa, 1885. S. 244.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
- Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI: Malczyce — Netreba. — Warszawa, 1885.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
| ||||||||