Сусьветная спадчына ЮНЭСКО: розьніца паміж вэрсіямі

Правіць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д артаграфія
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
ЮНЭСКО
Радок 1: Радок 1:
[[Файл:Flag of UNESCO.svg|міні|200пкс|справа|Сьцяг [[ЮНЭСКА]]]]
[[Файл:Flag of UNESCO.svg|міні|200пкс|справа|Сьцяг [[ЮНЭСКО]]]]
[[Файл:Hux-Oxon-72.jpg|міні|200пкс|справа|Першы гэнеральны сакратар [[ЮНЭСКА]] [[Джуліян Хукслей]]]]
[[Файл:Hux-Oxon-72.jpg|міні|200пкс|справа|Першы гэнеральны сакратар [[ЮНЭСКО]] [[Джуліян Хукслей]]]]
'''Сусьветная спадчына ЮНЭСКА''' ({{Мова-en|World Heritage}}, {{Мова-fr|Patrimoine Mondial}}, {{Мова-es|Patrimonio Mundial}}) — выбітныя [[культура|культурныя]] і [[прырода|прыродныя]] каштоўнасьці, якія складаюць здабытак усяго [[чалавецтва]].
'''Сусьветная спадчына ЮНЭСКО''' ({{Мова-en|World Heritage}}, {{Мова-fr|Patrimoine Mondial}}, {{Мова-es|Patrimonio Mundial}}) — выбітныя [[культура|культурныя]] і [[прырода|прыродныя]] каштоўнасьці, якія складаюць здабытак усяго [[чалавецтва]].


У [[1972]] [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі і культуры|ЮНЭСКА]] прыняла [[Канвэнцыя аб ахове сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны|Канвэнцыю аб ахове сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны]] (уступіла ў моц у [[1975]]). Ратыфікавалі канвэнцыю ў пачатку [[1992]] году 123 краіны-ўдзельніцы.
У [[1972]] [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі і культуры|ЮНЭСКО]] прыняла [[Канвэнцыя аб ахове сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны|Канвэнцыю аб ахове сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны]] (уступіла ў моц у [[1975]]). Ратыфікавалі канвэнцыю ў пачатку [[1992]] году 123 краіны-ўдзельніцы.


Статут аб’екта Сусьветнай спадчыны дае наступныя перавагі:
Статут аб’екта Сусьветнай спадчыны дае наступныя перавагі:
Радок 26: Радок 26:
* '''IV.''' Аб’ект зьяўляецца выдатным прыкладам канструкцыі, архітэктурнага або тэхналягічнага ансамблю або ляндшафту, якія ілюструюць значны пэрыяд чалавечай гісторыі.
* '''IV.''' Аб’ект зьяўляецца выдатным прыкладам канструкцыі, архітэктурнага або тэхналягічнага ансамблю або ляндшафту, якія ілюструюць значны пэрыяд чалавечай гісторыі.
* '''V.''' Аб’ект зьяўляецца выдатным прыкладам чалавечага традыцыйнага будынку, з традыцыйным выкарыстаньнем зямлі або мора, зьяўляючыся ўзорам культуры (або культур) або чалавечага ўзаемадзеяньня з навакольным асяродзьдзем, асабліва калі яно становіцца ўразьлівым з-за моцнага ўплыву незваротных зьмен.
* '''V.''' Аб’ект зьяўляецца выдатным прыкладам чалавечага традыцыйнага будынку, з традыцыйным выкарыстаньнем зямлі або мора, зьяўляючыся ўзорам культуры (або культур) або чалавечага ўзаемадзеяньня з навакольным асяродзьдзем, асабліва калі яно становіцца ўразьлівым з-за моцнага ўплыву незваротных зьмен.
* '''VI.''' Аб’ект наўпрост або рэчыўна зьвязаны з падзеямі або існымі традыцыямі, з ідэямі, вераваньнямі, з мастацкімі або літаратурнымі творамі і мае выключную сусьветную важнасьць (па меркаваньні камітэту ЮНЭСКА гэты крытэр пажадана выкарыстоўваць разам зь якім-небудзь яшчэ крытэрам або крытэрамі).
* '''VI.''' Аб’ект наўпрост або рэчыўна зьвязаны з падзеямі або існымі традыцыямі, з ідэямі, вераваньнямі, з мастацкімі або літаратурнымі творамі і мае выключную сусьветную важнасьць (па меркаваньні камітэту ЮНЭСКО гэты крытэр пажадана выкарыстоўваць разам зь якім-небудзь яшчэ крытэрам або крытэрамі).


=== Прыродныя крытэрыі ===
=== Прыродныя крытэрыі ===
Радок 38: Радок 38:
[[Файл:SydneyOperaHouse.jpg|справа|150пкс|міні|[[Сыднэйскі тэатар]] ([[Аўстралія]])]]
[[Файл:SydneyOperaHouse.jpg|справа|150пкс|міні|[[Сыднэйскі тэатар]] ([[Аўстралія]])]]
=== [[Аўстралія]] і [[Акіянія]] ===
=== [[Аўстралія]] і [[Акіянія]] ===
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Аўстраліі|Аўстралія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Аўстраліі|Аўстралія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Акіяніі|Акіянія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Акіяніі|Акіянія]]


=== [[Амэрыка]] ===
=== [[Амэрыка]] ===
[[Файл:Liberty-statue-from-below.jpg|справа|150пкс|міні|[[Статуя Свабоды]] ([[ЗША]]).]]
[[Файл:Liberty-statue-from-below.jpg|справа|150пкс|міні|[[Статуя Свабоды]] ([[ЗША]]).]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Бразыліі|Бразылія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Бразыліі|Бразылія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Канадзе|Канада]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Канадзе|Канада]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Мэксыцы|Мэксыка]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Мэксыцы|Мэксыка]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Пэру|Пэру]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Пэру|Пэру]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў ЗША|ЗША]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў ЗША|ЗША]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Цэнтральнай Амэрыцы|краіны Цэнтральнай Амэрыкі]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Цэнтральнай Амэрыцы|краіны Цэнтральнай Амэрыкі]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Паўднёвай Амэрыцы|краіны Паўднёвай Амэрыкі]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Паўднёвай Амэрыцы|краіны Паўднёвай Амэрыкі]]


=== [[Азія]] ===
=== [[Азія]] ===
[[Файл:Taj1.jpg|150пкс|міні|[[Тадж Махал]] ([[Індыя]]).]]
[[Файл:Taj1.jpg|150пкс|міні|[[Тадж Махал]] ([[Індыя]]).]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Азіі|Краіны Азіі]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Азіі|Краіны Азіі]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Індыі|Індыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Індыі|Індыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Казахстане|Казахстан]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Казахстане|Казахстан]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Кітаі|Кітай]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Кітаі|Кітай]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Манголіі|Манголія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Манголіі|Манголія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Саудаўскай Арабіі|Саудаўская Арабія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Саудаўскай Арабіі|Саудаўская Арабія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Турэччыне|Турэччына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Турэччыне|Турэччына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Японіі|Японія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Японіі|Японія]]


=== [[Афрыка]] ===
=== [[Афрыка]] ===
[[Файл:Gizeh Cheops BW 1.jpg|справа|150пкс|міні|[[Піраміда Хеопса]] ([[Эгіпет]]).]]
[[Файл:Gizeh Cheops BW 1.jpg|справа|150пкс|міні|[[Піраміда Хеопса]] ([[Эгіпет]]).]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Афрыцы|Афрыка]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Афрыцы|Афрыка]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Эрытрэі|Эрытрэя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Эрытрэі|Эрытрэя]]


=== [[Эўропа]] ===
=== [[Эўропа]] ===
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Аўстрыі|Аўстрыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Аўстрыі|Аўстрыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Албаніі|Албанія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Албаніі|Албанія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Андоры|Андора]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Андоры|Андора]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Армэніі|Армэнія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Армэніі|Армэнія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Азэрбайджане|Азэрбайджан]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Азэрбайджане|Азэрбайджан]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Бэльгіі|Бэльгія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Бэльгіі|Бэльгія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Беларусі|Беларусь]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Беларусі|Беларусь]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Баўгарыі|Баўгарыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Баўгарыі|Баўгарыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Босьніі і Герцагавіне |Босьнія і Герцагавіна]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Босьніі і Герцагавіне |Босьнія і Герцагавіна]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Ватыкане|Ватыкан]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Ватыкане|Ватыкан]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Вугоршчыне|Вугоршчына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Вугоршчыне|Вугоршчына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Вялікабрытаніі|Вялікабрытанія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Вялікабрытаніі|Вялікабрытанія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Грэцыі|Грэцыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Грэцыі|Грэцыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Гішпаніі|Гішпанія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Гішпаніі|Гішпанія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Даніі|Данія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Даніі|Данія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Ірляндыі|Ірляндыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Ірляндыі|Ірляндыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Ісьляндыі|Ісьляндыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Ісьляндыі|Ісьляндыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Італіі|Італія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Італіі|Італія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Казахстане|Казахстан]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Казахстане|Казахстан]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА на Кіпры|Кіпр]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО на Кіпры|Кіпр]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Латвіі|Латвія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Латвіі|Латвія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Летуве|Летува]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Летуве|Летува]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Люксэмбургу|Люксэмбург]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Люксэмбургу|Люксэмбург]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Македоніі|Македонія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Македоніі|Македонія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА на Мальце|Мальта]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО на Мальце|Мальта]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Малдавіі|Малдавія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Малдавіі|Малдавія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Нідэрляндах|Нідэрлянды]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Нідэрляндах|Нідэрлянды]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Нямеччыне|Нямеччына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Нямеччыне|Нямеччына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Нарвэгіі|Нарвэгія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Нарвэгіі|Нарвэгія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Польшчы|Польшча]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Польшчы|Польшча]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Партугаліі|Партугалія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Партугаліі|Партугалія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Расеі|Расея]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Расеі|Расея]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Румыніі|Румынія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Румыніі|Румынія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Сан-Марына|Сан-Марына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Сан-Марына|Сан-Марына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Сэрбіі|Сэрбія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Сэрбіі|Сэрбія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Славаччыне|Славаччына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Славаччыне|Славаччына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Славеніі|Славенія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Славеніі|Славенія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Турэччыне|Турэччына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Турэччыне|Турэччына]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ва Ўкраіне|Украіна]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ва Ўкраіне|Украіна]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Фінляндыі|Фінляндыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Фінляндыі|Фінляндыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Францыі|Францыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Францыі|Францыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Харватыі|Харватыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Харватыі|Харватыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Чарнагорыі|Чарнагорыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Чарнагорыі|Чарнагорыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Чэхіі|Чэхія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Чэхіі|Чэхія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Швэйцарыі|Швэйцарыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Швэйцарыі|Швэйцарыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Швэцыі|Швэцыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Швэцыі|Швэцыя]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Эстоніі|Эстонія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Эстоніі|Эстонія]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА ў Эўропе|Краіны Эўропы]]
* [[Сьпіс аб’ектаў Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО ў Эўропе|Краіны Эўропы]]

== Заўвагі ==
== Заўвагі ==
<references />
<references />
Радок 122: Радок 121:
== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:World Heritage Sites}}
{{Commons|Category:World Heritage Sites}}
* [http://whc.unesco.org/ Сайт Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКА]{{ref-en}}
* [http://whc.unesco.org/ Сайт Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО]{{ref-en}}
* [http://www.nhpfund.ru/ Фонд «Ахова прыроднай спадчыны»]{{ref-ru}}{{ref-en}}
* [http://www.nhpfund.ru/ Фонд «Ахова прыроднай спадчыны»]{{ref-ru}}{{ref-en}}
* [http://www.thesalmons.org/lynn/world.heritage.html Сьпіс аб’ектаў са спасылкамі па кожным пункце]{{ref-en}}
* [http://www.thesalmons.org/lynn/world.heritage.html Сьпіс аб’ектаў са спасылкамі па кожным пункце]{{ref-en}}

Вэрсія ад 17:05, 15 красавіка 2011

Сьцяг ЮНЭСКО
Першы гэнеральны сакратар ЮНЭСКО Джуліян Хукслей

Сусьветная спадчына ЮНЭСКО (па-ангельску: World Heritage, па-француску: Patrimoine Mondial, па-гішпанску: Patrimonio Mundial) — выбітныя культурныя і прыродныя каштоўнасьці, якія складаюць здабытак усяго чалавецтва.

У 1972 ЮНЭСКО прыняла Канвэнцыю аб ахове сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны (уступіла ў моц у 1975). Ратыфікавалі канвэнцыю ў пачатку 1992 году 123 краіны-ўдзельніцы.

Статут аб’екта Сусьветнай спадчыны дае наступныя перавагі:

  • Дадатковыя гарантыі захаванасьці і цэласнасьці ўнікальных прыродных комплексаў.
  • Павышае прэстыж тэрыторыяў і ўстановаў, якія імі кіруюць.
  • Спрыяе папулярызацыі ўключаных у Сьпіс аб’ектаў і разьвіцьцю альтэрнатыўных відаў прыродакарыстаньня (у першую чаргу экалягічнага турызму).
  • Забясьпечвае прыярытэтнасьць у прыцягненьні фінансавых сродкаў для падтрымкі аб’ектаў сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны, у першую чаргу з Фонду сусьветнай спадчыны.
  • Спрыяе арганізацыі маніторынгу і кантролю за станам захаванасьці прыродных аб’ектаў.

Па стане на 2010 год у сьпісе Сусьветнай спадчыны 911 аб’ектаў у 151 краінe (704 — культурныя помнікі, 180 — прыродныя і 27 — аб’екты зьмяшанага тыпу).

Дзяржавы, на тэрыторыі якіх разьмешчаныя аб’екты Сусьветнай спадчыны, бяруць на сябе абавязкі па іх захаваньні.

Крытэрыі

Галоўная мэта сьпісу Сусьветнай спадчыны — зрабіць вядомымі і абараніць аб’екты, якія зьяўляюцца па-свойму ўнікальнымі. Для гэтага і з-за імкненьня да аб’ектыўнасьці былі складзеныя ацэнкавыя крытэрыі. Першапачаткова (з 1978 г.) існавалі толькі крытэрыі для аб’ектаў культурнай спадчыны — гэты сьпіс налічваў шэсьць пунктаў. Затым для ўзнаўленьня раўнавагі паміж рознымі кантынэнтамі зьявіліся прыродныя аб’екты і для іх сьпіс з чатырох пунктаў. І, нарэшце, у 2005 годзе ўсе гэтыя крытэрыі былі зьведзеныя разам, і зараз кожны аб’ект Сусьветнай спадчыны мае ў сваім апісаньні хоць бы адзін зь іх[1].

Культурныя крытэрыі

  • I. Аб’ект уяўляе сабой шэдэўр чалавечага мастацтва.
  • II. Аб’ект сьведчыць аб значным узаемаўплыве чалавечых каштоўнасьцяў у дадзены пэрыяд часу або ў вызначанай культурнай прасторы, у архітэктуры або ў тэхналёгіях, у манумэнтальным мастацтве, пры распляноўцы гарадоў ці стварэньні ляндшафтаў.
  • III. Аб’ект зьяўляецца ўнікальным або прынамсі выключным для культурнай традыцыі або цывілізацыі, якая існуе дагэтуль або ўжо зьнікла.
  • IV. Аб’ект зьяўляецца выдатным прыкладам канструкцыі, архітэктурнага або тэхналягічнага ансамблю або ляндшафту, якія ілюструюць значны пэрыяд чалавечай гісторыі.
  • V. Аб’ект зьяўляецца выдатным прыкладам чалавечага традыцыйнага будынку, з традыцыйным выкарыстаньнем зямлі або мора, зьяўляючыся ўзорам культуры (або культур) або чалавечага ўзаемадзеяньня з навакольным асяродзьдзем, асабліва калі яно становіцца ўразьлівым з-за моцнага ўплыву незваротных зьмен.
  • VI. Аб’ект наўпрост або рэчыўна зьвязаны з падзеямі або існымі традыцыямі, з ідэямі, вераваньнямі, з мастацкімі або літаратурнымі творамі і мае выключную сусьветную важнасьць (па меркаваньні камітэту ЮНЭСКО гэты крытэр пажадана выкарыстоўваць разам зь якім-небудзь яшчэ крытэрам або крытэрамі).

Прыродныя крытэрыі

  • VII. Аб’ект уяўляе зь сябе прыродны фэномэн або прастору выключнай прыроднай прыгажосьці і эстэтычнай важнасьці.
  • VIII. Аб’ект зьяўляецца выдатным прыкладам галоўных этапаў гісторыі зямлі, у тым ліку помнікам мінулага, сымбалем геалягічных працэсаў, якія адбываюцца ў разьвіцьці рэльефу або сымбалем геамарфічных або фізыяграфічных асаблівасьцяў.
  • IX. Аб’ект зьяўляецца выдатным узорам экалягічных або біялягічных працэсаў, якія праходзяць у эвалюцыі і развіцьці зямных, прэснаводных, берагавых і марскіх экасыстэмаў і расьлінных і жывёльных супольнасцяў.
  • X. Аб’ект уключае ў сябе найбольш важнае або значнае натуральнае асяродзьдзе пражываньня для захаваньня ў ёй біялягічнай разнастайнасьці, у тым ліку зьнікаючых відаў выключнай сусьветнай каштоўнасьці з пункту гледжаньня навукі і аховы.

Сьпісы Сусьветнай спадчыны па краінах і рэгіёнах

Сыднэйскі тэатар (Аўстралія)

Аўстралія і Акіянія

Амэрыка

Статуя Свабоды (ЗША).

Азія

Тадж Махал (Індыя).

Афрыка

Піраміда Хеопса (Эгіпет).

Эўропа

Заўвагі

  1. ^ Сьпіс крытэрыяў на афіцыйным сайце  (анг.)

Вонкавыя спасылкі

Сусьветная спадчына ЮНЭСКО — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Сусьветная_спадчына_ЮНЭСКО&oldid=980302»