Царква: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.5.5) (робат дадаў: bjn, br, fa, ta выдаліў: eo, hu, ksh зьмяніў: an, ko, nah |
|||
Радок 14: | Радок 14: | ||
[[ace:Geurija]] |
[[ace:Geurija]] |
||
[[af:Kerk (gebou)]] |
[[af:Kerk (gebou)]] |
||
⚫ | |||
[[ar:كنيسة]] |
[[ar:كنيسة]] |
||
⚫ | |||
[[arc:ܥܕܬܐ]] |
[[arc:ܥܕܬܐ]] |
||
[[ |
[[bjn:Geréja]] |
||
[[br:Iliz (savadur)]] |
|||
[[bg:Църква (сграда)]] |
[[bg:Църква (сграда)]] |
||
[[ca:Església (arquitectura)]] |
[[ca:Església (arquitectura)]] |
||
Радок 24: | Радок 25: | ||
[[cy:Eglwys]] |
[[cy:Eglwys]] |
||
[[da:Kirke (bygning)]] |
[[da:Kirke (bygning)]] |
||
[[pdc:Kaerich]] |
|||
[[de:Kirche (Bauwerk)]] |
[[de:Kirche (Bauwerk)]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[en:Church (building)]] |
[[en:Church (building)]] |
||
[[eo:Preĝejo]] |
|||
[[es:Iglesia (edificio)]] |
[[es:Iglesia (edificio)]] |
||
⚫ | |||
[[eu:Eliza (eraikina)]] |
[[eu:Eliza (eraikina)]] |
||
[[ |
[[fa:کلیسا (ساختمان)]] |
||
⚫ | |||
[[fo:Kirkja (hús)]] |
[[fo:Kirkja (hús)]] |
||
[[fr:Église (édifice)]] |
[[fr:Église (édifice)]] |
||
Радок 38: | Радок 37: | ||
[[ga:Eaglais (foirgneamh)]] |
[[ga:Eaglais (foirgneamh)]] |
||
[[gl:Igrexa (arquitectura)]] |
[[gl:Igrexa (arquitectura)]] |
||
[[ |
[[ko:교회당]] |
||
⚫ | |||
[[hr:Crkva]] |
[[hr:Crkva]] |
||
[[hu:Egyház]] |
|||
⚫ | |||
[[id:Gereja]] |
[[id:Gereja]] |
||
⚫ | |||
[[it:Chiesa (architettura)]] |
[[it:Chiesa (architettura)]] |
||
[[ |
[[he:כנסייה]] |
||
[[ka:ეკლესია]] |
[[ka:ეკლესია]] |
||
[[ko:성당]] |
|||
[[ksh:Kirresch (Bou)]] |
|||
[[lad:Kilisia]] |
[[lad:Kilisia]] |
||
⚫ | |||
[[lv:Baznīca (ēka)]] |
[[lv:Baznīca (ēka)]] |
||
⚫ | |||
[[mk:Црква (објект)]] |
[[mk:Црква (објект)]] |
||
[[nah: |
[[nah:Teōpantli]] |
||
[[ |
[[nl:Kerkgebouw]] |
||
[[nds-nl:Kaark (gebouw)]] |
[[nds-nl:Kaark (gebouw)]] |
||
[[ne:गिर्जाघर]] |
[[ne:गिर्जाघर]] |
||
[[ |
[[ja:教会堂]] |
||
⚫ | |||
[[nn:Kyrkje]] |
[[nn:Kyrkje]] |
||
⚫ | |||
[[nrm:Égllise]] |
[[nrm:Égllise]] |
||
[[oc:Glèisa (edifici)]] |
[[oc:Glèisa (edifici)]] |
||
⚫ | |||
[[pa:ਗਿਰਜਾ]] |
[[pa:ਗਿਰਜਾ]] |
||
[[ |
[[nds:Kark (Huus)]] |
||
[[pl:Kościół (budynek)]] |
[[pl:Kościół (budynek)]] |
||
[[pt:Igreja (edifício)]] |
[[pt:Igreja (edifício)]] |
||
⚫ | |||
[[ro:Biserică (edificiu)]] |
[[ro:Biserică (edificiu)]] |
||
⚫ | |||
[[ru:Церковь]] |
[[ru:Церковь]] |
||
⚫ | |||
[[se:Girku]] |
[[se:Girku]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[simple:Church]] |
[[simple:Church]] |
||
[[sk:Kostol]] |
[[sk:Kostol]] |
||
[[sl:Cerkev (zgradba)]] |
[[sl:Cerkev (zgradba)]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[sr:Црква (грађевина)]] |
[[sr:Црква (грађевина)]] |
||
[[fi:Kirkko (rakennus)]] |
|||
[[sv:Kyrka]] |
[[sv:Kyrka]] |
||
[[ta:கிறித்தவத் தேவாலயம்]] |
|||
⚫ | |||
[[te:చర్చి]] |
[[te:చర్చి]] |
||
[[th:คริสต์ศาสนสถาน]] |
[[th:คริสต์ศาสนสถาน]] |
||
Радок 84: | Радок 82: | ||
[[vec:Céxa (architetura)]] |
[[vec:Céxa (architetura)]] |
||
[[vi:Nhà thờ]] |
[[vi:Nhà thờ]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[wa:Eglijhe (bastimint)]] |
[[wa:Eglijhe (bastimint)]] |
||
⚫ | |||
[[yi:קלויסטער]] |
[[yi:קלויסטער]] |
||
⚫ | |||
[[zh-yue:教堂]] |
[[zh-yue:教堂]] |
||
⚫ | |||
[[bat-smg:Bažnīčė]] |
|||
⚫ |
Вэрсія ад 15:05, 13 красавіка 2011
Царква́ — храм у хрысьціянстве.
Праваслаўная або каталіцкая царква (храм) складаюцца як мінімум з алтарнай часткі (у праваслаўі, як правіла, арыентаванай на усход) і далучанага да яе памяшканьня для тых, хто моліцца. У большасьці пратэстанцкіх цэркваў алтароў няма (за выключэньнем лютэранства, англіканства і некаторых іншых кірункаў).
Звычайна праваслаўная або каталіцкая царква складаюцца зь некалькіх узаемазлучаных частак.
У праваслаўнай архітэктуры колькасьць купалаў (главаў) на царкве мае сваё значэньне. Адзін купал ставіцца ў гонар адзінага Бога, тры — у гонар Сьвятой Тройцы, пяць — у гонар Збаўцы і чатырох Эвангелістаў, сем — у гонар сямі таемстваў, трынаццаць — Збаўца і дванаццаць апосталаў. Паводле рэлігійнае дагматыкі царква зьяўляецца домам Бога і месцам агульнага набажэнства. У праваслаўі і ўніяцтве звычайна мае трохчасткавую будову: прытвор, уласна храм і алтар. У архітэктурны комплекс можа ўваходзіць званіца. Па сваім значэньні царква м.б. стаўрапігіяльнай — у непасрэдным падпарадкаваньні патрыярха або Сыноду; катэдральнай — эпархіяльнага архірэя; парафіяльнай; могілкавай ці мэмарыяльнай — капліцай. Галоўная царква гораду або манастыру звычайна завецца саборам. У Беларусі будаўніцтва цэркваў вядзецца з пачатку 11 ст.(царква Багародзіцы «Старой» у Полацку). У 11 ст. на аснове творчага пераасэнсаваньня бізантыйскіх будаўнічых традыцыяў склалася Полацкая школа дойлідзтва, у 12 ст. — Гарадзенская архітэктурная школа. Цэрквы пэрыяду Вялікага Княства Літоўскага мелі рысы старабеларускіх традыцыяў і заходнеэўрапейскае культуры (Мураванкаўская, Сынковіцкая, Супрасьлькая цэрквы-камяніцы). У 17 ст. у Беларусі існавала самастойная Магілёўская школа царкоўнае архітэктуры.
Каталіцкую царкву ў Беларусі й Польшчы традыцыйна называюць касьцёлам (ад лацінскага castellum невялікая камяніца). Яна падзяляецца на тры традыцыйныя для хрысьціянскага храму часткі: бабінец (прытвор, нартэкс), цэнтральную частку і прэзьбітэрый (алтарную частку). У адрозьненьні ад праваслаўнага храма ў каталіцкім алтаром называецца ня частка прасторы, а ўзвышанае ахвярнае мейсца з укрыжаваньнем, абразом або фігураю сьвятога. Галоўны алтар, часта шматфігурны, разьмяшчаецца ў прэзьбітэрыі, які звычайна адзьдзяляецца ад цэнтральнае часткі невысокаю агароджаю. Акрамя галоўнага ў касьцёле м.б. некалькі дадатковых бакавых алтароў у цэнтральнай частцы храму; там таксама знаходзяцца катэдра для ксяндза, спавядальня (канфэсыянал), лавы для вернікаў,на мурах жывапісныя альбо скульптурныя сцэны крыжовага шляху Ісуса Хрыста (стацыі), дадатковыя абразы, эпітафіі і помнікі фундатарам (іх тут часта хавалі), месца для хораў, арган і інш. Пры прэзьбітэрыі разьмяшчаецца закрыстыя — адмысловая прыбудова, у якой захоўваюцца прадметы культу. Часта тут месьціцца касьцёльная бібліятэка. Паводле свайго значэньня касьцёлы бываюць: базылікі (з адмысловымі папскімі прывілеямі; катэдральныя — дзе ёсьць катэдра біскупа; кляштарныя; парафіяльныя; філіяльныя (у складзе парафіі) і капліцы. Паводле кананічнага права, узьвядзеньне касьцёла біскуп мог дазволіць толькі тады, калі фундатар мог забясьпечыць утрыманьне будынку. Новы касьцёл абавязкова падлягае абраду кансэкрацыі(асьвячэньню біскупам). У Беларусі касьцёлы пачалі сыстэматычна будаваць пасьля Крэўскае уніі 1358, а найбольш шырока — пасьля Берасьцейскае уніі 1596. Сярод касьцёлаў багата выдатных помнікаў гісторыі і культуры. Найбольш вядомыя касьцёлы: Нясьвіскі, Ішкалдзкі, Траецкі, Камайскі, Гарадзенскі фарны.