Дамэн (біялёгія): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 18:12, 19 лютага 2011

Дамэн або надцарства — самы высокі ўзровень групоўкі арганізмаў у сыстэме, якая ўключае ў сабе адно ці некалькі царстваў. Тэрмін быў прапанаваны ў 1990 годзе Карлам Вёзэ, які разьдзяліў усе жывыя арганізмы на тры дамэны^[1]::

архэі (Archaea)
эўбактэрыі (Eubacteria)
эўкарыёты (Eukaryota)

Найболей радыкальнае разыходжаньне ад папярэдніх сыстэмаў заключалася ў тым, што бактэрыі былі падзелены на дзьве групы (архэі й эўбактэрыі), кожная зь якіх была роўназначнай да эўкарыётаў.

Часам гэтыя тры дамэны, а таксама вірусы (групу, што ня мае рангу) аб’ядноўваюць у таксон Біёта^[2], ранг якога часам вызначаюць як «наддамэн» ці «супэрдамэн».

Альтэрнатыўныя сыстэмы групаў вышэйшага рангу

Апроч атрымаўшай шырокае прызнаньне сыстэмы Вёзэ, існуюць альтэрнатыўныя сыстэмы групаў вышэйшага ўзроўню, напрыклад:

Сыстэма, у якой жывыя арганізмы падзяляюцца на дзьве імпэрыі (ці надцарства): эўкарыёты, пракарыёты, прычым апошнія адпавядаюць архэям і эўбактэрыям сыстэмы Вёзэ.
Сыстэма зь пяці царстваў (далей не групаванымі): прокарыёты, пратысты, грыбы, расьліны й жывёлы, прычым апошнія чатыры царствы адпавядаюць імпэрыі (дамэну) эўкарыётаў.

Крыніцы

^ Towards a Natural System of Organisms: Proposal for the Domains Archaea, Bacteria, and Eucarya, Woese C.R., Kandler O., Wheelis M.L., Proc. Natl. Acad. Sci., 1990 стар. 4576—4579
^ Таксон Biota в проекте The taxonomicon

Гэта — накід артыкула па біялёгіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[1] Towards a Natural System of Organisms: Proposal for the Domains Archaea, Bacteria, and Eucarya, Woese C.R., Kandler O., Wheelis M.L., Proc. Natl. Acad. Sci., 1990 стар. 4576—4579

[2] Таксон Biota в проекте The taxonomicon

[1]

[2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-[[Выява:Biological classification L Pengo vflip be-x-old.svg|міні|140пкс|Клясыфікацыйная дыяграма]]
+[[Файл:Biological classification L Pengo vflip be-x-old.svg|міні|140пкс|Клясыфікацыйная дыяграма]]
-'''Дамэн''' або '''надцарства''' — самы высокі ўзровень групоўкі арганізмаў у сыстэме, якая ўключае ў сабе адно ці некалькі [[Царства (біялёгія)|царства]]ў. Тэрмін быў прапанаваны ў [[1990]] годзе [[Карл Вёзэ|Карлам Вёзэ]], які разьдзяліў усе жывыя арганізмы на тры дамэна<ref>[http://www.pnas.org/cgi/content/abstract/87/12/4576 Towards a Natural System of Organisms: Proposal for the Domains Archaea, Bacteria, and Eucarya], Woese C.R., Kandler O., Wheelis M.L., Proc. Natl. Acad. Sci., 1990 стар. 4576—4579</ref>::
+'''Дамэн''' або '''надцарства''' — самы высокі ўзровень групоўкі арганізмаў у сыстэме, якая ўключае ў сабе адно ці некалькі [[Царства (біялёгія)|царства]]ў. Тэрмін быў прапанаваны ў [[1990]] годзе [[Карл Вёзэ|Карлам Вёзэ]], які разьдзяліў усе жывыя арганізмы на тры дамэны<ref>[http://www.pnas.org/cgi/content/abstract/87/12/4576 Towards a Natural System of Organisms: Proposal for the Domains Archaea, Bacteria, and Eucarya], Woese C.R., Kandler O., Wheelis M.L., Proc. Natl. Acad. Sci., 1990 стар. 4576—4579</ref>::
 * [[архэі]] (''Archaea'')
 * [[эўбактэрыі]] (''Eubacteria'')
@@ Радок 6: / Радок 6: @@
 Найболей радыкальнае разыходжаньне ад папярэдніх сыстэмаў заключалася ў тым, што бактэрыі былі падзелены на дзьве групы (архэі й эўбактэрыі), кожная зь якіх была роўназначнай да эўкарыётаў.
-Часам гэтыя тры дамэна, а таксама [[вірус]]ы (групу, што не мае ранга) абядноўваюць у таксон [[Біёта]]<ref>[http://taxonomicon.taxonomy.nl/TaxonTree.aspx?id=1 Таксон ''Biota'' в проекте ''The taxonomicon'']</ref>, ранг якога часам вызначаюць як «наддамэн» ці «супэрдамэн».
+Часам гэтыя тры дамэны, а таксама [[вірус]]ы (групу, што ня мае рангу) аб’ядноўваюць у таксон [[Біёта (таксаномія)|Біёта]]<ref>[http://taxonomicon.taxonomy.nl/TaxonTree.aspx?id=1 Таксон ''Biota'' в проекте ''The taxonomicon'']</ref>, ранг якога часам вызначаюць як «наддамэн» ці «супэрдамэн».
-==Альтэрнатыўныя сыстэмы групаў вышэйшага рангу==
+== Альтэрнатыўныя сыстэмы групаў вышэйшага рангу ==
-Апроч атрымаўшай шырокае прызнаньне сыстэмы Вёзэ, існуюць альтэрнатыўныя сыстэмы групаў вышэйшага ўзроўню, напрыклад:
+Апроч атрымаўшай шырокае прызнаньне [[Сыстэма Вёзэ|сыстэмы Вёзэ]], існуюць альтэрнатыўныя сыстэмы групаў вышэйшага ўзроўню, напрыклад:
 * Сыстэма, у якой жывыя арганізмы падзяляюцца на дзьве імпэрыі (ці надцарства): эўкарыёты, [[пракарыёты]], прычым апошнія адпавядаюць архэям і эўбактэрыям сыстэмы Вёзэ.
-* Сыстэма зь пяці царстваў (далей не групаванымі): прокарыёты, [[пратысты]], [[грыбы]], [[расьліны]] й [[жывёлы]], прычым апошнія чатыры царства адпавядаюць імпэрыі (дамэну) эўкарыётаў.
+* Сыстэма зь пяці царстваў (далей не групаванымі): прокарыёты, [[пратысты]], [[грыбы]], [[расьліны]] й [[жывёлы]], прычым апошнія чатыры царствы адпавядаюць імпэрыі (дамэну) эўкарыётаў.
-==Крыніцы==
+== Крыніцы ==
 {{Зноскі}}