Сусьветная спадчына ЮНЭСКО: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dzivak (гутаркі | унёсак)
Створана старонка са зьместам 'міні|200пкс|справа|Сьцяг [[ЮНЭСКА]] [[Файл:Hux-Oxon-72.jpg|міні|200пкс|с...'
 
д r2.7.1) (робат дадаў: be, vls, yo, zh, zh-min-nan
Радок 103: Радок 103:
[[ast:Patrimoniu de la Humanidá]]
[[ast:Patrimoniu de la Humanidá]]
[[az:Dünya irsi]]
[[az:Dünya irsi]]
[[bar:UNESCO-Wödeabe]]
[[bg:Списък на световното културно и природно наследство на ЮНЕСКО]]
[[bn:বিশ্ব ঐতিহ্যবাহী স্থান]]
[[bn:বিশ্ব ঐতিহ্যবাহী স্থান]]
[[zh-min-nan:UNESCO Sè-kài Ûi-sán]]
[[br:Glad bedel]]
[[be:Сусветная спадчына]]
[[bar:UNESCO-Wödeabe]]
[[bs:Svjetska baština]]
[[bs:Svjetska baština]]
[[br:Glad bedel]]
[[bg:Списък на световното културно и природно наследство на ЮНЕСКО]]
[[ca:Patrimoni de la Humanitat]]
[[ca:Patrimoni de la Humanitat]]
[[cs:Světové dědictví]]
[[cv:Пĕтĕм тĕнче кăнарлăхĕ]]
[[cv:Пĕтĕм тĕнче кăнарлăхĕ]]
[[cs:Světové dědictví]]
[[cy:Safle Treftadaeth y Byd]]
[[cy:Safle Treftadaeth y Byd]]
[[da:UNESCOs Verdensarvsliste]]
[[da:UNESCOs Verdensarvsliste]]
[[de:UNESCO-Welterbe]]
[[de:UNESCO-Welterbe]]
[[et:UNESCO maailmapärandi nimistu]]
[[el:Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς]]
[[el:Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς]]
[[en:World Heritage Site]]
[[en:World Heritage Site]]
[[es:Patrimonio de la Humanidad]]
[[eo:Monda heredaĵo de Unesko]]
[[eo:Monda heredaĵo de Unesko]]
[[es:Patrimonio de la Humanidad]]
[[et:UNESCO maailmapärandi nimistu]]
[[eu:Gizateriaren ondare]]
[[ext:Patrimoñu la Umaniá]]
[[ext:Patrimoñu la Umaniá]]
[[eu:Gizateriaren ondare]]
[[fa:میراث جهانی یونسکو]]
[[fa:میراث جهانی یونسکو]]
[[fi:Maailmanperintöluettelo]]
[[fo:World Heritage Sites]]
[[fo:World Heritage Sites]]
[[fr:Patrimoine mondial]]
[[fr:Patrimoine mondial]]
Радок 128: Радок 129:
[[gd:Làrach Dhualchas na Cruinne]]
[[gd:Làrach Dhualchas na Cruinne]]
[[gl:Patrimonio da Humanidade]]
[[gl:Patrimonio da Humanidade]]
[[ko:세계유산]]
[[he:אתר מורשת עולמית]]
[[hy:Համաշխարհային ժառանգություն]]
[[hi:विश्व धरोहर]]
[[hi:विश्व धरोहर]]
[[hr:Svjetska baština]]
[[hr:Svjetska baština]]
[[hu:Világörökség]]
[[hy:Համաշխարհային ժառանգություն]]
[[id:Situs Warisan Dunia UNESCO]]
[[id:Situs Warisan Dunia UNESCO]]
[[is:Heimsminjaskrá UNESCO]]
[[is:Heimsminjaskrá UNESCO]]
[[it:Patrimonio dell'umanità]]
[[it:Patrimonio dell'umanità]]
[[he:אתר מורשת עולמית]]
[[ja:世界遺産]]
[[jv:Situs warisan donya]]
[[jv:Situs warisan donya]]
[[kn:ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣ]]
[[ka:მსოფლიო მემკვიდრეობა]]
[[ka:მსოფლიო მემკვიდრეობა]]
[[sw:Urithi wa Dunia]]
[[kn:ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣ]]
[[ko:세계유산]]
[[ksh:Kulturelle Ärv vun d'r Welt]]
[[ku:Kelepora Cîhanê]]
[[ku:Kelepora Cîhanê]]
[[la:UNESCO Mundi Hereditas]]
[[la:UNESCO Mundi Hereditas]]
[[lv:UNESCO Pasaules mantojuma objekts]]
[[lb:Weltierfschaft]]
[[lb:Weltierfschaft]]
[[lt:Pasaulio paveldo sąrašas]]
[[lt:Pasaulio paveldo sąrašas]]
[[hu:Világörökség]]
[[lv:UNESCO Pasaules mantojuma objekts]]
[[mk:Список на светско културно и природно наследство на УНЕСКО]]
[[mk:Список на светско културно и природно наследство на УНЕСКО]]
[[ml:ലോകപൈതൃകസ്ഥാനം]]
[[ml:ലോകപൈതൃകസ്ഥാനം]]
[[mn:Дэлхийн өв]]
[[mr:जागतिक वारसा स्थान]]
[[mr:जागतिक वारसा स्थान]]
[[ms:Tapak Warisan Dunia]]
[[ms:Tapak Warisan Dunia]]
[[mn:Дэлхийн өв]]
[[nds:List vun dat Weltarv]]
[[nds-nl:Wealdarfgoodlieste]]
[[nl:Werelderfgoedlijst]]
[[nl:Werelderfgoedlijst]]
[[nds-nl:Wealdarfgoodlieste]]
[[nn:Verdsarv]]
[[ja:世界遺産]]
[[no:Verdensarven]]
[[no:Verdensarven]]
[[nn:Verdsarv]]
[[oc:Patrimòni Mondial de l'Umanitat]]
[[oc:Patrimòni Mondial de l'Umanitat]]
[[nds:List vun dat Weltarv]]
[[pl:Lista światowego dziedzictwa UNESCO]]
[[pl:Lista światowego dziedzictwa UNESCO]]
[[pt:Património Mundial]]
[[pt:Património Mundial]]
[[ksh:Kulturelle Ärv vun d'r Welt]]
[[qu:Tukuy runakunap qhapaq kaynin]]
[[ro:Locuri din Patrimoniul Mondial UNESCO]]
[[ro:Locuri din Patrimoniul Mondial UNESCO]]
[[qu:Tukuy runakunap qhapaq kaynin]]
[[ru:Всемирное наследие]]
[[ru:Всемирное наследие]]
[[sc:Patrimonios de s'Umanidade]]
[[sc:Patrimonios de s'Umanidade]]
[[scn:Patrimoniu di l'Umanitati]]
[[scn:Patrimoniu di l'Umanitati]]
[[sh:Svetska baština]]
[[simple:World Heritage Site]]
[[simple:World Heritage Site]]
[[sk:Svetové dedičstvo UNESCO]]
[[sk:Svetové dedičstvo UNESCO]]
[[sl:Unescova svetovna dediščina]]
[[sl:Unescova svetovna dediščina]]
[[sr:Светска баштина]]
[[sr:Светска баштина]]
[[sh:Svetska baština]]
[[fi:Maailmanperintöluettelo]]
[[sv:Världsarv]]
[[sv:Världsarv]]
[[sw:Urithi wa Dunia]]
[[ta:உலக பாரம்பரியக் களம்]]
[[ta:உலக பாரம்பரியக் களம்]]
[[te:ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశం]]
[[te:ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశం]]
Радок 180: Радок 182:
[[vec:Patrimonio de l'umanità]]
[[vec:Patrimonio de l'umanità]]
[[vi:Di sản thế giới]]
[[vi:Di sản thế giới]]
[[vls:UNESCO weirelderfgoed]]
[[yo:Ibi Ọ̀ṣọ́ Àgbáyé]]
[[zh:世界遗产]]

Вэрсія ад 17:29, 25 студзеня 2011

Сьцяг ЮНЭСКА
Першы гэнеральны сакратар ЮНЭСКА, Джуліян Хукслей

Сусьветная спадчына ЮНЭСКА (па-ангельску: World Heritage, па-француску: Patrimoine Mondial, па-гішпанску: Patrimonio Mundial) — выбітныя культурныя і прыродныя каштоўнасьці, якія складаюць здабытак усяго чалавецтва.

У 1972 ЮНЭСКА прыняла Канвэнцыю аб ахове сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны (уступіла ў моц у 1975). Ратыфікавалі канвэнцыю ў пачатку 1992 года 123 краіны-ўдзельніцы.

Статут аб'екта Сусветнай спадчыны дае наступныя перавагі:

  • Дадатковыя гарантыі захаванасьці і цэласнасьці ўнікальных прыродных комплексаў.
  • Павышае прэстыж тэрыторый і ўстаноў, якія імі кіруюць.
  • Спрыяе папулярызацыі ўключаных у Сьпіс аб'ектаў і развіцьцю альтэрнатыўных відаў прыродакарыстаньня (у першую чаргу, экалягічнага турызму).
  • Забясьпечвае прыярытэтнасць у прыцягненьні фінансавых сродкаў для падтрымкі аб'ектаў сусьветнай культурнай і прыроднай спадчыны, у першую чаргу, з Фонду сусьветнай спадчыны.
  • Спрыяе арганізацыі маніторынгу і кантролю за станам захаванасьці прыродных аб'ектаў.

Па стане на 2008 год у сьпісе Сусьветнай спадчыны 878 аб'ектаў у 145 краінах (679 — культурныя помнікі, 174 — прыродныя і 24 — аб'екты зьмешанага тыпу).

Дзяржавы, на тэрыторыі якіх размешчаныя аб'екты Сусветнай спадчыны, бяруць на сябе абавязкі па іх захаваньню.

Крытэрыі

Галоўная мэта сьпісу Сусьветнай спадчыны — зрабіць вядомымі і абараніць аб'екты, якія зьяўляюцца па-свойму ўнікальнымі. Для гэтага і з-за імкненьня да аб'ектыўнасці былі складзеныя ацэнкавыя крытэрыі. Першапачаткова (з 1978 г.) існавалі толькі крытэрыі для аб'ектаў культурнай спадчыны — гэты сьпіс налічваў шэсць пунктаў. Затым для ўзнаўленьня раўнавагі паміж рознымі кантынэнтамі зьявіліся прыродныя аб'екты і для іх сьпіс з чатырох пунктаў. І, нарэшце, у 2005 г., усе гэтыя крытэрыі былі зьведзеныя разам, і зараз кожны аб'ект Сусьветнай спадчыны мае ў сваім апісаньні хоць бы адзін зь іх[1].

Культурныя крытэрыі

  • I. Аб'ект уяўляе сабой шэдэўр чалавечага мастацтва.
  • II. Аб'ект сьведчыць аб значным узаемаўплыве чалавечых каштоўнасьцяў у дадзены пэрыяд часу або ў вызначанай культурнай прасторы, у архітэктуры або ў тэхналёгіях, у манумэнтальным мастацтве, пры распланоўцы гарадоў ці стварэньні ляндшафтаў.
  • III. Аб'ект зьяўляецца ўнікальным або прынамсі выключным для культурнай традыцыі або цывілізацыі, якая існуе дагэтуль або ўжо зьнікла.
  • IV. Аб'ект зьяўляецца выбітным прыкладам канструкцыі, архітэктурнага або тэхналягічнага ансамбля або ляндшафту, якія ілюструюць значны пэрыяд чалавечай гісторыі.
  • V. Аб'ект зьяўляецца выбітным прыкладам чалавечага традыцыйнага будынка, з традыцыйным выкарыстаньнем зямлі або мора, зьяўляючыся ўзорам культуры (або культур) або чалавечага ўзаемадзеяньня з навакольным асяродзьдзем, асабліва калі яно становіцца ўразьлівым з-за моцнага ўплыву незваротных зьмен.
  • VI. Аб'ект наўпрост або рэчыўна зьвязаны з падзеямі або існымі традыцыямі, з ідэямі, вераваньнямі, з мастацкімі або літаратурнымі творамі і мае выключную сусьветную важнасьць. (Па меркаваньню камітэта ЮНЭСКА гэты крытэр пажадана выкарыстоўваць разам зь якім-небудзь яшчэ крытэрам або крытэрамі).

Прыродныя крытэрыі

  • VII. Аб'ект уяўляе зь сябе прыродны фэномэн або прастора выключнай прыроднай прыгажосьці і эстэтычнай важнасьці.
  • VIII. Аб'ект зьяўляецца выбітным прыкладам галоўных этапаў гісторыі зямлі, у тым ліку помнікам мінулага, сымбалем геалягічных працэсаў, якія адбываюцца ў разьвіцьці рэльефу або сымбалем геамарфічных або фізіяграфічных асаблівасьцяў.
  • IX. Аб'ект зьяўляецца выбітным узорам экалягічных або біялягічных працэсаў, якія праходзяць у эвалюцыі і развіцьці зямных, прэснаводных, берагавых і марскіх экасыстэм і расьлінных і жывёльных супольнасцяў.
  • X. Аб'ект уключае ў сябе найбольш важнае або значнае натуральнае асяродзьдзе пражываньня для захаваньня ў ёй біялягічнай разнастайнасьці, у тым ліку зьнікаючых відаў выключнай сусьветнай каштоўнасьці з пункту гледжаньня навукі і аховы.

Сьпісы Сусьветнай спадчыны па краінах і рэгіёнам

Сыднэйскі тэатр (Аўстралія)

Аўстралія і Акіянія

Амэрыка

Статуя Свабоды (ЗША).

Азія

Тадж Махал (Індыя).

Афрыка

Піраміда Хеопса (Эгіпет).

Эўропа

Заўвагі

  1. ^ Сьпіс крытэрыяў на афіцыйным сайце  (анг.)

Вонкавыя спасылкі

Сусьветная спадчына ЮНЭСКОсховішча мультымэдыйных матэрыялаў