Смаргонскі раён: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
выпраўленьне спасылак
абнаўленьне зьвестак
Радок 16: Радок 16:
| Кіраўнік =
| Кіраўнік =
|Назва пасады кіраўніка =
|Назва пасады кіраўніка =
| Насельніцтва = 55 296<ref name="belstat">[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-4.pdf Перепись населения — 2009. Гродненская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>
| Насельніцтва = 56,4 тыс.
|Год перапісу = 2008
|Год перапісу = 2009
|Адсотак ад насельніцтва =
|Адсотак ад насельніцтва =
|Месца паводле насельніцтва =
|Месца паводле насельніцтва =
Радок 23: Радок 23:
|Месца паводле шчыльнасьці =
|Месца паводле шчыльнасьці =
|Нацыянальны склад =
|Нацыянальны склад =
| Плошча = 1487,5<ref>[http://www.gki.gov.by/docs/gzk_2010.doc Государственный земельный кадастр Республики Беларусь]{{Ref-ru}} (па стане на 1 студзеня 2010 г.)</ref>
| Плошча = 1,5 тыс.
|Адсотак ад плошчы =
|Адсотак ад плошчы =
|Месца паводле плошчы =
|Месца паводле плошчы =
Радок 49: Радок 49:
| Колер фону герб-сьцяг =
| Колер фону герб-сьцяг =
}}
}}
'''Смарго́нскі раён''' — [[адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел|адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка]] на паўночным усходзе [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва — 56,4 тыс. чалавек ([[2008]]). Адміністрацыйны цэнтар — [[места]] [[Смаргонь]].
'''Смарго́нскі раён''' — [[адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел|адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка]] на паўночным усходзе [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва — 55 296<ref name="belstat" /> чалавек ([[2009]]). Адміністрацыйны цэнтар — [[места]] [[Смаргонь]].


Смаргонскі раён мяжуе з [[Ашмянскі раён|Ашмянскім]] і [[Астравецкі раён|Астравецкім]] раёнамі Гарадзенскай вобласьці, [[Валожынскі раён|Валожынскім]], [[Вялейскі раён|Вялейскім]] і [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім]] раёнамі [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]].
Смаргонскі раён мяжуе з [[Ашмянскі раён|Ашмянскім]] і [[Астравецкі раён|Астравецкім]] раёнамі Гарадзенскай вобласьці, [[Валожынскі раён|Валожынскім]], [[Вялейскі раён|Вялейскім]] і [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім]] раёнамі [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]].
Радок 60: Радок 60:
* [[20 студзеня]] [[1960]]: раён — у складзе Гарадзенскай вобласьці.
* [[20 студзеня]] [[1960]]: раён — у складзе Гарадзенскай вобласьці.
* [[1985]]: места [[Смаргонь]] было вылучанае ў асобную адміністрацыйную адзінку абласнога падпарадкаваньня.
* [[1985]]: места [[Смаргонь]] было вылучанае ў асобную адміністрацыйную адзінку абласнога падпарадкаваньня.
* [[5 лістапада]] [[1996]]: Смаргонскі раён і места Смаргонь былі аб'яднаныя ў адну адміністрацыйную адзінку раённага падпарадкаваньня.<ref>[http://old.bankzakonov.com/d2008/time74/lav74553.htm Указ Президента Республики Беларусь от 5 ноября 1996 г. №454 "Об объединении Сморгонского района и города Сморгони в одну административную единицу"]</ref>
* [[5 лістапада]] [[1996]]: Смаргонскі раён і места Смаргонь былі аб’яднаныя ў адну адміністрацыйную адзінку раённага падпарадкаваньня.<ref>[http://old.bankzakonov.com/d2008/time74/lav74553.htm Указ Президента Республики Беларусь от 5 ноября 1996 г. №454 "Об объединении Сморгонского района и города Сморгони в одну административную единицу"]</ref>


== Прырода ==
== Прырода ==
=== Рэльеф ===
=== Рэльеф ===
Значная частка раёну занятая [[Нарачанска-Вялейская нізіна|Нарачанска-Вялейскай нізінай]], на поўдні — частка [[Ашмянскае ўзвышша|Ашмянскага ўзвышша]]. Пераважаюць вышыні 140 — 200 м. Каля 30 % тэрыторыі раёну разьмешчаныя вышэй за 200 м над узроўнем мора, максымальны пункт — 320 м (гара [[Мілідаўская]]), мінімальны — 121 м — разьмешчаны на поўначы раёну.
Значная частка раёну занятая [[Нарачанска-Вялейская нізіна|Нарачанска-Вялейскай нізінай]], на поўдні — частка [[Ашмянскае ўзвышша|Ашмянскага ўзвышша]]. Пераважаюць вышыні 140—200 м. Каля 30 % тэрыторыі раёну разьмешчаныя вышэй за 200 м над узроўнем мора, максымальны пункт — 320 м (гара [[Мілідаўская]]), мінімальны — 121 м — разьмешчаны на поўначы раёну.


=== Карысныя выкапні ===
=== Карысныя выкапні ===
На тэрыторыі раёну разьмешчаны паклады торфу, пяскова-жвіровага матэрыялу, пяскоў, глінаў і суглінак для грубай керамікі, [[бузы|бузаў]].
На тэрыторыі раёну разьмешчаны паклады [[торф]]у, пяскова-жвіровага матэрыялу, пяскоў, глінаў і суглінак для грубай керамікі, [[бузы|бузаў]].


=== Клімат ===
=== Клімат ===
Клімат [[умерана кантынэнтальны]]. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,3 °С, ліпеня 17 °С. [[рок (год)|Сярэднярочная]] колькасьць ападкаў складае 645 мм. Працягласьць [[Вэгетацыйны пэрыяд|вэгетацыйнага пэрыяду]] 189 дзён.
Клімат [[умерана кантынэнтальны]]. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,3 °С, ліпеня 17 °С. [[Рок (год)|Сярэднярочная]] колькасьць ападкаў складае 645 мм. Працягласьць [[Вэгетацыйны пэрыяд|вэгетацыйнага пэрыяду]] 189 дзён.


=== Гідраграфія ===
=== Гідраграфія ===
Радок 79: Радок 79:


== Насельніцтва ==
== Насельніцтва ==
Насельніцтва раёну на 1.01.2008 складае 56,4 тысячаў чалавек.<ref>[http://www.emaps-online.com/rus_win/maps/oblast/obl_grodno/regions/reg_smorgon/map.shtml Мапы і агульныя зьвесткі на emaps-online]</ref>
Насельніцтва раёну паводле перапісу 2009 году складае 55 296 чалавек.<ref name="belstat" />


Нацыянальны склад насельніцтва паводле перапісу [[1999]] року:
Нацыянальны склад насельніцтва паводле перапісу [[2009]] году<ref>[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/publications/national_structure_grodno.rar Перепись населения — 2009. Гродненская область. Национальный состав населения]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>:
* [[беларусы]] — 83 %;
* [[беларусы]] — 87,4%
* [[расейцы]] — 11,5 %;
* [[расейцы]] — 6,5%
* [[украінцы]] — 2,4 %;
* [[украінцы]] — 1,4%
* [[палякі]] — 2,1 %;
* [[палякі]] — 2,0%
* іншыя нацыянальнасці1 %.
* іншыя нацыянальнасьці2,7%


У Смаргонскім раёне зарэгістраваныя і дзейнічаюць 21 рэлігійная суполка 5-ці канфэсіяў: 9 рымска-каталіцкіх; 9 праваслаўных; 1 Сьведак Еговы; 1 Хрысьціянаў Веры Эвангельскай; 1 Эвангельскіх Хрысьціянаў-баптыстаў.<ref>[http://smorgon.grodno-region.by/ru/social/religion Рэлігія // Сайт Смаргонскага райвыканкаму]</ref>
У Смаргонскім раёне зарэгістраваныя і дзейнічаюць 21 рэлігійная суполка пяці канфэсіяў: 9 рымска-каталіцкіх; 9 праваслаўных; 1 Сьведак Еговы; 1 Хрысьціянаў Веры Эвангельскай; 1 Эвангельскіх Хрысьціянаў-баптыстаў.<ref>[http://smorgon.grodno-region.by/ru/social/religion Рэлігія // Сайт Смаргонскага райвыканкаму]</ref>


=== Адукацыя ===
=== Адукацыя ===
Радок 94: Радок 94:


=== Мэдыцына ===
=== Мэдыцына ===
Насельніцтва раёну атрымлівае амбуляторна-паліклінічную дапамогу ў раённай паліклініцы, у лекарскіх амбулаторыях і амбулаторыях участковых лякарань, 22 ФАПах. У раённай паліклініцы надаецца дапамога па 20 спэцыяльнасьцях. У месьце разгорнутыя 13 тэрапэўтычных і 13 пэдыятрычных дзялянак. Функцыянуюць 3 пункты здароўя на прадпрыемствах. У сельскай мясцовасьці працуюць 2 участковыя лякарні.
Насельніцтва раёну атрымлівае амбуляторна-паліклінічную дапамогу ў раённай паліклініцы, у лекарскіх амбулаторыях і амбулаторыях участковых лякарань, 22 [[фэльчарска-акушэрскі пункт|ФАПах]]. У раённай паліклініцы надаецца дапамога па 20 спэцыяльнасьцях. У месьце разгорнутыя 13 тэрапэўтычных і 13 пэдыятрычных дзялянак. Функцыянуюць 3 пункты здароўя на прадпрыемствах. У сельскай мясцовасьці працуюць 2 участковыя лякарні.


=== Культура ===
=== Культура ===
Радок 118: Радок 118:
* Касьцёл Сьв. Тадэвуша ў в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (1811—1820).
* Касьцёл Сьв. Тадэвуша ў в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (1811—1820).
* Капліца ў в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (кан. ХІХ ст.).
* Капліца ў в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (кан. ХІХ ст.).
* Касьцёл Найсьв. Тройцы ў в. [[Войстам]] (1911).
* Касьцёл Найсьв. Тройцы ў в. [[Войстам (вёска)|Войстам]] (1911).
* Прыдарожная капліца ў в. [[Войстам]] (пач. ХХ ст.).
* Прыдарожная капліца ў в. [[Войстам (вёска)|Войстам]] (пач. ХХ ст.).
* Касьцёл Сьв. Яна Хрысьцiцеля ў в. [[Выгаляненты]] (1929).
* Касьцёл Сьв. Яна Хрысьцiцеля ў в. [[Выгаляненты]] (1929).
* Царква ў в. [[Выгаляненты]] (кан. ХІХ ст.).
* Царква ў в. [[Выгаляненты]] (кан. ХІХ ст.).
Радок 146: Радок 146:
=== Страчаная спадчына ===
=== Страчаная спадчына ===
* Сядзібна-паркавы комплекс Сулістроўскіх у в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (XVIII ст.).
* Сядзібна-паркавы комплекс Сулістроўскіх у в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (XVIII ст.).
* Касьцёл у в. [[Войстам]] (1811).
* Касьцёл у в. [[Войстам (вёска)|Войстам]] (1811).
* Палац Гюнтэраў у в. [[Дубаўляны]] (XIX ст.).
* Палац Гюнтэраў у в. [[Дубаўляны]] (XIX ст.).
* Сядзібна-паркавы комплекс Аскеркаў у в. [[Данюшава]] (XIX ст.).
* Сядзібна-паркавы комплекс Аскеркаў у в. [[Данюшава]] (XIX ст.).

Вэрсія ад 00:13, 5 студзеня 2011

Смаргонскі раён
Агульныя зьвесткі
Краіна Беларусь
Статус раён Беларусі
Уваходзіць у Гарадзенская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар Смаргонь
Дата ўтварэньня 15 студзеня 1940
Кіраўнік Генадзь Харужык[d][1]
Насельніцтва (2009) 55 296[2]
Шчыльнасьць 37,6 чал./км²
Плошча 1487,5[3] км²
Вышыня па-над узр. м.
 · сярэдняя вышыня

 149 м[4]
Месцазнаходжаньне Смаргонскага раёну
Смаргонскі раён на мапе
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас UTC +2
Тэлефонны код +375-15-92
Паштовыя індэксы 231 0хх
Афіцыйны сайт
   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Смарго́нскі раёнадміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўночным усходзе Гарадзенскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва — 55 296[2] чалавек (2009). Адміністрацыйны цэнтар — места Смаргонь.

Смаргонскі раён мяжуе з Ашмянскім і Астравецкім раёнамі Гарадзенскай вобласьці, Валожынскім, Вялейскім і Маладэчанскім раёнамі Менскай вобласьці.

Раён выцягнуты з поўначы на поўдзень на 67 км і з захаду на ўсход на 35 км. Найвялікшая працягласьць тэрыторыі раёну — з паўднёвага захаду на паўночны ўсход — 68 км.

Гісторыя

Прырода

Рэльеф

Значная частка раёну занятая Нарачанска-Вялейскай нізінай, на поўдні — частка Ашмянскага ўзвышша. Пераважаюць вышыні 140—200 м. Каля 30 % тэрыторыі раёну разьмешчаныя вышэй за 200 м над узроўнем мора, максымальны пункт — 320 м (гара Мілідаўская), мінімальны — 121 м — разьмешчаны на поўначы раёну.

Карысныя выкапні

На тэрыторыі раёну разьмешчаны паклады торфу, пяскова-жвіровага матэрыялу, пяскоў, глінаў і суглінак для грубай керамікі, бузаў.

Клімат

Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,3 °С, ліпеня 17 °С. Сярэднярочная колькасьць ападкаў складае 645 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду 189 дзён.

Гідраграфія

Усе рэкі і вадаёмы на тэрыторыі раёну належаць басэйну ракі Нёман, а ў яго складзе — да басэйну Балтыйскага мора. Найбуйнейшая рака — Вяльля з прытокамі Ашмянка, Оксна. Найвялікшыя азёры ў раёне — Сьвірскае і Вішнеўскае.

Расьліннасьць

Лясы (38 % тэрыторыі раёну) пераважна хваёвыя, яловыя, бярозавыя. Балоты займаюць 3,8 % тэрыторыі раёну. На тэрыторыі раёну знаходзіцца частка нацыянальнага парку Нарачанскі, біялягічны заказьнік дзяржаўнага значэньня Дубатоўскае.

Насельніцтва

Насельніцтва раёну паводле перапісу 2009 году складае 55 296 чалавек.[2]

Нацыянальны склад насельніцтва паводле перапісу 2009 году[6]:

У Смаргонскім раёне зарэгістраваныя і дзейнічаюць 21 рэлігійная суполка пяці канфэсіяў: 9 рымска-каталіцкіх; 9 праваслаўных; 1 Сьведак Еговы; 1 Хрысьціянаў Веры Эвангельскай; 1 Эвангельскіх Хрысьціянаў-баптыстаў.[7]

Адукацыя

У сыстэме адукацыі функцыянуе 57 установаў. Атрыманьне агульнай сярэдняй адукацыі забясьпечваюць 34 установы. Сярод іх спэцыялізаваныя ўстановы і ўстановы новага тыпу. Пасьпяховай рэалізацыі творчых здольнасьцяў дзяцей і навучэнскай моладзі, адаптацыі да навакольнага соцыюму садзейнічаюць установы адукацыі «Смаргонскі раённы цэнтар творчасьці дзяцей і моладзі», «Міжшкольны вучэбна-вытворчы камбінат»,« Смаргонская дзіцячая юнацкая спартовая школа алімпійскага рэзэрву». Для наданьня своечасовай карэкцыйна-рэабілітацыйнай, псыхоляга-пэдагагічнай дапамогі і адукацыйна-выхаваўчых паслугаў дзецям і іх бацькам працуюць установы «Смаргонскі сацыяльна-пэдагагічны цэнтар», «Смаргонскі цэнтар карэкцыйна-разьвіваючага навучаньня і рэабілітацыі».

Мэдыцына

Насельніцтва раёну атрымлівае амбуляторна-паліклінічную дапамогу ў раённай паліклініцы, у лекарскіх амбулаторыях і амбулаторыях участковых лякарань, 22 ФАПах. У раённай паліклініцы надаецца дапамога па 20 спэцыяльнасьцях. У месьце разгорнутыя 13 тэрапэўтычных і 13 пэдыятрычных дзялянак. Функцыянуюць 3 пункты здароўя на прадпрыемствах. У сельскай мясцовасьці працуюць 2 участковыя лякарні.

Культура

Культурная сетка раёну прадстаўленая 61 установай культуры: мескі Дом культуры, 25 установаў клюбнага тыпу, цэнтральная раённая, 2 мескія, 2 дзіцячыя і 26 сельскіх бібліятэкаў, 2 дзіцячыя музычныя школы, дзіцячая школа мастацтваў, гісторыка-краязнаўчы музэй. 17 калектываў мастацкай самадзейнасьці маюць званьні «народны» і «ўзорны».

Спорт

Для арганізацыі і правядзеньня фізкультурна-аздараўленчай і спартова-масавай работы ў раёне ёсьць: стадыён на 3,5 тыс. месцаў, два 25-мэтровыя і 9 міні-басэйнаў, 30 спартовых і 5 трэнажорных заляў, 7 стралковых ціраў, 42 іншыя прыстасаваныя памяшканьні, 27 комплексных спартовых пляцовак, 2 хакейныя каробкі. Асноўнай базай для правядзеньня фізкультурна-аздараўленчай і спартова-масавай работы ў месьце зьяўляецца фізкультурна-аздараўленчы комплекс «Юнацтва». На базе фізкультурна-аздараўленчага комплексу займаюцца тры ДЮСШ, футбольны клюб. Насельніцтву надаюцца платныя фізкультурна-аздараўленчыя паслугі.

Гаспадарчая дзейнасьць

Пад сельскагаспадарчыя землі занятыя 49,3 % тэрыторыі. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі — мяса-малочная жывёлагадоўля, вырошчваюць збожжавыя і кармавыя культуры, бульбу, лён.

Прадпрыемствы: будаўнічых матэрыялаў, харчовай, дрэваапрацоўчай і мэталаапрацоўчай прамысловасьці. Цэнтар промыслаў знаходзіцца ў вёсцы Крэва.

Па тэрыторыі раёну праходзіць чыгуначная лінія і аўтадарога МенскВільня, места Смаргонь зьвязанае аўтадарогамі са Сьвірру, Вялейкай, Маладэчна, Ашмянамі.

Інфармацыя для турыстаў

Музэі

Гісторыка-архітэктурныя каштоўнасьці

Страчаная спадчына

Выбітныя асобы

Крыніцы

Літаратура

  • Сморгонский район // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г.П. Пашков [и др.] ; под общ. ред. И.И. Пирожника. — Мн., 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9

Вонкавыя спасылкі

Смаргонскі раёнсховішча мультымэдыйных матэрыялаў