Ігнат Дварчанін: розьніца паміж вэрсіямі
д робат дадаў: be:Ігнат Сымонавіч Дварчанін |
выпраўленьне спасылак |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
[[Файл:Dvarczanin.jpg|міні|Ігнат Дварчанін]] |
[[Файл:Dvarczanin.jpg|міні|Ігнат Дварчанін]] |
||
⚫ | '''Ігнат Сымонавіч Дварчанін''' (пс. ''І. Гудок'', ''І. Ладанчук'', ''І. Д-н'', ''І. Д.''; [[27 траўня]] ([[8 чэрвеня]] [[Грэгарыянскі каляндар|н. ст.]]) [[1895]], в. [[Погіры (Дзятлаўскі раён)|Погіры]], [[Слонімскі павет]], цяпер [[Дзятлаўскі раён]] — [[8 сьнежня]] [[1937]], [[Ленінград]]?) — грамадзкі дзеяч беларускага нацыянальна-дэмакратычнага Адраджэньня, навуковец, паэт, пісьменьнік, літаратуразнавец. Доктар філязофіі ([[1925]]). |
||
⚫ | ''' |
||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
||
Зь сям’і малазямельнага арандатара. У [[1912]] годзе скончыў Дзятлаўскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У [[1912]]—[[1915]] настаўнічаў у в. [[Хмяльніца]] на [[Слонім]]шчыне. |
Зь сям’і малазямельнага арандатара. У [[1912]] годзе скончыў Дзятлаўскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У [[1912]]—[[1915]] настаўнічаў у в. [[Хмяльніца]] на [[Слонім]]шчыне. |
||
Радок 17: | Радок 15: | ||
У [[1919]] годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у [[Беласток]]. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута. |
У [[1919]] годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у [[Беласток]]. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута. |
||
Са сьнежня [[1920]] году да ліпеня [[1921]] году ў [[Вільня|Вільні]]. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў Дэпартамэнце асьветы, настаўнікам у мястэчку [[Сьвір]] [[Сьвянцянскі павет|Сьвянцянскага павету]]. У [[1921]] годзе экстэрнам здаў іспыты за курс [[Віленская Беларуская Гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]]. |
Са сьнежня [[1920]] году да ліпеня [[1921]] году ў [[Вільня|Вільні]]. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў Дэпартамэнце асьветы, настаўнікам у мястэчку [[Сьвір (гарадзкі пасёлак)|Сьвір]] [[Сьвянцянскі павет (Польская Рэспубліка)|Сьвянцянскага павету]]. У [[1921]] годзе экстэрнам здаў іспыты за курс [[Віленская Беларуская Гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]]. |
||
Выконваў даручэньні Віленскага [[БНК]], Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку [[1921]] году накіраваны БНК у [[Латвія|Латвію]]. Там чытае лекцыі па беларусазнаўстве на настаўніцкіх курсах у [[Дзьвінск]]у. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «[[Бацькаўшчына]]», уваходзіў у яго кіраўніцтва. |
Выконваў даручэньні Віленскага [[БНК]], Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку [[1921]] году накіраваны БНК у [[Латвія|Латвію]]. Там чытае лекцыі па беларусазнаўстве на настаўніцкіх курсах у [[Дзьвінск]]у. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «[[Бацькаўшчына]]», уваходзіў у яго кіраўніцтва. |
||
Радок 30: | Радок 28: | ||
[[Файл:Dvarczanin Chestamatyja.jpg|міні|200пкс|«Хрэстаматыя новай беларускай літаратуры», [[Вільня]], [[1927]], [[Беларускае выдавецкае таварыства]]]] |
[[Файл:Dvarczanin Chestamatyja.jpg|міні|200пкс|«Хрэстаматыя новай беларускай літаратуры», [[Вільня]], [[1927]], [[Беларускае выдавецкае таварыства]]]] |
||
Склаў і выдаў у 1927 годзе «''Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры''». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «[[Родныя гоні]]», «[[Маланка]]». Быў рэдактарам газэты «[[ |
Склаў і выдаў у 1927 годзе «''Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры''». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «[[Родныя гоні]]», «[[Маланка]]». Быў рэдактарам газэты «[[Narodny zwon]]». |
||
У [[1928]] годзе абраны ў польскі сэйм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму акругу № 61: [[Наваградак]]. Сябра Беларускага рабоча-сялянскага пасольскага клюбу «Змаганьне». Сябра Галоўнай управы [[ТБШ]]. |
У [[1928]] годзе абраны ў польскі сэйм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму акругу № 61: [[Наваградак]]. Сябра Беларускага рабоча-сялянскага пасольскага клюбу «Змаганьне». Сябра Галоўнай управы [[ТБШ]]. |
Вэрсія ад 00:42, 5 кастрычніка 2010
Ігнат Сымонавіч Дварчанін (пс. І. Гудок, І. Ладанчук, І. Д-н, І. Д.; 27 траўня (8 чэрвеня н. ст.) 1895, в. Погіры, Слонімскі павет, цяпер Дзятлаўскі раён — 8 сьнежня 1937, Ленінград?) — грамадзкі дзеяч беларускага нацыянальна-дэмакратычнага Адраджэньня, навуковец, паэт, пісьменьнік, літаратуразнавец. Доктар філязофіі (1925).
Біяграфія
Зь сям’і малазямельнага арандатара. У 1912 годзе скончыў Дзятлаўскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У 1912—1915 настаўнічаў у в. Хмяльніца на Слонімшчыне.
З траўня 1915 году служыў у расейскім войску, з восені 1916 — ваяваў на Заходнім фронце. Падпаручнік.
З чэрвеня 1917 у Менску. Сябра БСГ, Цэнтральнай беларускай вайсковай рады. Напрыканцы сьнежня 1917 езьдзіў да бацькоў-бежанцаў ў Новачаркаск.
З сакавіка 1918 году сакратар культурна-асьветніцкага аддзелу Белнацкаму ў Маскве. Сябра БПСР.
Браў актыўны ўдзел у нарадзе настаўнікаў беларускіх школ 21-23 ліпеня 1918. Са жніўня 1918 году вярнуўся на Бацькаўшчыну. Ператварыў пачатковую школу ў вёсцы Пецюкі ў беларускую.
У 1919 годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у Беласток. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута.
Са сьнежня 1920 году да ліпеня 1921 году ў Вільні. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў Дэпартамэнце асьветы, настаўнікам у мястэчку Сьвір Сьвянцянскага павету. У 1921 годзе экстэрнам здаў іспыты за курс Віленскай беларускай гімназіі.
Выконваў даручэньні Віленскага БНК, Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку 1921 году накіраваны БНК у Латвію. Там чытае лекцыі па беларусазнаўстве на настаўніцкіх курсах у Дзьвінску. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «Бацькаўшчына», уваходзіў у яго кіраўніцтва.
У верасьні 1921 удзельнічаў у беларускай канфэрэнцыі ў Празе. Накіраваны ТБШ на вучобу ў Праскі Карлаў унівэрсытэт на гісторыка-філялягічны факультэт, які скончыў у 1925 годзе. У 1926 годзе абараніў дысэртацыю на тэму «Францішак Скарына як культурны дзяяч і гуманіст на беларускай ніве».
У 1924 годзе стварыў у Празе арганізацыю Незалежных сацыялістаў. Быў старшынём Аб’яднаньня прагрэсіўных беларускіх студэнтаў у Празе, сябрам Беларускай рады, рэдактарам «Бюлетэня Аб’яднаньня беларускіх студэнцкіх арганізацый» і часопісу «Перавіасло».
У 1926 вярнуўся ў Вільню. Актыўна далучыўся да беларускага нацыянальнага руху, асабліва да леварадыкальнага крыла. Сябра БСРГ. Сакратар Беларускага выдавецкага таварыства. У 1927 — настаўнік літаратуры Віленскай беларускай гімназіі.
Пераклаў на беларускую мову паэму Аляксандра Блока «Дванаццаць» (Вільня, 1926).
Склаў і выдаў у 1927 годзе «Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «Родныя гоні», «Маланка». Быў рэдактарам газэты «Narodny zwon».
У 1928 годзе абраны ў польскі сэйм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму акругу № 61: Наваградак. Сябра Беларускага рабоча-сялянскага пасольскага клюбу «Змаганьне». Сябра Галоўнай управы ТБШ.
У 1930 арыштаваны польскімі ўладамі. 12 студзеня 1930 асуджаны на працэсе па справе беларускага клюбу «Змаганьне». Атрымаў агулам 8 год турмы. Таго самага году беспасьпяхова ізноў вылучаўся на выбарах у сэйм ад Беларускага сялянска-работніцкага блёку. Сядзеў у вязьніцы ў Равічу, дзе ўступіў у турэмную ячэйку КПП.
Вызвалены 15 верасьня 1932 у выніку абмену палітвязьнямі паміж СССР і Польшчай. З лістапада 1932 працаваў у АН БССР у камісіі па вывучэньню Заходняй Беларусі і КП(б)Б. Выконваў абавязкі дырэктара Інстытута мовазнаўства.
Арыштаваны 16 жніўня 1933 па справе Беларускага нацыянальнага цэнтру. Судовая калегія АДПУ БССР ад 9 студзеня 1934 году прысудзіла да вышэйшай меры пакараньня, якая была зьменена на 10 год пазбаўленьня волі. Высланы на Салаўкі, пасьля на будаўніцтве Беламорска-Балтыйскага каналу.
Пастановаю «тройкі» НКУС па Ленінградзкай акрузе ад 25 лістапада 1937 атрымаў новы вырак да вышэйшай меры пакараньня. Расстраляны 8 сьнежня 1937.
Яго родны брат Іларыён Дварчанін, беларускі грамадзкі дзяяч, загінуў у савецкіх лягерах.
Вонкавыя спасылкі
- Нарадзіліся 8 чэрвеня
- Нарадзіліся ў 1895 годзе
- Нарадзіліся ў Дзятлаўскім раёне
- Беларускія настаўнікі
- Беларускія грамадзкія дзеячы
- Беларускія літаратары
- Беларускія навукоўцы
- Беларускія палітыкі
- Рэпрэсаваныя ў БССР
- Расстраляныя беларускія літаратары
- Расстраляныя беларускія навукоўцы
- Памерлі 8 сьнежня
- Памерлі ў 1937 годзе