Юльюш Славацкі: розьніца паміж вэрсіямі

	Юльюш Славацкі
	польск. Juliusz Słowacki
	Славацкі, пасьля 1831
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	4 верасьня 1809[…]; Крэменец, Валынская губэрня[d], Расейская імпэрыя;
Памёр	3 красавіка 1849 (39 гадоў) або 4 красавіка 1849 (39 гадоў); Парыж;
Пахаваны	могілкі Манмартр[d]; Катэдра сьвятых Станіслава і Вацлава;
Бацькі	Эўзэбіюш Славацкі[d]; Салямэя Славацкая[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, драматург
Гады творчасьці	1830 — 1849
Кірунак	рамантызм
Мова	польская мова
Значныя творы	Кардыян; Бэнёўскі; Балядына
Подпіс
	[[::pl:s:Juliusz Słowacki\|Творы]] ў Вікікрыніцах
	Юльюш Славацкі ў Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 01:13, 17 жніўня 2010

Юльюш Славацкі (па-польску: Juliusz Słowacki; 4 верасьня 1809, Крэменец, Падольская губэрня, зараз Тэрнопальская вобласьць, Украіна — 3 сакавіка 1849, Парыж) — польскі паэт і драматург, прылічваецца да найвялікшых польскіх паэтаў эпохі Рамантызму ў шэрагу з Адама Міцкевічам, Зыгмунтам Красінскім і Цыпрыянам Норвідам. Ягоным творам уласьцівыя элемэнты славянскіх паганскіх традыцыяў, містыцызму і арыенталізму.

Біяграфія

Маладосьць

Нарадзіўся ў Крэменцы ў паўднёва-ўсходняй частцы былой Рэчы Паспалітай. Яго бацька, Эўзэбіюш, быў прафэсарам літаратуры ў Крэменскім ліцэі і Віленскім унівэрсытэце. Маці Славацкага, Салямэя зь Янушэўскіх, асоба вялікай літаратурнай і асабістай культуры, пасьля сьмерці мужа займалася выхаваньнем сына. У сям’і Славацкіх панавала атмасфэра захапленьня творчасьцю клясыкаў, што мела важны ўплыў на пазьнейшыя зьмены сьветапогляду творцы «Караля-Духа». Дзякуючы шматлікім знаёмствам сярод высокапастаўленай эліты — Салямэя выйшла замуж другі раз, за лекара Аўгуста Бэкю. Маці будучага паэта трымала нешта накшталт літаратурнага салёну, дзякуючы чаму Юльюш меў у дзяцінстве і раньнім юнацтве шырокі кантакт з тагачаснай інтэлектуальнай элітай, пераважна з кола Віленскага ўнівэрсытэту. Такім спосабам, між іншым, ён пазнаёміўся з Адамам Міцкевічам перад яго дэпартацыяй зь Летувы. Пасьля юрыдычнай адукацыі ў Вільні 1 лютага 1829 году прыехаў у Варшаву. 30 сакавіка атрымаў пасаду юрыста ва Ўрадавай Камісыі Прыбытку і Скарбу. Пасьля выбуху лістападаўскага паўстаньня, 9 студзеня 1831 году працягнуў працу ў паўстанцкім Дыпляматычным Бюро князя Адама Ежы Чартарыйскага. 8 сакавіка накіраваўся ў Лёндан з дыпляматынай місіяй ад Нацыянальнага Ўраду.

Эміграцыя

Паэта застаўся ў эміграцыі ў Францыі, дзе дэбютаваў у 1830 годзе паэтычным раманам «Хуґо». У 1833—1835 гады знаходзіўся ў Швайцарыі наЖэнэўскім возеры (выдае 3 том паэзіі); закахаўся ў Мар’ю Вадзінскую. У Швайцарыі прабыў да 1838 году, вандраваў па Італіі, Грэцыі, Эгіпце, Палестыне і Сырыі. Падчас побыту ў Рыме (дзе ён быў да 22 лютага 1836) жыў у доме на Вія дэль Бабуно 165. У час знаходжаньня ў Італіі наладзіў сяброўства з Зыгмунтам Красінскім, які зрабіўся першым сапраўдным крытыкам творчасьці Славацкага^[8]. У рэшце рэшт надоўга асеў у Парыжы. Нягледзячы на тое, што быў хворы, рушыў у 1848 годзе ў Вялікапольшчу, каб прыняць удзел у паўстаньні, аднак яго намерам не было суджана спраўдзіцца. Тады ён апошні раз спаткаўся з маці ў Вроцлаве. Ніколі не ажаніўся. Быў тыповым ранцье. Высылаемыя маткай грошы ўмела памнажаў, інвэстуючы іх на парыскай біржы, між іншым, у акцыі ліёнскай чыгункі. Гэта дазволіла яму атрымаць пэўную грашовую незалежнасьць. Дазволіла гэта таксама Славацкаму ня толькі выдаваць уласную тврчасьць, але перадусім прысьвяціць сябе гэтай творчасьці.

Пахаваньне

Юльюш Славацкі быў пахаваны на парыскім цьвінтары Манмартр, дзе спачываў да 14 чэрвеня 1927 году. Адноўленую, першапачатковую магілу Юльюша Славацкага, спраектаваную францускім мастаком Charles'а Pétiniaud-Dubos можна паглядзець на гэтых могілках. У 1927 годзе прах Славацкага па загаду маршалка Юзафа Пілсудзкага быў перавезены ў Польшчу. Яго труна плыла па Вісьле з Гданьска да Кракава на караблі «Міцкевіч», які затрымліваўся ў шматлікіх рачных портах, дзе мясцовыя жыхары выказвалі пашану праху паэта. Сёлета 28 чэрвеня на дзядзінцы Вэвльскага катэдральнага сабору адбылася ўрачыстая пахавальная цырымонія. На ейным заканчэньні Юзаф Пілсудзкі прамовіў цытаваныя шмат разоў словы: «Ад імя Ўраду Рэчы Паспалітай раю Панам аднесьці труну Юльюша Славацкага да каралеўскага склепу, бо ён быў роўным каралям». Яго прах быў пакладзены каля праху Адама Міцкевіча ў Склепе нацыянальных прарокаў у Вэвльскім саборы. Быў улюбёным паэтам Юзафа Пілсудзкага.

Творчасьць

Нягледзячы на тое, што Славацкі пражыў усяго 40 гадоў, яго літаратурная спадчына багатая і рознабаковая; паэт пакінуў пасьля сябе 13 драмаў, каля 20 паэмаў, сотні вершаў, лістоў і адзін раман. Стварыў таксама аформленую філязофскую сыстэму, якую назваў «генэзыйскай філязофіяй». Паколькі яго спадчына была тэматычна багатай, яго творчасьць можна падзяліць на чатыры пэрыяды.

На філязофска-эстэтычныя зьмены творчасьці Славацкага важны ўплыў мела захапленьне літаратурай клясыцыстаў, якая панавала ў асяродзьдзі паэта. Уладыслаў Штурц адзначаў, што Славацкі пачынаў пісаць як псэўдаклясык, а прыклад браў не з такіх рамантыкаў, як Лорд Байран ці Пэрсі Біш Шэлі, а з Вальтэра. Малады паэт спрабаваў ў гэты час перакласьці «Магамэта» Вальтэра. Натхніўшыся трагедыяй «Міндоўг», напісанай бацькам, у 20 гадоў распачаў працу над уласнай драматычнай паэмай «Міндоўг» (перакладзенай на беларускую Сержам Мінскевічам)^[9]. У цэнтры гістарычнай драмы — каранацыя першага вялікага князя літоўскага Міндоўга і яго забойства змоўнікамі, князямі Транятам і Даўмонтам. Месца дзеяньня — Наваградзкі замак.

Творчасьць Славацкага гэта пэрыяду абапірался на асьветніцкі дэізм, рэлігійны скептыцызм і кінізм, заснаваны на філязоўскіх поглядах Фрэнсіс Бэкан, Рэнэ Дэкарта, Бэнэдыкта Спінозы, Нікало Мак'явэлі ці Інакентыі Джэнцілет. Галоўнай тэмай яго тагачасных твораў («Марыі Сьцюарт») былі рэлігійныя войны, якія ён лічыў маскай фанатызму і выдуманай прычынай вайны за ўладу. Славацкі думаў пра гэта, кажучы: «калі вядома, што Бога няма, адкуль ахвота да бойкі за рэлігію і веру?» У цэнтры гэтых справаў панавала захопленасьць злом, якая зь цягам часу (калі набыла фатальныя рысы) вымусіла Славацкага схіліцца да звароту ў рамантызм.

Крыніцы

^ ^а ^б Juliusz Słowacki // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.
^ Juliusz Słowacki // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
^ Juliusz Słowacki // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
^ ^а ^б Словацкий Юлиуш // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
^ Архіў прыгожых мастацтваў — 2003.
^ Find a Grave (анг.) — 1996.
^ Sĺowacki, Juliusz, 1809-1849 // CONOR.SI
^ Stanisław Makowski, Juliusz Słowacki, w:Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. II Warszawa 1985, s. 376. (пол.)
^ Слова вось Міндоўга... // Наша Ніва, 26 лютага 2010

Вонкавыя спасылкі

Юльюш Славацкі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[_c8e3749c594cfe75-1] а ^б Juliusz Słowacki // Інтэрнэт-база зьвестак фантастыкі (анг.) — 1995.

[_b205232210268b13-2] Juliusz Słowacki // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)

[_c1ab8d48d0a4925c-3] Juliusz Słowacki // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.

[_41a64848a7eda624-4] а ^б Словацкий Юлиуш // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[_acf0a07f8321e50f-5] Архіў прыгожых мастацтваў — 2003.

[_6614245846de63f8-6] Find a Grave (анг.) — 1996.

[_aa57ce6e7ddbfb17-7] Sĺowacki, Juliusz, 1809-1849 // CONOR.SI

[8] Stanisław Makowski, Juliusz Słowacki, w:Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. II Warszawa 1985, s. 376. (пол.)

[9] Слова вось Міндоўга... // Наша Ніва, 26 лютага 2010

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Радок 38: / Радок 38: @@
 == Творчасьць ==
-[[Выява:Grob Slowackiego Montmartre.jpg|thumb|240пкс|Магіла Славацкага на парыскім цьвінтары Манмартр]]
+[[Выява:Grob Slowackiego Montmartre.jpg|thumb|Магіла Славацкага на парыскім цьвінтары Манмартр. Фота чэрвеня 2006 году]]
 Нягледзячы на тое, што Славацкі пражыў усяго 40 гадоў, яго літаратурная спадчына багатая і рознабаковая; паэт пакінуў пасьля сябе 13 драмаў, каля 20 паэмаў, сотні вершаў, лістоў і адзін раман. Стварыў таксама аформленую філязофскую сыстэму, якую назваў «генэзыйскай філязофіяй». Паколькі яго спадчына была тэматычна багатай, яго творчасьць можна падзяліць на чатыры пэрыяды.