Вугорская мова

Вугорская
Magyar
Файл:Rozsireni madarstiny.PNG, Dist of hu lang europe.svg, Dist of hu lang europe-ca.svg
Ужываецца ў	Вугоршчына, Румынія, Славаччына, Украіна, Сэрбія, Харватыя, Аўстрыя, Славенія
Рэгіён	Цэнтральная Эўропа
Колькасьць карыстальнікаў	13 млн
Клясыфікацыя	Уральскія мовы  Фіна-вугорскія мовы   Вугорскія мовы
Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў	Вугоршчына, Эўрапейскі Зьвяз
Рэгулюецца	Інстытут лінгвістыкі Вугорскай Акадэміі Навук
Статус:	1 дзяржаўная[d]
Пісьмо	Hungarian alphabet[d], лацінскае пісьмо і Old Hungarian[d]
Коды мовы
ISO 639-1	hu
ISO 639-2(Б)	hun
ISO 639-2(Т)	hun
ISO 639-3	hun
SIL	?

Вуго́рская мо́ва належыць да фіна-вугорскай групы моваў, у якой яна разам з мансійскай і хантыйскай мовамі складае вугорскую групу. У Эўропе роднаснымі мовамі зьяўляюцца фінская і эстонская, аднак носьбіты гэтых моваў разумець вугорцаў ня ў стане (да канца XIX стагодзьдзя сам факт прыналежнасьці вугорскай мовы да фіна-вугорскіх лічыўся сумнеўным). Разыходжаньне паміж прыбалтыйска-фінскімі мовамі, да якіх адносяцца фінская і эстонская, і продкам вугорскай мовы адбылося ня меней 3000 гадоў назад^{[Крыніца?]}. Зь іншага боку, большая колькасьць агульных каранёў выяўляецца ў мовах народаў комі і мары, якія пражываюць на тэрыторыі Расеі.

Вугорская мова мае мінімальную колькасьць запазычаных і інтэрнацыянальных словаў, валодае ўнікальнай сістэмай галосных. Акрамя Вугоршчыны, шырока распаўсюджаная ў Закарпацкай вобласьці Ўкраіны, а таксама ў месцах кампактнага пражывання вугорскай нацыянальнай меншасці ў Сэрбіі, Румыніі, Славаччыне.

Сынтаксіс

У вугорскай мове асобны назоўнік можа выступаць у ролі выказьніка, напр.: Apám tanító = (Бацька — настаўнік). У цяперашнім часе ў адзіночным і множным ліку 3-й асобы (напрыклад Pista tanuló = Сцяпан — вучань), адпадае звязка van = «ёсць» — гэтаксама, як і ў беларускай мове. Што датычыць парадку словаў, вугорская мова належыць да моваў «SOV» (дзейнік-прадмет-выказьнік).

Вугорская мова на падставе навуковых даследаваньняў, праведзеных на працягу апошніх 25 гадоў, уяўляецца мовай, значна адрознай ад усіх астатніх вядомых эўрапейскіх моваў (як правіла, індаэўрапейскіх).

Пісьменнасьць

Пісьменнасьць на аснове лацінскага альфабэту. Моўны код — hu або hun (па ISO 639).

Вугорскі альфабэт

літара	API (ASCII)	API (Unicode)
A	Q	Шаблён:SAPI
A'	a:	Шаблён:SAPI
B	b	Шаблён:SAPI
C	ts	Шаблён:SAPI
CS	tS	Шаблён:SAPI
D	d	Шаблён:SAPI
DZ	dz	Шаблён:SAPI
DZS	dZ	Шаблён:SAPI
E	E	Шаблён:SAPI
E'	e:	Шаблён:SAPI
F	f	Шаблён:SAPI
G	g	Шаблён:SAPI
GY	J\	Шаблён:SAPI
H	h	Шаблён:SAPI
I	i	Шаблён:SAPI
I'	i:	Шаблён:SAPI
J	j, j\	Шаблён:SAPI, Шаблён:SAPI
K	k	Шаблён:SAPI
L	l_d	Шаблён:SAPI
LY	j, j\	Шаблён:SAPI, Шаблён:SAPI
M	m	Шаблён:SAPI
N	n_d	Шаблён:SAPI
NY	J	Шаблён:SAPI
O	o	Шаблён:SAPI
O'	o:	Шаблён:SAPI
O"	2	Шаблён:SAPI
O"	2:	Шаблён:SAPI
P	p	Шаблён:SAPI
(Q)	kv	kv
R	4_d, r_d	Шаблён:SAPI?, Шаблён:SAPI
S	S	Шаблён:SAPI
SZ	s	Шаблён:SAPI
T	t_d	Шаблён:SAPI
TY	c	Шаблён:SAPI
U	u	Шаблён:SAPI
U'	u:	Шаблён:SAPI
U"	y	Шаблён:SAPI
U"	y:	Шаблён:SAPI
V	v	Шаблён:SAPI
(W)	v	Шаблён:SAPI
(X)	ks	[ks]
(Y)	i	Шаблён:SAPI
Z	z	Шаблён:SAPI
ZS	Z	Шаблён:SAPI

Фаналягічныя зьвесткі

У мове 14 галосных гукаў. Квантытатыўная яны падзяляюцца на кароткія: a, o, u, i, e, ö, ü; і доўгія: á, ó, ú, í, é, ő, ű. Паводле месца ўтварэньня падзяляюцца на галосныя пярэдняга раду: i, e, ö, ü, í, é, ő, ű; і задняга раду: a, o, u, á, ó, ú.

Вонкавыя спасылкі

Вугорская мова — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў