Эсўатыні: розьніца паміж вэрсіямі
д робат зьмяніў: ug:سۋازىلېند |
д робат зьмяніў: an:Swazilandia |
||
Радок 91: | Радок 91: | ||
[[als:Swasiland]] |
[[als:Swasiland]] |
||
[[am:ስዋዚላንድ]] |
[[am:ስዋዚላንድ]] |
||
[[an: |
[[an:Swazilandia]] |
||
[[ang:Sƿasiland]] |
[[ang:Sƿasiland]] |
||
[[ar:سوازيلند]] |
[[ar:سوازيلند]] |
Вэрсія ад 04:59, 3 сакавіка 2010
Свазілэнд Umbuso weSwatini Kingdom of Swaziland Каралеўства Свазілэнд | |||||
| |||||
Нацыянальны дэвіз: "Siyinqaba" (Мы - крэпасьць) | |||||
Дзяржаўны гімн: ««Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati»» | |||||
Афіцыйная мова | ангельская, сваці | ||||
Сталіца | Мбабанэ (афіц.), Лабамба - каралеўск. рэзыдэнцыя | ||||
Найбуйнейшы горад | Манзыні | ||||
Форма кіраваньня | манархія Мсваці ІІІ | ||||
Плошча • агульная • адсотак вады |
157-е месца ў сьвеце 17 364 км² 0,9 | ||||
Насельніцтва • агульнае (2005) • шчыльнасьць |
154-е месца ў сьвеце 1 032 000 59/км² | ||||
СУП • агульны (2005) • на душу насельніцтва |
146 месца ў сьвеце 5,72 млрд.$ 5 245 $ | ||||
Валюта | Лілангені (SZL) | ||||
Незалежнасьць ад Вялікабрытаніі |
6 верасьня 1968 | ||||
Аўтамабільны знак | SD | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .sz | ||||
Тэлефонны код | +268 | ||||
Свазілэ́нд (Umbuso we Swatini, Kingdom of Swaziland) – невялікая краіна ў Паўднёвай Афрыцы. Не мае выхаду да мора, мяжуе з Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікай і Мазамбікам. Назва краіны мае паходжаньне ад племені Суазі з групы банту, якое засяляе гэтыя тэрыторыі.
Гісторыя
У І тысячагодзьдзі на тэрыторыю сучаснага Свазілэнду прыбылі бушмэны. У VII стагодзьдзі н.э. яны былі выцесьнены народам банту. У XVI стагодзьдзі тут была створана племянная дзяржава народу суазі. Гэтая краіна ваявала за незалежнасьць з бурамі, а потым з брытанцамі.
У 1894 годзе тэрыторыя Свазілэнду ўвайшла ў склад брытанскага пратэктарату Брытанскай Паўднёваафрыканскай Рэспублікі. У 1903 годзе Вялікабрытаніяй былі анэксаваныя бурскія рэспублікі разам з Свазілэндам.
У 1929 годзе узьнікла першая свазілэндская палітычная арганізацыя, мэтай дзейнасьці якой было атрыманьне незалежнасьці Свазілэнда. Мэта была дасягнутая ў 1968 годзе.
У 1973 годзе кароль прыпыніў дзейнасьць канстытуцыі, забараніў дзейнасьць палітычных партый і распусьціў парлямэнт. У 1978 годзе была прынятая канстытуцыя, якая ўсталёўвала ў краіне абсалютную манархію.
Пасьля сьмерці караля Сабхуза ІІ у 1982 годзе, уладу атрымала каралева Дзелівэ. Але каралеўская сям’я не згадзілася з гэтым, разьвязаўшы грамадзянскую вайну.
Сытуацыя стабілізавалася ў 1986 годзе, калі каралём стаў Мсваці ІІІ. З 1989 года распачаўся працэс дэмакратызацыі краіны. У 1992 годзе кароль згадзіўся ўнесьці папраўкі ў канстытуцыю, была зьмененая сыстэма выбараў. У 1993 годзе адбыліся першыя з 1973 года шматпартыйныя выбары. У 2001 годзе былі спробы вярнуць былую канстытуцыю, аднак яны былі няўдалымі. Два гады пазьней зноў прайшлі выбары, у якіх перамогу атрымаў Народны Рух Імбокодва, які ў 2005 годзе забараніў дзейнасьць іншых партый.
Палітыка
Свазілэнд – гэта канстытуцыйная манархія. Сучасная канстытуцыя была прынятая ў 1978 годзе, папраўкі былі ўнесеныя ў 1992 годзе. Згодна з канстытуцыяй, кіраўніком дзяржавы зьяўляецца кароль, выканаўчая ўлада належыць ураду, на чале з прэм’ер-міністрам. Прэм’ер-міністра назначае кароль. Заканадаўчая ўлада належыць двухпалатнаму парлямэнту. Ніжняя палата складаецца з 65 дэпутатаў (10 назначаецца каралём, 55 выпіраецца на ўсеагульных выбарах), верхняя палата складаецца з 30 дэпутатаў (20 назначае кароль, 10 выбірае ніжняя палата). Дэпутаты парлямэнта выбіраюцца на пяцігадовы тэрмін.
Дзейнічаючы кароль Мсваці ІІІ кіруе краінай з 25 красавіка 1986 года. З 1976 года дзейнічае забарона на дзеяньне палітычных партый. Дазвол на дзейнасьць атрымала толькі партыя Народны Рух Імбокодва. На нелегальным становішчы існуе партыя – Аб’яднаны Дэмакратычны Рух.
Адміністрацыйны падзел
Свазілэнд дзеліцца на 4 акругі:
Геаграфія
Геаграфія краіны вельмі разнастайная, ад гор уздоўж мяжы з Мазамбікам, да саваннаы на ўсходзе і трапічных лясоў на паўночным захадзе. Самай вялікай ракой краіны зьяўляецца рака Лусутфу. Клімат субэкватарыяльны, вільготны. Пэрыяд дажджоў цягнецца з сакавіка да красавіка.
Эканоміка
Будова эканомікі выглядае наступным чынам: прамысловасьць – 43%, паслугі – 41%, сельская гаспадарка – 16%. Беспрацоў’е дасягае узроўню 40% працаздольнага насельніцтва. У краіне існуюць распрацаваныя радовішчы дыямэнтаў.
Свазілэнд экспартуе ў асноўным цукар, мяса, дрэва, дыямэнты, каменны вугаль.
Дэмаграфія
Насельніцтва Свазілэнду складаецца з свазі, і невялікай колькасьці зулусаў, эўрапейцаў і мазамбікцаў. Афіцыйнымі мовамі зьяўляюцца свазі і ангельская. Асноўная рэлігія гэта – хрысьціянства, якое вызнаецца ў спалучэньні з мясцовымі верамі. Існуць невялікія абўчыны мусульманаў.
У Свазілэндзе самая маленькая працягласьць жыцьця ў сьвеце – 34,1 год.
Адукацыя і культура
У краіне дзейнічае адзін з каледжаў міжнароднай супольнасьці — Паўднёваафрыканскі.
Вонкавыя спасылкі
Эсўатыні — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў