Кірыла Арлоўскі: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Біяграфія: удакладненьне
Rasa (гутаркі | унёсак)
стыль, дапаўненьне
Радок 2: Радок 2:
| імя = Кірыла Арлоўскі
| імя = Кірыла Арлоўскі
| жанчына = <!-- любое значэньне, калі так -->
| жанчына = <!-- любое значэньне, калі так -->
| выява =
| выява = Arlouski K.jpg
| памер =
| памер =
| подпіс_пад_выявай =
| подпіс_пад_выявай =
| дата_нараджэньня = [[30 студзеня]] [[1895]]
| дата_нараджэньня = [[30 студзеня]] [[1895]]
| месца_нараджэньня = {{Сьцяг Расеі}} [[Мышкавічы]], [[Бабруйскі павет]], [[Менская губэрня]]
| месца_нараджэньня = <br>{{Сьцяг Расеі}} [[Мышкавічы]], [[Бабруйскі павет]], [[Менская губэрня]]
| дата_сьмерці = [[13 студзеня]] [[1968]]
| дата_сьмерці = [[13 студзеня]] [[1968]]
| месца_сьмерці = {{Сьцяг БССР}} [[Мышкавічы]], [[Кіраўскі раён]], [[Магілёўская вобласьць]]
| месца_сьмерці = <br>{{Сьцяг БССР}} [[Мышкавічы]], [[Кіраўскі раён]], [[Магілёўская вобласьць]]
| нацыянальнасьць =
| нацыянальнасьць =
| назва_палітычнай_арганізацыі = <!-- Рух, Аб’яднаньне, і пад. Неабавязковы. Па змоўчаньні — «Партыя» -->
| назва_палітычнай_арганізацыі = <!-- Рух, Аб’яднаньне, і пад. Неабавязковы. Па змоўчаньні — «Партыя» -->

Вэрсія ад 14:13, 4 лістапада 2009

Кірыла Арлоўскі
Файл:Arlouski K.jpg
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся: 30 студзеня 1895

Сьцяг Расеі Мышкавічы, Бабруйскі павет, Менская губэрня
Памёр: 13 студзеня 1968

Сьцяг Беларускай ССР Мышкавічы, Кіраўскі раён, Магілёўская вобласьць
Партыя: КПСС
Адукацыя: Камуністычны ўнівэрсытэт нацыянальных меншасьцяў Захаду імя Мархлеўскага
Узнагароды:

Кірыла Пракапёнак Арлоўскі (30 студзеня (паводле старога стылю 18 студзеня) 1895, Мышкавічы, Бабруйскі павет, Менская губэрня, цяпер Кіраўскі раён, Магілёўская вобласьць13 студзеня 1968, Мышкавічы, Кіраўскі раён) — адзін з кіраўнікоў партызанскага руху ў Заходняй Беларусі і ў Вялікую Айчынную вайну, савецкі выведнік, гаспадарчы дзеяч.

Біяграфія

Зь сялянскае сям'і. У 1910 скончыў царкоўна-прыходзкую школу. З 1915 у арміі, удзельнік Першае сусьветнае вайны. Ваяваў на Заходнім фронце, служыў шарагоўцам 251-га запаснога пяхотнага палка, ад 1917 унтэр-афіцэрам, камандзірам сапэрного ўзводу 65-га пяхотнага палку. У студзені 1918 дэмабілізаваўся й вярнуўся дадому.

У чэрвені 1918 у час акупацыі Беларусі нямецкімі войскамі па заданьні Бабруйскага падпольнага раённага камітэта РКП(б) арганізаваў і ўзначаліў партызанскі аддзел, якім камандаваў да сьнежня 1918. У сьнежні 1918-траўні 1919 працаваў у Бабруйскай надзвычайнай камісіі (ЧК). У 1919-1920 навучаўся на першых Маскоўскіх кулямётных курсаў, пасьля сканчэньня якіх у 1920 камандзір аддзелу рудабельскіх партызанаў (псэўданім Ваня), якія дзейнічалі ў тыле польскіх інтэрвэнтаў; потым на падпольнай працы ў Коўне. У кастрычніку – сьнежні 1920 удзельнічаў у баёх супраць войскаў Булак-Балаховіча.

У 19221925 пад псэўданімамі Аршынаў, Муха-Міхальскі камандзір партызанскага аддзелу ў Заходняй Беларусі. У сьнежні 1922 прыбыў у Вялейскі павет, 21 сьнежня разам з партызанамі Станіслава Ваўпшасава ўдзельнічаў у нападзе на мястэчка Ілья: партызаны зьнішчылі паліцэйскі гарнізон, занялі пошту, тэлеграф і кантору воласьці, захапілі зброю, а ў валасной управе зьнішчылі сьпісы недаімшчыкаў. Надалей узначальваў аддзел, што дзейнічаў пераважна на поўдні Беларусі: у навакольлі Баранавічаў, Лунінца, Століна. У ноч на 4 жніўня 1924 зарганізаваў захоп мястэчка Стоўпцы[4]. Увосень 1924 — кіраўнік захопу ў палон палескага ваяводы Станіслава Юзафа Даўнаровіча, якога ў выніку гэтага Арлоўскі вымусіў падаць у адстаўку[5]. У выніку апэрацыяў Арлоўскага было забіта каля 100 чалавек.

У 1930 скончыў Камуністычны ўнівэрсытэт нацыянальных меншасьцяў Захаду імя Мархлеўскага ў Маскве. У 1930-1936 служыў у органах ДПУ-НКУС Беларусі. У 1936-1937 кіраўнік участку будаўніцтва каналу Масква-Волга ў горадзе Дзьмітраў. У 19371938 удзельнік Грамадзянскае вайны ў Гішпаніі, дарадчык партызанскага корпусу рэспубліканскае арміі. З 1939 памочнік дырэктара Арэнбурскага (Чкалаўскага) сельгасінстытута. У сакавіку 1941—траўні 1942 знаходўзія ў камандыроўцы па лініі НКУС у Кітаі.

У чэрвені 1942 сфармаваў і ўзначаліў разьведвальна-дывэрсійную групу НКДБ, якая 26 кастрычніка 1942 была закінутая на акупаваную нямецкімі войскамі тэрыторыю Беларусі і вырасла ў партызанскі аддзел "Сокалы". У красавіку – траўні 1943 на базе аддзела пад агульным камандаваньнем Арлоўскага створаныя тры партызанскія аддзелы. 17 лютага 1943 група партызан на чале з Арлоўскім зьнішчыла з засады некалькі высокапастаўленых чыноўнікаў акупацыйнай адміністрацыі: генэральнага камісара Баранавічаў Фрыдрыха Фрэнча, гэбітскамісара Баранавіцкае акругі Фрыдрыха Шцюра й обэргрупэнфюрэра СС Фэрдынанда Засарнаса. Сам Арлоўскі быў цяжка паранены, страціў кісьці абедзьвюх рук. За гэты апэрацыю 20 верасьня 1943 атрымаў званьне Героя Савецкага Саюзу, ордэн Леніна і мэдаль "Залатая Зорка".

Пасьля лекаваньня да сьнежня 1944 працаваў у НКДБ БССР, пасьля пайшоў у адстьаўку па стане здароўя. З 1944 на Кіраўшчыне старшыня калгасу «Рассвет», які хутка вырас у буйную гаспадарку і адным зь першых атрымаў мільён рублёў чыстага прыбытку. Сябар ЦК КПБ ад 1949, кандыдат у сябры ЦК КПСС у 1956-1961. Дэпутат Вярхоўнага Савету БССР у 19471951, Вярхоўнага Савету СССР 3-7 скліканьняў ад 1950.

Узнагароджаны 5 ардэнамі Леніна, 2 ардэнамі Працоўнага Чырвонага сьцяга, мэдалямі. Герой Савецкага Саюза (1943), Герой Сацыялістычнай Працы (18 студзеня 1958).

Памяць

Імя Арлоўскага прысвоена калгасу «Рассвет», Кіраўскай сярэдняй школе № 2, Магілёўскаму ПТВ мэханізацыі сельскай гаспадаркі ў в. Буйнічы. Яго імем названы вуліцы ў Бабруйску, Ганцавічах, Кіраўску, Клецку, Ляхавічах, Магілёве. У Мышкавічах устаноўлены бюст Арлоўскаму.

Кірыла Арлоўскі быў прататыпам галоўнага героя фільму "Старшыня" й Робэрта Джордана з аповесьці "Па кім зьвініць звон" Эрнэста Гэмінґўэя (паводле іншых зьвестак, прататыпам Джордана быў Хаджы-Умар Мамсураў).

Пераацэнкі дзейнасьці

У постсавецкі пэрыяд зьявіліся абвінавачваньні Кірылы Арлоўскага ў тэрарызьме[6], бандытызьме, забойствах цывільнага насельніцтва[7].

Цікавыя зьвесткі

У вагуле восем з паловай гадоў правёў у тыле праціўніка, больш за семдзесят разоў нелегальна праходзіў празь мяжу[8].

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі