Кірыла Арлоўскі: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 20:49, 16 кастрычніка 2009

Кірыла Пракапёнак Арлоўскі (30 студзеня (паводле старога стылю 18 студзеня) 1895, Мышкавічы, Бабруйскі павет, Менская губэрня, цяпер Кіраўскі раён, Магілёўская вобласьць — 13 студзеня 1968, Кіраўскі раён) — адзін з кіраўнікоў партызанскага руху ў Заходняй Беларусі і ў Вялікую Айчынную вайну, савецкі выведнік, гаспадарчы дзеяч.

Біяграфія

З 1915 у арміі, удзельнік Першае сусьветнае вайны. Ваяваў на Заходнім фронце, даслужыўся да званьня малодшага унтэр-афіцэра. З 1918 служыў у Аршанскай і Бабруйскай надзвычайнай камісіі (ЧК). У чэрвені 1918 у час акупацыі Беларусі нямецкімі войскамі па заданьні Бабруйскага падпольнага раённага камітэта РКП(б) арганізаваў і ўзначаліў партызанскі аддзел. Пасьля сканчэньня першых Маскоўскіх кулямётных курсаў у 1920 камандзір аддзелу рудабельскіх партызанаў (псэўданім Ваня), якія дзейнічалі ў тыле польскіх інтэрвэнтаў; потым на падпольнай працы ў Коўне. У кастрычніку – сьнежні 1920 удзельнічаў у баёх супраць войскаў Булак-Балаховіча.

У 1922—1925 пад псэўданімамі Аршынаў, Муха-Міхальскі камандзір партызанскага аддзелу ў Заходняй Беларусі, кіраўнік захопу ў палон палескага ваяводы Даўнаровіча, якога змусіў падаць у адстаўку^[1]. У сьнежні 1922 прыбыў у Вялейскі павет, 21 сьнежня разам з партызанамі Станіслава Ваўпшасава ўдзельнічаў у нападзе на мястэчка Ілья: партызаны зьнішчылі паліцэйскі гарнізон, занялі пошту, тэлеграф і кантору воласьці, захапілі зброю, а ў валасной управе зьнішчылі сьпісы недаімшчыкаў. Надалей узначальваў аддзел, што дзейнічаў пераважна на поўдні Беларусі: у навакольлі Баранавічаў, Лунінца, Століна. У ноч на 4 жніўня 1924 зарганізаваў захоп мястэчка Стоўпцы^[2].

У 1930 скончыў Камуністычны ўнівэрсытэт меншасьцяў Захаду імя Мархлеўскага ў Маскве. У 1930-1936 служыў у органах ДПУ-НКУС Беларусі. У 1936—1939 удзельнік Грамадзянскае вайны ў Гішпаніі, дарадчык партызанскага корпусу рэспубліканскае арміі. З 1939 памочнік дырэктара Арэнбурскага (Чкалаўскага) сельгасінстытута. У 1940—1942 у Кітаі.

У чэрвені 1942 сфармаваў і ўзначаліў разьведвальна-дывэрсійную групу НКДБ, якая 26 кастрычніка 1942 была закінутая на акупаваную нямецкімі войскамі тэрыторыю Беларусі і вырасла ў партызанскі аддзел "Сокалы". У красавіку – траўні 1943 на базе аддзела пад агульным камандаваньнем Арлоўскага створаныя тры партызанскія аддзелы. 17 лютага 1943 група партызан на чале з Арлоўскім зьнішчыла з засады некалькі высокапастаўленых чыноўнікаў акупацыйнай адміністрацыі.

З 1944 на Кіраўшчыне старшыня калгасу «Рассвет», які хутка вырас у буйную гаспадарку. . Сябар ЦК КПБ ад 1949, кандыдат у сябры ЦК КПСС у 1956-1961. Дэпутат Вярхоўнага Савету БССР у 1947—1951, Вярхоўнага Савету СССР ад 1950.

Узнагароджаны 5 ардэнамі Леніна, 2 ардэнамі Працоўнага Чырвонага сьцяга, мэдалямі. Герой Савецкага Саюза (1943), Герой Сацыялістычнай Працы (1958).

Памяць

Імя Арлоўскага прысвоена калгасу «Рассвет», Кіраўскай сярэдняй школе № 2, Магілёўскаму ПТВ мэханізацыі сельскай гаспадаркі ў в. Буйнічы. Яго імем названы вуліцы ў Бабруйску, Ганцавічах, Кіраўску, Клецку, Ляхавічах, Магілёве. У Мышкавічах устаноўлены бюст Арлоўскаму.

Пераацэнкі дзейнасьці

У постсавецкі пэрыяд зьявіліся абвінавачваньні Кірылы Арлоўскага ў тэрарызьме^[3], бандытызьме, забойствах^[4]

Крыніцы

^ Алег Праляскоўскі, Леў Крыштаповіч. На нянавiсцi i фальсiфiкацыi гiсторыi дэмакратыi не пабудуеш // «Зьвязда», 17 верасьня 2009
^ Алег Дзярновіч. «Бандыты карысталіся беларускай гаворкай...» // Наша Ніва, 11 сакавiка 2006
^ Іосіф Сярэдзіч. 60 і 20 // Народная Воля № 65—66, 30 красавіка 2009
^ Зьміцер Бартосік. «Мэты ў іх былі — не рабаваць і забіваць, а барацьба з уладай» // Радыё Свабода, 30 кастрычніка 2008

Вонкавыя спасылкі

[1] Алег Праляскоўскі, Леў Крыштаповіч. На нянавiсцi i фальсiфiкацыi гiсторыi дэмакратыi не пабудуеш // «Зьвязда», 17 верасьня 2009

[2] Алег Дзярновіч. «Бандыты карысталіся беларускай гаворкай...» // Наша Ніва, 11 сакавiка 2006

[3] Іосіф Сярэдзіч. 60 і 20 // Народная Воля № 65—66, 30 красавіка 2009

[4] Зьміцер Бартосік. «Мэты ў іх былі — не рабаваць і забіваць, а барацьба з уладай» // Радыё Свабода, 30 кастрычніка 2008

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-'''Кірыла Пракапёнак Арлоўскі''' ([[30 студзеня]] [[1895]], [[Мышкавічы]], [[Бабруйскі павет]], [[Менская губэрня]], цяпер [[Кіраўскі раён]], [[Магілёўская вобласьць]] — [[13 студзеня]] [[1968]], [[Кіраўскі раён]]) — адзін з кіраўнікоў партызанскага руху ў Заходняй Беларусі і ў Вялікую Айчынную вайну, савецкі выведнік, гаспадарчы дзеяч.
+'''Кірыла Пракапёнак Арлоўскі''' ([[30 студзеня]] (паводле старога стылю 18 студзеня) [[1895]], [[Мышкавічы]], [[Бабруйскі павет]], [[Менская губэрня]], цяпер [[Кіраўскі раён]], [[Магілёўская вобласьць]] — [[13 студзеня]] [[1968]], [[Кіраўскі раён]]) — адзін з кіраўнікоў партызанскага руху ў Заходняй Беларусі і ў Вялікую Айчынную вайну, савецкі выведнік, гаспадарчы дзеяч.
 == Біяграфія ==
+З [[1915]] у арміі, удзельнік [[Першая сусьветная вайна|Першае сусьветнае вайны]]. Ваяваў на Заходнім фронце, даслужыўся да званьня малодшага унтэр-афіцэра. З [[1918]] служыў у Аршанскай і Бабруйскай надзвычайнай камісіі (ЧК). У чэрвені [[1918]] у час акупацыі Беларусі нямецкімі войскамі па заданьні [[Бабруйск]]ага падпольнага раённага камітэта [[РКП(б)]] арганізаваў і ўзначаліў партызанскі аддзел. Пасьля сканчэньня першых [[Масква|Маскоўскіх]] кулямётных курсаў у [[1920]] камандзір аддзелу [[рудабелка|рудабельскіх]] партызанаў (псэўданім Ваня), якія дзейнічалі ў тыле польскіх інтэрвэнтаў; потым на падпольнай працы ў [[Коўна|Коўне]]. У кастрычніку – сьнежні [[1920]] удзельнічаў у баёх супраць войскаў [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Булак-Балаховіча]].
-З [[1915]] у арміі. З [[1918]] служыў у Аршанскай і Бабруйскай надзвычайнай камісіі (ЧК).
-У [[1922]]—[[1925]] камандзір партызанскага аддзелу ў Заходняй Беларусі, кіраўнік захопу ў палон палескага ваяводы Даўнаровіча, якога змусіў падаць у адстаўку<ref>Алег Праляскоўскі, Леў Крыштаповіч. [http://21.by/papers?id=100477 На нянавiсцi i фальсiфiкацыi гiсторыi дэмакратыi не пабудуеш] // «[[Зьвязда]]», [[17 верасьня]] [[2009]]</ref>. У сьнежні [[1922]] прыбыў у [[Вялейскі павет]], 21 сьнежня разам з партызанамі Станіслава Ваўпшасава ўдзельнічаў у нападзе на мястэчка Ілья: партызаны зьнішчылі паліцэйскі гарнізон, занялі пошту, тэлеграф і кантору воласьці, захапілі зброю, а ў валасной управе зьнішчылі сьпісы недаімшчыкаў. Надалей узначальваў аддзел, што дзейнічаў пераважна на поўдні Беларусі: у навакольлі Баранавічаў, Лунінца, Століна. У ноч на [[4 жніўня]] [[1924]] разам з Муха-Міхальскім зарганізаваў захоп мястэчка [[Стоўпцы]]<ref>Алег Дзярновіч. [http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=739 «Бандыты карысталіся беларускай гаворкай...»] // [[Наша Ніва]], [[11 сакавiка]] [[2006]]</ref>. З мэтай кансьпірацыі адказнасьці на сябе ня браў<ref>Альяс. «Партызаны, партызаны, Беларускія сыны!» // «Волат» № 4, [[красавік]] [[2004]] г. [http://vialejka.org/download/hazety/volat/volat4.pdf]</ref>.
+У [[1922]]—[[1925]] пад псэўданімамі Аршынаў, [[Муха-Міхальскі]] камандзір партызанскага аддзелу ў [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]], кіраўнік захопу ў палон палескага ваяводы Даўнаровіча, якога змусіў падаць у адстаўку<ref>Алег Праляскоўскі, Леў Крыштаповіч. [http://21.by/papers?id=100477 На нянавiсцi i фальсiфiкацыi гiсторыi дэмакратыi не пабудуеш] // «[[Зьвязда]]», [[17 верасьня]] [[2009]]</ref>. У сьнежні [[1922]] прыбыў у [[Вялейскі павет]], 21 сьнежня разам з партызанамі Станіслава Ваўпшасава ўдзельнічаў у нападзе на мястэчка Ілья: партызаны зьнішчылі паліцэйскі гарнізон, занялі пошту, тэлеграф і кантору воласьці, захапілі зброю, а ў валасной управе зьнішчылі сьпісы недаімшчыкаў. Надалей узначальваў аддзел, што дзейнічаў пераважна на поўдні Беларусі: у навакольлі Баранавічаў, Лунінца, Століна. У ноч на [[4 жніўня]] [[1924]] зарганізаваў захоп мястэчка [[Стоўпцы]]<ref>Алег Дзярновіч. [http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=739 «Бандыты карысталіся беларускай гаворкай...»] // [[Наша Ніва]], [[11 сакавiка]] [[2006]]</ref>.
-У [[1930]] скончыў Камуністычны ўнівэрсытэт меншасьцяў Захаду імя Мархлеўскага ў Маскве. У [[1936]]—[[1939]] удзельнік Грамадзянскае вайны ў Гішпаніі, у [[1940]]—[[1942]] у Кітаі. У [[1942]]—[[1943]] камандзір спэцаддзелу «Саколы». З [[1944]] на Кіраўшчыне старшыня калгасу «Рассвет», які хутка вырас у буйную гаспадарку. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР у [[1947]]—[[1951]].
+У [[1930]] скончыў [[Камуністычны ўнівэрсытэт меншасьцяў Захаду імя Мархлеўскага]] ў Маскве. У [[1930]]-[[1936]] служыў у органах [[ДПУ]]-[[НКУС Беларусі]]. У [[1936]]—[[1939]] удзельнік [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі ў 1936-1939 гадоў|Грамадзянскае вайны]] ў [[Гішпанія|Гішпаніі]], дарадчык партызанскага корпусу рэспубліканскае арміі. З [[1939]] памочнік дырэктара Арэнбурскага (Чкалаўскага) сельгасінстытута. У [[1940]]—[[1942]] у [[Кітай|Кітаі]].
+У чэрвені 1942 сфармаваў і ўзначаліў разьведвальна-дывэрсійную групу [[НКДБ]], якая [[26 кастрычніка]] [[1942]] была закінутая на акупаваную нямецкімі войскамі тэрыторыю Беларусі і вырасла ў партызанскі аддзел "Сокалы". У красавіку – траўні [[1943]] на базе аддзела пад агульным камандаваньнем Арлоўскага створаныя тры партызанскія аддзелы. [[17 лютага]] [[1943]] група партызан на чале з Арлоўскім зьнішчыла з засады некалькі высокапастаўленых чыноўнікаў акупацыйнай адміністрацыі.
-Узнагароджаны 5 ардэнамі Леніна, 2 ардэнамі Працоўнага Чырвонага сцяга, медалямі. Герой Савецкага Саюза ([[1943]]), Герой Сацыялістычнай Працы ([[1958]]).
+З [[1944]] на Кіраўшчыне старшыня калгасу «Рассвет», які хутка вырас у буйную гаспадарку. . Сябар ЦК [[КПБ]] ад [[1949]], кандыдат у сябры ЦК [[КПСС]] у [[1956]]-[[1961]]. Дэпутат Вярхоўнага Савету БССР у [[1947]]—[[1951]], Вярхоўнага Савету СССР ад [[1950]].
+Узнагароджаны 5 ардэнамі Леніна, 2 ардэнамі [[Ордэн Працоўнага Чырвонага сьцяга|Працоўнага Чырвонага сьцяга]], мэдалямі. Герой Савецкага Саюза ([[1943]]), Герой Сацыялістычнай Працы ([[1958]]).
 == Памяць ==
-Імя Арлоўскага прысвоена калгасу «Рассвет», Кіраўскай сярэдняй школе № 2, Магілёўскаму ПТВ мэханізацыі сельскай гаспадаркі ў в. Буйнічы. Яго імем названы вуліцы ў Бабруйску, Ганцавічах, Кіраўску, Клёцку, Ляхавічах, Магілёве. У Мышкавічах устаноўлены бюст Арлоўскаму.
+Імя Арлоўскага прысвоена калгасу «Рассвет», Кіраўскай сярэдняй школе № 2, [[Магілёў]]скаму ПТВ мэханізацыі сельскай гаспадаркі ў в. [[Буйнічы]]. Яго імем названы вуліцы ў Бабруйску, [[Ганцавічы|Ганцавічах]], [[Кіраўск]]у, [[Клецк]]у, [[Ляхавічы|Ляхавічах]], Магілёве. У Мышкавічах устаноўлены бюст Арлоўскаму.
 == Пераацэнкі дзейнасьці ==