Кэдман: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
Няма апісаньня зьменаў
Радок 1: Радок 1:
[[Image:Whitby_Abbey_North_Yorkshire.jpg|thumb|250px|Руіны абацтва Ўітбі, дзе Кэдман мусіў жыць і працаваць]]
'''Кэдман''', '''Кэдман Ўітбіцкі''' ([[стараангельская мова|ст.-англ]]: ''Cædmon'') — самы раньні ангельскі паэт. Будучы пастухом пры кляштары Ўітбі, які тады ўзначальваўся абатыстай [[Гільда з Уітбі|сьв. Гільдай]] ([[657]]—[[680]]), Кэдман першапачаткова не валодаў песеньным мастацтвам, аднак, згодна з [[Бэда Вялебны|Бэдай]], аднойчы ў сьне яму зьявіўся Нехта й загадаў сьпяваць. Кэдман пачаў адмаўляцца падкрэсьліваючы, што сьпяваць ён ня ўмее, але прачнуўшыся, ён памятаў 9 радкоў з песьні, якую ён сачыніў і прасьпяваў. Пазьней ён стаў стараным манахам і таленавітым рэлігійным паэтам.

Кэдман зьяўляецца аднім з дванаццаці англасаксонскіх паэтаў, якія згадваюцца ў сярэднявечных дакумэнтах і аднім з трох, літаратурныя працы якіх захаваліся й дагэтуль. Яго гісторыя ўзыходзіць да ''«[[Царкоўная гісторыя народу англаў|Царкоўнай гісторыі народу англаў]]»'' Бэды Вялебнага.<ref>[http://www.krotov.info/acts/07/3/beda04.html Библиотека Якова Кротова // Беда Достопочтенный. Церковная история народа англов. Книга четвёртая. ХХIV]</ref>

Адзіным ягоным творам, які захаваўся да нашых дзён зьяўляецца ''«Гімн Кэдмана»'', дзевяцірадковая алітэрацыйная паэма ў гонар Бога, аб якім ён навучыўся сьпяваць у сваім сьне. Гэтая паэма напісана на даволі своеасаблівым нартумбрыйскім дыялекце і адначасова лічыцца першым дакладным прыкладам старажытнаангельскае паэзіі.<ref>[http://www.krotov.info/yakov/6_bios/21/680_kaedmon.htm Библиотека Якова Кротова // Словарь святых]</ref> Таксама з’яўляецца аднім зь найранейшых помнікаў [[Германскія_мовы|германамоўнае]] паэзіі.

== Гімн Кэдмана ==
== Гімн Кэдмана ==
[[Image:Caedmon's_Hymn_Moore_mine01.gif|thumb|450px|Адна з двух кандыдатаў на самую раньнюю копію ''«Гімна Кэдмана»''. Захоўваецца ва ўнівэрсітэцкай бібліятэцы Кэмбрыджа.]]
[[Image:Caedmon's_Hymn_Moore_mine01.gif|thumb|450px|Адна з двух кандыдатаў на самую раньнюю копію ''«Гімна Кэдмана»''. Захоўваецца ва ўнівэрсітэцкай бібліятэцы Кэмбрыджа.]]
Радок 75: Радок 68:
:Суддзя Ўсяслаўны.</br>
:Суддзя Ўсяслаўны.</br>


|'''''Пераклад Бэды на лацінскую <ref>[http://www.heorot.dk/bede-caedmon.html#bede-l Bede'story of Caedmon: text and facing translation] // heorot.dk </ref>'''''

:Nunc laudare debemus</br>
:auctorem regni caelestis,</br>
:potentiam creatoris,</br>
:et consilium illius</br>
:facta Patris gloriae:</br>
:quomodo ille,</br>
:cum sit aeternus Deus,</br>
:omnium miraculorum auctor exstitit;</br>
:qui primo</br>
:filiis hominum</br>
:caelum pro culmine tecti</br>
:dehinc terram</br>
:custos humani generis</br>
:omnipotens</br>
:creavit.</br>
|}
|}

== Крыніцы ==
{{зноскі}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.heorot.dk/bede-caedmon.html Гісторыя Бэды аб Кэдмэне] {{ref-en}}
* [http://www.krotov.info/acts/07/3/beda00.htm ''«Царкоўная гісторыя народу англаў»'' Бэды] {{ref-ru}}
* [http://fred.wheatonma.edu/wordpressmu/mdrout/category/bedes-death-song/ ''«Песьня сьмерці» Бэды''] {{ref-en}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кэдман}}
[[Катэгорыя:Асобы па альфабэце]]
[[Катэгорыя:Стараангельская паэзія]]
[[Катэгорыя:Каталітва ў Англіі]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 7 стагодзьдзі]]

[[de:Cædmon]]
[[en:Caedmon]]
[[es:Caedmon]]
[[fr:Cædmon]]
[[it:Cædmon]]
[[he:קאדמון]]
[[hu:Caedmon]]
[[nl:Caedmon]]
[[no:Cædmon]]
[[pl:Cædmon]]
[[ro:Caedmon]]

Вэрсія ад 01:54, 14 кастрычніка 2009

Гімн Кэдмана

Адна з двух кандыдатаў на самую раньнюю копію «Гімна Кэдмана». Захоўваецца ва ўнівэрсітэцкай бібліятэцы Кэмбрыджа.

«Гімн Кэдмана» - адзіны вершаваны твор з усёй літаратурнай спадчыны пісьменьніка, які захаваўся. Паэма вядомая з дваццаці аднае манускрыптавае копіі, што робіць яе найбольш задакумэнтаваным стараангельскім творам пасьля «Песьні сьмерці» Бэды (35 сведчаньняў) і самым задакумэнтаваным творам у калекцыі перадрукаваных альбо ўласных вершаваных манускрыптаў Вялікабрытаніі ў часы англасаксонскага пэрыяду. «Гімн» мае вельмі заблытаную гісторыю свайго тэксту з усіх англасаксонскіх паэмаў, што захаваліся. Варыянты гэтага твору знойдзены на двух дыялектах і ў пяці розных рэдагаваньнях (Нартумбрыйская aelda, Нартумбрыйская eordu, Усходнесаксонскае eorðan, Заходнесаксонскае ylda, і Заходнесаксонскае eorðe), зь якіх усе акрамя аднаго вядомыя з трох і болей крыніцаў.

Нартумбрыйскі дыялект
nu scylun hergan
hefaenricaes uard
metudæs maecti
end his modgidanc
uerc uuldurfadur
swe he uundra gihwaes
eci dryctin
or astelidæ
he aerist scop
aelda barnum
heben til hrofe
haleg scepen.
tha middungeard
moncynnæs uard
eci dryctin
æfter tiadæ
firum foldu
frea allmectig
Транскрыпцыя з мовы арыгіналу
[nuː ˈskʲylun ˈherjɑn
ˈhevænriːkʲæs wɑrd
ˈmetudæs ˈmæxti
end his ˈmoːdɣiðɔnk
werk ˈwuldurfɑdur
sweː heː ˈwundrɑ ɣiˈhwæs
ˈeːkʲi ˈdryxtin
or ɑːˈstelidæ
heː ˈæːrist skoːp
ˈældɑ ˈbɑrnum
ˈheven til ˈhroːve
ˈhɑːleɣ ˈskʲepːen
θɑː ˈmidːunɣæɑrd
ˈmɔnkʲynːæs wɑrd
ˈeːkʲi ˈdryxtin
ˈæfter ˈtiadæ
ˈfirum ˈfoldu
ˈfræːɑ ˈɑlːmextiɣ]
Пераклад на беларускую [1]
Уславім годна
Гаспадара Горняга,
Магуцце Дужага
й задуму Ягоную,
Сільнага справу —
як усім дзівосам,
Валадар Адвечны,
даў Ён пачатак,
Нябёсы паставіў —
зямным істотам
Дах цудоўны,
Добры Стварыцель,
І зямлю сярэдзінную,
людзям прыстанак,
Валадар Адвечны
даáлей вырабіў,
Надзейную сушу,
Суддзя Ўсяслаўны.
Пераклад Бэды на лацінскую [2]
Nunc laudare debemus
auctorem regni caelestis,
potentiam creatoris,
et consilium illius
facta Patris gloriae:
quomodo ille,
cum sit aeternus Deus,
omnium miraculorum auctor exstitit;
qui primo
filiis hominum
caelum pro culmine tecti
dehinc terram
custos humani generis
omnipotens
creavit.
  1. ^ Уславім годна гаспадара горняга: духоўная паэзія англасаксаў // Наша Вера
  2. ^ Bede'story of Caedmon: text and facing translation // heorot.dk