Паходжаньне Сонечнай сыстэмы: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
LaaknorBot (гутаркі | унёсак) д робат зьмяніў: pt:Formação e evolução do Sistema Solar |
д робат дадаў: hu:A Naprendszer keletkezése és története; косметические изменения |
||
Радок 3: | Радок 3: | ||
Зараз лічыцца, што ўтварэньне [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]] адбывалася каля 5 млрд. гадоў таму і праходзіла наступным чынам: |
Зараз лічыцца, што ўтварэньне [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэмы]] адбывалася каля 5 млрд. гадоў таму і праходзіла наступным чынам: |
||
[[ |
[[Файл:Protoplanetary_disk.jpg|міні|400пкс|Протасонца й протаплянэты ў прадстаўленьні мастака]] |
||
*Першапачатковае [[газапылавое воблака]] дасягнула прыкметнай шчыльнасьці і пачатло сьціскацца пад дзеяньнем [[гравітацыя|гравітацыйных сілаў]]. У склад гэтага воблака ўжо ўваходзілі ня толькі першасныя [[вадарод]] і [[гелій]], але й шматлікія цяжкія элемэнты ([[метал]]ы). Наяўнасьць апошніх сьведчыць пра тое, што ў воблака ўваходзіла рэчыва ад рэшткаў звышновай зоркі, што выбухнула да ўтварэньня Сонечнай сыстэмы. Гэта зьвязана з тым, што напачатку ў Сусьвеце цяжкіх элемэнтаў не было. Акрамя таго, воблака мела некаторы пачатковы [[кутні момант]]. |
*Першапачатковае [[газапылавое воблака]] дасягнула прыкметнай шчыльнасьці і пачатло сьціскацца пад дзеяньнем [[гравітацыя|гравітацыйных сілаў]]. У склад гэтага воблака ўжо ўваходзілі ня толькі першасныя [[вадарод]] і [[гелій]], але й шматлікія цяжкія элемэнты ([[метал]]ы). Наяўнасьць апошніх сьведчыць пра тое, што ў воблака ўваходзіла рэчыва ад рэшткаў звышновай зоркі, што выбухнула да ўтварэньня Сонечнай сыстэмы. Гэта зьвязана з тым, што напачатку ў Сусьвеце цяжкіх элемэнтаў не было. Акрамя таго, воблака мела некаторы пачатковы [[кутні момант]]. |
||
Радок 12: | Радок 12: | ||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
* |
* |
||
⚫ | |||
{{Link FA|en}} |
{{Link FA|en}} |
||
{{Link FA|ko}} |
{{Link FA|ko}} |
||
⚫ | |||
[[ca:Formació i evolució del sistema solar]] |
[[ca:Formació i evolució del sistema solar]] |
||
Радок 30: | Радок 29: | ||
[[gl:Formación e evolución do Sistema Solar]] |
[[gl:Formación e evolución do Sistema Solar]] |
||
[[he:ההיווצרות וההתפתחות של מערכת השמש]] |
[[he:ההיווצרות וההתפתחות של מערכת השמש]] |
||
[[hu:A Naprendszer keletkezése és története]] |
|||
[[id:Pembentukan dan evolusi Tata Surya]] |
[[id:Pembentukan dan evolusi Tata Surya]] |
||
[[it:Origine ed evoluzione del sistema solare]] |
[[it:Origine ed evoluzione del sistema solare]] |
Вэрсія ад 08:20, 5 ліпеня 2009
Утварэньне сонечнай сыстэмы хвалявала шматлікіх навукоўцаў. У першапачатковым выглядзе тэорыю ўтварэньня сонечнай сыстэмы, прынятую сёньня, сфармулявалі французскі фізык і матэматык П’ер-Сымон Ляпляс і нямецкі філёзаф Імануіл Кант.
Зараз лічыцца, што ўтварэньне Сонечнай сыстэмы адбывалася каля 5 млрд. гадоў таму і праходзіла наступным чынам:
- Першапачатковае газапылавое воблака дасягнула прыкметнай шчыльнасьці і пачатло сьціскацца пад дзеяньнем гравітацыйных сілаў. У склад гэтага воблака ўжо ўваходзілі ня толькі першасныя вадарод і гелій, але й шматлікія цяжкія элемэнты (металы). Наяўнасьць апошніх сьведчыць пра тое, што ў воблака ўваходзіла рэчыва ад рэшткаў звышновай зоркі, што выбухнула да ўтварэньня Сонечнай сыстэмы. Гэта зьвязана з тым, што напачатку ў Сусьвеце цяжкіх элемэнтаў не было. Акрамя таго, воблака мела некаторы пачатковы кутні момант.
- З памяншэньнем памераў газапылавога воблака ў адпаведнасьці з законам захаваньня кутняга моманту, расла хуткасьць кручэньня воблака. З-за кручэньня хуткасьць сьцісканьня воблака у плоскасьці перпендыкулярнай восі кручэньня і на самой восі адрозніваліся, што прывяло да павелічэньня шчыльнасьці воблака і фармаваньню характэрнай кружэлкі.
- Пры дасягненьні некаторай парогавай шчыльнасьці, часціцы пылу пачалі сутыкацца адна з адной, і такім чынам павялічвалася кінэтычная энергія газапылавога воблака, што прывяло да росту тэмпературы. Найбольш моцна награваліся цэнтральныя вобласьці.
- Пры дасягненьні тэмпературы ў некалькі тысячаў кельвінаў, у цэнтральнай вобласьці воблака пачала сьвяціцца(пратазорка). Рэчыва воблака працягвала падаць на пратазорку, павялічваючы ціск і тэмпэратуру у цэнтры. Вонкавыя ж вобласьці кружэлкі заставаліся адносна халоднымі. За кошт гідрадынамічных няўстойлівасьцяў, у іх сталі разьвівацца асобныя згушчэньні — протаплянэты.
- Калі тэмпература ў цэнтры пратазоркі дасягнула мільёнаў кельвінаў, у цэнтральнай вобласьці пачалася тэрмаядзерная рэакцыя гарэньня вадароду. Пратазорка ператварылася ў звычайную зорку галоўнай пасьлядоўнасьці. У вонкавай вобласьці кружэлкі буйныя згушчэньні ўтварылі плянэты, якія верцяцца вакол цэнтральнага сьвяціла прыкладна ў адной плоскасьці й ў адным накірунку.