Гаспадарскі суд Вялікага Княства Літоўскага: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
стыль, інтэрвікі
Радок 1: Радок 1:
'''Гаспадарскі Суд''' або '''Вялікакняжацкі Суд''' — вышэйшы судовы орган [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Склад суду ня быў дакладна вызначаны ў законе. Справы ў ім разглядаў [[Вялікі Князь|Вялікі Князь (Гаспадар)]] і [[Паны-Рада]]. Колькасьць радных паноў на судзе магла быць рознай, але прысутнасьць 2 — 3 была абавязковай.
'''Гаспадарскі суд''' або '''Вялікакняжацкі суд''' — вышэйшы судовы орган [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Склад суду ня быў дакладна вызначаны ў законе. Справы ў ім разглядаў [[Вялікі Князь|Вялікі Князь (Гаспадар)]] і [[Паны-Рада]]. Колькасьць радных паноў на судзе магла быць рознай, але прысутнасьць 2 — 3 была абавязковай.


Па першай інстанцыі да [[1564]] [[год|року]] Гаспадарскі Суд разглядаў:
Па першай інстанцыі да [[1564]] [[год|року]] Гаспадарскі Суд разглядаў:
*справы па [[пазоў|пазовах]] буйных фэадалаў і асобаў, якія мелі адмысловыя граматы на вызваленьне ад падсуднасьці іншых судоў.
* справы па [[пазоў|пазовах]] буйных фэадалаў і асобаў, якія мелі адмысловыя граматы на вызваленьне ад падсуднасьці іншых судоў.
*справы пра дзяржаўную здраду, злачынствы й злоўжываньні службовых асобаў, самавольны захоп дзяржаўных маёнткаў, зямель і прыбыткаў.
* справы пра дзяржаўную здраду, злачынствы й злоўжываньні службовых асобаў, самавольны захоп дзяржаўных маёнткаў, зямель і прыбыткаў.
*справы па пазовах, якія закраналі інтарэсы казны.
* справы па пазовах, якія закраналі інтарэсы казны.
*справы пра пазбаўленьне шляхецкіх правоў.
* справы пра пазбаўленьне шляхецкіх правоў.
*спрэчкі пра прыналежнасьць да прывілеяваных саслоўяў.
* спрэчкі пра прыналежнасьць да прывілеяваных саслоўяў.


Таксама ён зацьвярджаў пастановы [[камісарскі суд|камісарскіх судоў]].
Таксама ён зацьвярджаў пастановы [[камісарскі суд|камісарскіх судоў]].
Радок 16: Радок 16:
З утварэньнем у [[1581]] [[год|року]] [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Трыбунала Вялікага Княства Літоўскага]] да яго перайшла частка функцыяў Гаспадарскага Суду.
З утварэньнем у [[1581]] [[год|року]] [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Трыбунала Вялікага Княства Літоўскага]] да яго перайшла частка функцыяў Гаспадарскага Суду.


==Літаратура==
== Літаратура ==
*Юрыдычны энцыклапедычны слоўнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: С.В. Кузьмін і інш. - Мн.:БелЭн, 1992. - 636 с.
* Юрыдычны энцыклапедычны слоўнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: С.В. Кузьмін і інш. - Мн.:БелЭн, 1992. - 636 с.


[[Катэгорыя:Вялікае княства Літоўскае]]
[[Катэгорыя:Вялікае княства Літоўскае]]

[[be:Гаспадарскі суд]]

Вэрсія ад 14:24, 2 красавіка 2009

Гаспадарскі суд або Вялікакняжацкі суд — вышэйшы судовы орган Вялікага Княства Літоўскага. Склад суду ня быў дакладна вызначаны ў законе. Справы ў ім разглядаў Вялікі Князь (Гаспадар) і Паны-Рада. Колькасьць радных паноў на судзе магла быць рознай, але прысутнасьць 2 — 3 была абавязковай.

Па першай інстанцыі да 1564 року Гаспадарскі Суд разглядаў:

  • справы па пазовах буйных фэадалаў і асобаў, якія мелі адмысловыя граматы на вызваленьне ад падсуднасьці іншых судоў.
  • справы пра дзяржаўную здраду, злачынствы й злоўжываньні службовых асобаў, самавольны захоп дзяржаўных маёнткаў, зямель і прыбыткаў.
  • справы па пазовах, якія закраналі інтарэсы казны.
  • справы пра пазбаўленьне шляхецкіх правоў.
  • спрэчкі пра прыналежнасьць да прывілеяваных саслоўяў.

Таксама ён зацьвярджаў пастановы камісарскіх судоў.

З той прычыны, што да 1529 року ў дзяржаве не існавала інстанцыйнага парадку разгляду справаў, да Гаспадарскага Суду мог зьвяртацца любы шляхціц, што вяло да набіраньня значнай колькасьці справаў і валакіты ў іх разглядзе. Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529 року абмежаваў магчымасьць непасрэднага звароту ў Гаспадарскі Суд і абавязаў зьвяртацца спачатку ў мясцовыя суды паводле іх юрысдыкцыі (прысуду). Статуты 1566, 1588 рокаў і соймавыя пастановы 1542 і 1551 рокаў замацавалі і канкрэтызавалі такі парадак.

У якасьці апэляцыйнай інстанцыі Гаспадарскі Суд разглядаў скаргі на пастановы замкавых, земскіх, падкаморных і войтаўска-лаўніцкіх судоў.

З утварэньнем у 1581 року Трыбунала Вялікага Княства Літоўскага да яго перайшла частка функцыяў Гаспадарскага Суду.

Літаратура

  • Юрыдычны энцыклапедычны слоўнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: С.В. Кузьмін і інш. - Мн.:БелЭн, 1992. - 636 с.