30-я грэнадэрская дывізія Вафэн-СС (1-я беларуская)

Сымболіка 30-е дывізіі СС (1-е беларускае)

30-я грэнад'рская дывізія Вафэн-СС ("2-я расейская", "1-я беларуская"), Грэнадзёрская брыгада войскаў пры СС "Беларуская" (па-нямецку: 30.Waffen-Grenadier-Division der SS (russische Nr.2, weißruthenische Nr.1), Waffen-Grenadier-Brigade der SS (weißruthenische)) - вайсковая часьць гітлераўскае Нямеччыны ў складзе Вафэн-СС. Асабовы склад налічваў значную колькасьць беларусаў. Была арганізаваная ў жніўні 1944 як "2-я расейская" дывізія, пазьней была перафармаваная ў грэнадэрскую брыгаду і "1-ю беларускую" дывізію. Скончыла існаваньне ў красавіку 1945.

30 грэнадэрская дывізія Вафэн-СС ("2-я расейская")

Утворана 1 жніўня 1944 у раёне Варшавы на базе ахоўнае брыгады Ганса Зыглінга "Беларусь" і аддзелаў "Беларускае Самаабароны". Фармаваньне плянавалася скончыць у кастрычніку 1944. Дывізія фармавалася на аснове паліцэйскае брыгады — Шутцманшафт Зыглінг, пад камандаваньнем маёра паліцыі Ганса Зыглінга, складзенай з выведзеных зь Беларусі беларускіх (45, 46, 47, 48, 49, 56, 60, 64, 65, 66, 67, 68, 69) і ўкраінскіх (61,62 і 63) паліцэйскіх батальёнаў, а таксама аддзелаў «мясцовае самаабароны» (БКА). Таксама ў яе ўвайшоў 13-ы Беларускі паліцэйскі батальён СД і Беларускі батальён чыгуначнае аховы.

Камплектавалася немцамі-не сябрамі СС і расейскамоўнымі грамадзянамі СССР славянскіх нацыянальнасьцяў. Штаб дывізіі складаўся зь нямецкіх і беларускіх афіцэраў. Малодшы камандны склад практычны ўвесь складаўся зь беларусаў.

У жніўні 1944 перамешчаная ў раён Бэльфору. 1 студзеня 1945 перамешчаная ў Графэнвор і расфармаваная. Расейскі асабовы склад перайшоў у 600 пяхотную дывізію арміі Ўласава. Этнічныя немцы («фольксдойчэ» і «райхсдойчэ» — не сябры СС) і нямецкія афіцэры накіраваныя ў 25-ю вугорскую дывізію СС Гуніядзі. З рэштак дывізіі 15 студзеня 1945 была ўтвораная грэнадэрская брыгада Вафэн-СС ("беларуская").

Камандуючы

Штандартэнфюрэр Ганс Зыглінг (18 жніўня-31 сьнежня 1944)

Склад

• 75, 76, 77 грэнадэрскія палкі Вафэн-СС, 30-ы артылерыйскі полк Вафэн-СС.
• 30 выведны, 30 сапэрны, 30 сувязны, 30 мэдычна-санітарны, 30 дывізійнага забесьпячэньня батальёны СС.

Падпарадкаваньне

Час	Корпус	Армія	Арм. група	Мясцовасьць
IX-X 1944	у рэзэрве	-	G	Бэльфор
XI 1944	няма зьвестак
XII 1944	63АК	19А	G	Верхні Райн

Грэнадэрская брыгада Вафэн-СС ("беларуская")

Утворана з рэштак асабовага складу 30 грэнадэрскае дывізіі. 9 сакавіка 1945 была перайменаваная ў 30-ю грэнадэрскую дывізію Вафэн-СС ("1-я беларуская"), адначасова са спробай разгортваньня на яе базе часьці дывізійнага складу.

30 грэнадэрская дывізія Вафэн-СС ("1-я беларуская")

Камандуючы

Штандартэнфюрэр Ганс Зыглінг (10 лютага-красавік 1945)

Падпарадкаваньне

Час	Корпус	Армія	Арм. група	Мясцовасьць
III-IV 1945	фармаваньне	-	-	Графэнвор

Утворана 9 сакавіка 1945 у Графэнворы з грэнадэрскае брыгады, фармаваньне дывізіі плянавалася скончыць у чэрвені 1945. У вельмі хуткім часе фармаваньне (у раёне Вайдэн) было перапынена, часьць расфармаваная, нямецкі асабовы склад выкарыстаны пры фармаваньні 38 грэнадэрскае дывізіі СС Нібэлюнген.

Батальён Мураўёва

Таксама ў склад дывізіі ў 1944 быў уключаны "Батальён Мураўёва", ён жа — 101-ы ўкраінскі батальён дапаможнае паліцыі. Батальён увайшоў у склад 77 палка СС 30-е дывізіі. Быў сфармаваны немцамі з украінскіх нацыяналістаў. Большая частка акцый — дывэрсіі супраць савецкага войска.

Выкарыстаньне

У ліпені-жніўні 1944 уваходзіла ў распараджэньне фюрэра СС і паліцыі "Беларусі", уваходзіла ў групу арміяў "Цэнтар", як Брыгада дапаможнае паліцыі парадку Зыглінг была задзейнічаная ў Лангрэ (Польшча), а затым для задушэньня Варшаўскага паўстаньня.

У кастрычніку-сьнежні 1944 дывізія была ў раёне Дыжону, пазьней Бэльфору ў Францыі, у складзе групы войска "Г", выкарыстоўвалася для змаганьня з ангельска-амэрыканскімі войскамі.

Панесла велізарныя страты. Акрамя таго, салдаты дывізіі адмаўляліся ваяваць супраць францускіх партызанаў-"макі". З сьнежня 1944 да 9 сакавіка 1945 дывізія лічылася расфармаванай.

Пазьней нямецкі пэрсанал перавялі ў 38-ю грэнадэрскую дывізію СС Нібэлюнген, а беларусаў адправілі на фармаваньне 1-й дывізіі Рускае вызваленчае арміі.

Крыніцы

• Jason Pipes. Feldgrau.com - research on the German armed forces 1918-1945. - У сеціве.

Вонкавыя спасылки

• Ю. Грыбоўскі - Беларускі легіён СС: міфы і рэчаіснасць