Копцкі каляндар: розьніца паміж вэрсіямі
пачатак |
д артаграфія, катэгорыя, інтэрвікі |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
'''Ко́пцкі калянда́р''', таксама вядомы пад назвай '''Александрыйскі каляндар''', выкарыстоўваецца [[Копцкая праваслаўная царква|Копцкай праваслаўнай царквой]]. Гэта [[каляндар]] заснаваны на старажытным [[ |
'''Ко́пцкі калянда́р''', таксама вядомы пад назвай '''Александрыйскі каляндар''', выкарыстоўваецца [[Копцкая праваслаўная царква|Копцкай праваслаўнай царквой]]. Гэта [[каляндар]] заснаваны на старажытным [[Эгіпецкі каляндар|Эгіпецкім календары]]. |
||
Каб пазьбегнуць ссоўваньня каляндарных датаў па сэзонах у [[238 да н. э.|238 годзе да н. |
Каб пазьбегнуць ссоўваньня каляндарных датаў па сэзонах у [[238 да н. э.|238 годзе да н. э.]] цар Эгіпта [[Пталямей III Эвэргет]] паспрабаваў правесьці рэформу старажытнага календара, якая заключалася ў дадаваньні шостага [[эпагамэн|эпагамэнальнага дня]] кожныя чатыры гады. Аднак, гэтая рэформа ня была прынятая эгіпецкімі жрацамі і насельніцтвам, і ўвядзеньне новага календара было адкладзенае да [[25 да н. э.|25 году да н. э.]], калі эгіпецкі каляндар быў рэфармаваны [[Старажытны Рым|рымскім]] імпэратарам [[Аўгуст]]ам, які захаваў сынхранізацыю эгіпецкага календара з новаўведзеным [[юліянскі каляндар|юліянскім календаром]]. Новы каляндар атрымаў назву копцкага. Ягоныя гады і месяцы супадаюць з гадамі і месяцамі [[эфіёпскі каляндар|эфіёпскага календара]], але маюць розныя нумары і назвы. |
||
== Копцкі год == |
== Копцкі год == |
||
Копцкі год |
Копцкі год — гэта палепшаны грамадзянскі год старажытнага эгіпецкага календара, які захаваў ягоны падзел на тры сэзоны па чатыры месяцы кожны. Тры сэзоны згадваюцца ў спэцыяльных малітвах копцкай літургіі. Гэты каляндар ужываецца дагэтуль ва ўсім Эгіпце фэрмэрамі для вызначэньня часу сельскагаспадарчых работаў. Копцкі каляндарны год складаецца з 13 месяцаў: 12 месяцаў па 30 дзён і дадатковы месяц зь 5 ці 6 дзён, у залежнасьці ад таго, [[высакосны год]] альбо просты. Год пачынаецца [[29 жніўня]] па Юліянскім календары, альбо [[30 жніўня]], калі наступны год — высакосны. Высакосны год у копцкім календары вызначаецца па тых жа правілах, што і ў Юліянскім календары, такім чынам шасьцідзённы 13-ы месяц заўсёды папярэднічае юліянскаму высакоснаму году. |
||
На першы дзень копцкага году прыходзіцца сьвята «Neyrouz». Ягонае сьвяткаваньне трапляе на першы дзень месяца тота — першы месяц копцкага календара, які з [[1901]] да [[2098]] гадоў трапляе на [[11 верасьня]] [[грэгарыянскі каляндар|грэгарыянскага календара]] альбо на [[12 верасьня]], калі наступны год — высакосны. Эра ў копцкім календары пачанаецца з [[284|284 году]] |
На першы дзень копцкага году прыходзіцца сьвята «Neyrouz». Ягонае сьвяткаваньне трапляе на першы дзень месяца тота — першы месяц копцкага календара, які з [[1901]] да [[2098]] гадоў трапляе на [[11 верасьня]] [[грэгарыянскі каляндар|грэгарыянскага календара]] альбо на [[12 верасьня]], калі наступны год — высакосны. Эра ў копцкім календары пачанаецца з [[284|284 году]] — году, калі да ўлады прыйшоў імпэратар [[Дыяклетыян]], чыё кіраваньне адзначалася глябальнымі рэформамі ў рымскай дзяржаве, а таксама перасьледам хрысьціянаў. Адсюль паходзіць і назва эпохі календара: {{lang-la|Anno Diocletiani}} — ад Дыяклетыяна, альбо {{lang-la|Anno Martyrum}} — ад пакутнікаў (A.M.). Абрэвіятура A.M. таксама часта выкарыстоўваецца ў габрэйскім календары — {{lang-la|Anno Mundi}}; абрэвіятура A.D. трывала замацавалася ў хрысьціянскай царкве як {{lang-la|Anno Domini}} і ў дачыненьні Дыяклетыяна не выкарыстоўваецца. |
||
Для таго, каб вылічыць нумар копцкага календара неабходна адняць зь ліку юліянскіх гадоў 283, калі гэты год зьяўляецца высакосным, альбо 284 у астатніх выпадках. |
Для таго, каб вылічыць нумар копцкага календара неабходна адняць зь ліку юліянскіх гадоў 283, калі гэты год зьяўляецца высакосным, альбо 284 у астатніх выпадках. |
||
Радок 43: | Радок 43: | ||
| 12 || Mesore || Mesori || Мэсоры |
| 12 || Mesore || Mesori || Мэсоры |
||
|- |
|- |
||
| 13 || |
| 13 || || Pi Kogi Enavot|| |
||
|} |
|} |
||
== Глядзіце таксама == |
== Глядзіце таксама == |
||
* [[ |
* [[Эгіпецкі каляндар]] |
||
* [[Эфіёпскі каляндар]] |
* [[Эфіёпскі каляндар]] |
||
[[Катэгорыя:Каляндар]] |
[[Катэгорыя:Каляндар]] |
||
[[Катэгорыя:Старажытны |
[[Катэгорыя:Старажытны Эгіпет]] |
||
[[ar:تقويم قبطي]] |
[[ar:تقويم قبطي]] |
||
Радок 61: | Радок 61: | ||
[[ja:コプト暦]] |
[[ja:コプト暦]] |
||
[[pl:Kalendarz koptyjski]] |
[[pl:Kalendarz koptyjski]] |
||
[[ru:Коптский календарь]] |
Вэрсія ад 23:22, 14 верасьня 2008
Ко́пцкі калянда́р, таксама вядомы пад назвай Александрыйскі каляндар, выкарыстоўваецца Копцкай праваслаўнай царквой. Гэта каляндар заснаваны на старажытным Эгіпецкім календары.
Каб пазьбегнуць ссоўваньня каляндарных датаў па сэзонах у 238 годзе да н. э. цар Эгіпта Пталямей III Эвэргет паспрабаваў правесьці рэформу старажытнага календара, якая заключалася ў дадаваньні шостага эпагамэнальнага дня кожныя чатыры гады. Аднак, гэтая рэформа ня была прынятая эгіпецкімі жрацамі і насельніцтвам, і ўвядзеньне новага календара было адкладзенае да 25 году да н. э., калі эгіпецкі каляндар быў рэфармаваны рымскім імпэратарам Аўгустам, які захаваў сынхранізацыю эгіпецкага календара з новаўведзеным юліянскім календаром. Новы каляндар атрымаў назву копцкага. Ягоныя гады і месяцы супадаюць з гадамі і месяцамі эфіёпскага календара, але маюць розныя нумары і назвы.
Копцкі год
Копцкі год — гэта палепшаны грамадзянскі год старажытнага эгіпецкага календара, які захаваў ягоны падзел на тры сэзоны па чатыры месяцы кожны. Тры сэзоны згадваюцца ў спэцыяльных малітвах копцкай літургіі. Гэты каляндар ужываецца дагэтуль ва ўсім Эгіпце фэрмэрамі для вызначэньня часу сельскагаспадарчых работаў. Копцкі каляндарны год складаецца з 13 месяцаў: 12 месяцаў па 30 дзён і дадатковы месяц зь 5 ці 6 дзён, у залежнасьці ад таго, высакосны год альбо просты. Год пачынаецца 29 жніўня па Юліянскім календары, альбо 30 жніўня, калі наступны год — высакосны. Высакосны год у копцкім календары вызначаецца па тых жа правілах, што і ў Юліянскім календары, такім чынам шасьцідзённы 13-ы месяц заўсёды папярэднічае юліянскаму высакоснаму году.
На першы дзень копцкага году прыходзіцца сьвята «Neyrouz». Ягонае сьвяткаваньне трапляе на першы дзень месяца тота — першы месяц копцкага календара, які з 1901 да 2098 гадоў трапляе на 11 верасьня грэгарыянскага календара альбо на 12 верасьня, калі наступны год — высакосны. Эра ў копцкім календары пачанаецца з 284 году — году, калі да ўлады прыйшоў імпэратар Дыяклетыян, чыё кіраваньне адзначалася глябальнымі рэформамі ў рымскай дзяржаве, а таксама перасьледам хрысьціянаў. Адсюль паходзіць і назва эпохі календара: па-лацінску: Anno Diocletiani — ад Дыяклетыяна, альбо па-лацінску: Anno Martyrum — ад пакутнікаў (A.M.). Абрэвіятура A.M. таксама часта выкарыстоўваецца ў габрэйскім календары — па-лацінску: Anno Mundi; абрэвіятура A.D. трывала замацавалася ў хрысьціянскай царкве як па-лацінску: Anno Domini і ў дачыненьні Дыяклетыяна не выкарыстоўваецца.
Для таго, каб вылічыць нумар копцкага календара неабходна адняць зь ліку юліянскіх гадоў 283, калі гэты год зьяўляецца высакосным, альбо 284 у астатніх выпадках.
Копцкія месяцы
Назвы месяцаў у копцкім календары:
Нумар месяца | па-грэцку | па-копцку | па-беларуску |
---|---|---|---|
1 | Thoth (па-грэцку: Θωογτ) | Thout | Тот |
2 | Phaophi (па-грэцку: Παωπε) | Paopi | Паёпі |
3 | Athyr (па-грэцку: ζαθωρ) | Hathor | Атыр |
4 | Choiak | Koiak | Хаяк |
5 | Tybi | Tobi | Тыбі |
6 | Mechir | Meshir | Мэхір |
7 | Phamenoth | Paremhat | Памэнот |
8 | Pharmouthi | Paremoude | Пармуці |
9 | Pachon (па-грэцку: Παξοησ) | Pashons | Пахан |
10 | Payni (па-грэцку: Παωηι) | Paoni | Пайні |
11 | Epiphi | Epip | Эпіпі |
12 | Mesore | Mesori | Мэсоры |
13 | Pi Kogi Enavot |