Форма дзяржаўнага кіраваньня

Базавыя формы кіраваньня
Крыніца ўлады
Дэмакратыя Імітацыйная · Лібэральная · Прадстаўнічая · Прамая Арыстакратыя Анакратыя · Герантакратыя · Клептакратыя · Крытархія · Мэрытакратыя · Ноакратыя · Партыкратыя · Плутакратыя · Тэхнакратыя · Тэакратыя Аўтакратыя Аўтарытарызм (Карпаратыўны · Дататалітарны · Посткаляніяльны) · Дэспатызм · Дыктатура · Ваенная дыктатура · Таталітарызм · Тыранія · Ваенна-бюракратычны рэжым · Расавая квазідэмакратыя · Султаніцкі рэжым · Інфармацыйная Анархія Анархізм · Вольная асацыяцыя · Безьдзяржаўнае грамадзтва
Форма дзяржаўнага ладу
Унітарная дзяржава · Фэдэрацыя · Канфэдэрацыя · Садружнасьць · Пратэктарат · Асацыяваная дзяржава · Дамініён · Кондамініюм · Імпэрыя · Гегемон · Джамахірыя
Формы дзяржаўнага кіраваньня
Манархія Абсалютная · Ангельскі абсалютызм · Саслоўна-прадстаўнічая · Канстытуцыйная · Дуалістычная · Парлямэнцкая · Фэадалізм · З рэспубліканскімі элемэнтамі Рэспубліка Парлямэнцкая · Прэзыдэнцкая · Зьмяшаная · Супэрпрэзыдэнцкая · Савецкая · Дырэкторыя · Тэакратычныя
Іншае
Гібрыдны рэжым · Тэакратыя · Тэхнакратыя · Матрыярхат · Патрыярхат · Дэвалюцыя
рэд · пр · разм

Форма дзяржаўнага кіраваньня характарызуе арганізацыю дзяржаўнай улады, сыстэму вышэйшых дзяржаўных органаў, а таксама парадак іх утварэньня, узаемаадносіны паміж імі і грамадзянамі.

Форма кіраваньня нараўне з формай дзяржаўнага ладу і палітычным рэжымам характарызуюць форму дзяржавы.

У розных пэрыядах гісторыі форма кіраваньня мела розны сэнс. Так, у аграрным грамадзтве значэньне формы кіраваньня зводзілася толькі да азначэньня таго, якім чынам замяшчаецца пасада главы дзяржавы — у парадку ўспадкоўваньня або шляхам выбараў. Па меры раскладаньня фэадалізму і пераходу да індустрыяльнага грамадзтва, які суправаджаўся паслабленьнем улады манархаў, зьяўленьнем і ўмацаваньнем народнага прадстаўніцтва, формы кіраваньня сталі ўзбагачацца. Найбольшую значнасьць набыла ня то, спадчынны або выбарны глава дзяржавы щ краіне, а то, як арганізуюцца адносіны паміж главой дзяржавы, парлямэнтам, урадам, як узаемна ўраўнаважваюцца іх паўнамоцтва, — словам, як уладкованы падзел улад.

Такім чынам, форма кіраваньня паказвае:

• як ствараюцца вышэйшыя органы ўлады ў дзяржаве,
• іх структуру,
• якія прынцыпы ляжаць у аснове ўзаемадзеяньня паміж дзяржаўнымі органамі,
• як будуюцца ўзаемаадносіны паміж вярхоўнай уладай і радавымі грамадзянамі краіны,
• у якой меры арганізацыя органаў дзяржавы дазваляе забясьпечваць правы і волі грамадзян.

Пры гэтым неабходна адрозьніваць паняцьце «палітычны рэжым» ад паняцьця «форма кіраваньня». Палітычны рэжым хутчэй сацыялягічная характарыстыка дзяржавы характарызавалая ў большай ступені ўзаемаадносіны з нагоды адчужэньні і пераходу ўлады ў дзяржаве, а форма кіраваньня апісвае як фармуюцца органы дзяржаўнай улады (хутчэй з пункта гледжаньня працэсуальных момантаў), і як дадзеныя органы ўзаемадзейнічаюць адзін з адным.

Розныя формы дзяржаўнага кіраваньня

• Рэспубліка
  • Прэзыдэнцкая рэспубліка
  • Парлямэнтарная рэспубліка
  • Зьмяшаная рэспубліка
• Манархія
  • Абсалютная манархія
  • Канстытуцыйная манархія
  • Дуалістычная манархія
  • Парлямэнтарная манархія

Некаторыя навукоўцы вылучаюць іншыя формы кіраваньня, такія, як

• Супэрпрэзыдэнцкая рэспубліка
• Савецкая рэспубліка
• Дыктатура
• Арыстакратыя
• Джамахірыя
• Тэакратыя
• Тэхнакратыя
• Ідэакратыя
• Алігархія
• Плутакратыя

Літаратура

• Хропанюк Н. В. Теория государства и права. М. Изд.: Интерстиль. 2000г.
• Кашанина Т. В. Основы российского права. М. Изд.: Норма-ИнфраМ 2000г.
• Марченко М. Н. Общая теория государства и права. М. Изд.: Зерцало. 1998г.
• Батыр К. И. Всеобщая история государства и права. Ч.2. М. Изд.: Манускрипт. 1993 год.
• Жидков О. А., Крашенинникова Н. А. История государства и права зарубежных стран. Ч.2. М. Норма-ИнфраМ. 1998г.
• Титов Ю. П. История государства и права России. М. Изд.: Проект. 1998 год.
• Тоффлер О. Проблемы власти на пороге XXI века. М. Изд.: МГУ. 1997 год.
• Каддафи М. Зелёная книга. М. Изд.: Международные отношения. 1989г.