Георгі (Каніскі): розьніца паміж вэрсіямі
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) |
дапаўненьне, стыль, выява |
||
Радок 45: | Радок 45: | ||
|Commons = |
|Commons = |
||
}} |
}} |
||
'''Георгі Каніскі''' (9 (20) кастрычніка 1717 |
'''Георгі Каніскі''' (9 (20) кастрычніка 1717, [[Нежын]], цяпер [[Чарнігаўская вобласьць]], [[Украіна]] — 2 (13) лютага 1795) — праваслаўны царкоўны і грамадзкі дзяяч [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], пісьменьнік. Япіскап [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Урадавага сыноду Расейскай імпэрыі]]. |
||
== Біяграфія == |
|||
Нарадзіўся ў [[шляхта|шляхецкай]] сям’і. |
Нарадзіўся ў [[шляхта|шляхецкай]] сям’і. У 1743 годзе скончыў [[Кіева-Магілянская акадэмія|Кіева-Магілянскую акадэмію]] (1743). Прыняў манаскі пострыг у [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]]. У 1745—1755 гадох быў выкладчыкам, прафэсарам, рэктарам [[Кіева-Магілянская акадэмія|Кіева-Магілянскай акадэміі]]. Вучань і пасьлядоўнік прафэсараў С. Кулябякі, Ф. Пракаповіча, С. Тадароўскага. У 1755 годзе атрымаў пасьвячэньне на япіскапа магілёўскага (беларускага). |
||
⚫ | |||
⚫ | У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры [[Архірэйскі палац (Магілёў)|архірэйскім доме]] друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізысу» |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры [[Архірэйскі палац (Магілёў)|архірэйскім доме]] друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізысу» Ф. Пракаповіча ў сваім перакладзе на «рускі дыялект». У 1757 годзе стварыў пры [[Магілёўскі Спаскі манастыр|Спаскім манастыры]] школьныя клясы і заснаваў [[Магілёўская духоўная сэмінарыя|духоўную сэмінарыю]]. Сабраў шмат дакумэнтаў з гісторыі праваслаўнай царквы. У 1765 годзе на аўдыенцыі [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс Вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста]] выступіў з прамовай у абарону правоў праваслаўных і іншых дысыдэнтаў, якую пераклалі на эўрапейскія мовы як узор абароны верацярплівасьці. |
||
⚫ | |||
⚫ | Зьвяртаўся па дапамогу праваслаўным у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], што не прынялі [[Берасьцейская унія|Берасьцейскай уніі]], да [[Сьпіс маскоўскіх гаспадароў|маскоўскіх гаспадыняў]] [[Лізавета Пятроўна|Лізаветы]] і [[Кацярына II|Кацярыны II]]. Тройчы (1759, 1760, 1768) на яго жыцьцё рыхтаваліся замахі. Ратуючыся ад замаху, у 1768 годзе выехаў у [[Расейская імпэрыя|Расею]] ([[Смаленск]]), дзе заставаўся Магілёўскім япіскапам у выгнаньні. |
||
⚫ | Аўтар «Мэмарыялу аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасьці жыхароў |
||
⚫ | |||
== Творчасьць == |
|||
⚫ | Аўтар «Мэмарыялу аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасьці жыхароў грэцкага веравызнаньня», «Збору павучальных словаў», «Запісак аб тым, што ў Расеі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзёньніку «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драмы «Ўваскрэсеньне мёртвых» і інш. Сабраў г.зв. «Архіў Каніскага», аснову якога склалі дакумэнты з архіву Калегіі замежных справаў Расеі. |
||
Прапагандаваў ідэю аб'яднаньня [[беларусы|беларускага народа]] з [[расейцы|расейскім]] і [[украінцы|ўкраінскім]]<ref>{{Літаратура/Русіфікацыя: царская, савецкая, прэзыдэнцкая (2010)|к}} С. 4.</ref>. |
|||
Драму «Ўваскрэсеньне мёртвых» на беларускую мову пераклаў [[Анатоль Брусевіч]]<ref>Георгій Каніскі. Уваскрэсенне мёртвых // Тэрмапілы. № 13, 2009. С. 239—257.</ref>. |
|||
== Галерэя == |
|||
<gallery widths="215" heights="180" caption="Іканаграфія Георгія Каніскага" class="center"> |
|||
Gieorgi Kaniski. Георгі Каніскі (XIX).jpg|Невядомы мастак, XIX ст. |
|||
Gieorgi Kaniski. Георгі Каніскі (1844).jpg|Невядомы мастак, 1844 г. |
|||
Gieorgi Kaniski. Георгі Каніскі (1889).jpg|Невядомы мастак, 1889 г. |
|||
</gallery> |
|||
== Памяць == |
== Памяць == |
||
У сьнежні 1992 году ў Магілёве ў гонар |
У сьнежні 1992 году ў Магілёве ў гонар Георгія Каніскага на [[Архірэйскі палац (Магілёў)|архіяпіскапскім доме]], дзе ён жыў, адкрылі мэмарыяльную дошку. У жніўні 1993 году пастановай [[Сынод Беларускай праваслаўнай царквы|Сыноду Беларускай праваслаўнай царквы]] на блаславеньне [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі|патрыярха маскоўскага]] [[Аляксій II|Аляксія II]] кананізаваны. |
||
== Крыніцы == |
|||
{{Крыніцы}} |
|||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* Георгій Каніскі // Памяць |
* Георгій Каніскі // {{Літаратура/Памяць/Магілёў}} — С. 83. |
||
* Каніскі Георгій // |
* Каніскі Георгій // {{Літаратура/БелЭн|7}} — С. 585. |
||
* Каніскі Георгій // ЭГБ |
* Каніскі Георгій // {{Літаратура/ЭГБ|4}} — С. 84-85. |
||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
Вэрсія ад 21:17, 13 красавіка 2021
Георгі Каніскі | |
Магілёўскі япіскап | |
---|---|
20 жніўня 1755 — 2 лютага 1795 | |
Адукацыя | Кіева-Магілянская акадэмія (1743) |
Дзейнасьць | праваслаўны сьвятар, eparch, Orthodox theologian, філёзаф |
Нарадзіўся | 9 кастрычніка 1717 места Нежын, Чарнігаўскі полк, Гетманшчына |
Памёр | 2 лютага 1795 Магілёў, Расейская імпэрыя |
Пахаваны | Магілёў |
Кананізаваны | 6 жніўня 1993 |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Георгі Каніскі (9 (20) кастрычніка 1717, Нежын, цяпер Чарнігаўская вобласьць, Украіна — 2 (13) лютага 1795) — праваслаўны царкоўны і грамадзкі дзяяч Расейскай імпэрыі і Рэчы Паспалітай, пісьменьнік. Япіскап Урадавага сыноду Расейскай імпэрыі.
Біяграфія
Нарадзіўся ў шляхецкай сям’і. У 1743 годзе скончыў Кіева-Магілянскую акадэмію (1743). Прыняў манаскі пострыг у Кіева-Пячэрскай лаўры. У 1745—1755 гадох быў выкладчыкам, прафэсарам, рэктарам Кіева-Магілянскай акадэміі. Вучань і пасьлядоўнік прафэсараў С. Кулябякі, Ф. Пракаповіча, С. Тадароўскага. У 1755 годзе атрымаў пасьвячэньне на япіскапа магілёўскага (беларускага).
У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры архірэйскім доме друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізысу» Ф. Пракаповіча ў сваім перакладзе на «рускі дыялект». У 1757 годзе стварыў пры Спаскім манастыры школьныя клясы і заснаваў духоўную сэмінарыю. Сабраў шмат дакумэнтаў з гісторыі праваслаўнай царквы. У 1765 годзе на аўдыенцыі караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста выступіў з прамовай у абарону правоў праваслаўных і іншых дысыдэнтаў, якую пераклалі на эўрапейскія мовы як узор абароны верацярплівасьці.
Зьвяртаўся па дапамогу праваслаўным у Рэчы Паспалітай, што не прынялі Берасьцейскай уніі, да маскоўскіх гаспадыняў Лізаветы і Кацярыны II. Тройчы (1759, 1760, 1768) на яго жыцьцё рыхтаваліся замахі. Ратуючыся ад замаху, у 1768 годзе выехаў у Расею (Смаленск), дзе заставаўся Магілёўскім япіскапам у выгнаньні.
Вярнуўся па першым падзеле Рэчы Паспалітай у 1772 годзе. У 1793 годзе абіраўся ў Ўрадавы сынод Расейскай імпэрыі. Яго намаганьнямі ўтварылася праваслаўная Менская япархія.
Творчасьць
Аўтар «Мэмарыялу аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасьці жыхароў грэцкага веравызнаньня», «Збору павучальных словаў», «Запісак аб тым, што ў Расеі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзёньніку «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драмы «Ўваскрэсеньне мёртвых» і інш. Сабраў г.зв. «Архіў Каніскага», аснову якога склалі дакумэнты з архіву Калегіі замежных справаў Расеі.
Прапагандаваў ідэю аб'яднаньня беларускага народа з расейскім і ўкраінскім[1].
Драму «Ўваскрэсеньне мёртвых» на беларускую мову пераклаў Анатоль Брусевіч[2].
Галерэя
-
Невядомы мастак, XIX ст.
-
Невядомы мастак, 1844 г.
-
Невядомы мастак, 1889 г.
Памяць
У сьнежні 1992 году ў Магілёве ў гонар Георгія Каніскага на архіяпіскапскім доме, дзе ён жыў, адкрылі мэмарыяльную дошку. У жніўні 1993 году пастановай Сыноду Беларускай праваслаўнай царквы на блаславеньне патрыярха маскоўскага Аляксія II кананізаваны.
Крыніцы
- ^ Лыч Л. Русіфікацыя: царская, савецкая, прэзідэнцкая. — Львоў, 2010. С. 4.
- ^ Георгій Каніскі. Уваскрэсенне мёртвых // Тэрмапілы. № 13, 2009. С. 239—257.
Літаратура
- Георгій Каніскі // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Магілёва. — Мн.: БелЭн, 1998. — 496 с. іл. ISBN 985-11-0104-4. — С. 83.
- Каніскі Георгій // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7: Застаўка — Кантата. — 604 с. — ISBN 985-11-0130-3 — С. 585.
- Каніскі Георгій // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2 — С. 84-85.