Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР: розьніца паміж вэрсіямі
д (GR) File renamed: File:Lachavičy. Ляхавічы (1928).jpg → File:Lachavičy, Uzvyšeńnia Śviatoha Kryža. Ляхавічы, Узвышэньня Сьвятога Крыжа (1928).jpg name unification by uploader |
д выпраўленьне спасылак |
||
Радок 2285: | Радок 2285: | ||
|- style="background:#EEEEEE" align="left" |
|- style="background:#EEEEEE" align="left" |
||
| 1 |
| 1 |
||
| [[Раманаў ( |
| [[Раманаў (Менская вобласьць)|Раманаў]] |
||
| [[Царква Сьвятога Мікалая (Раманаў)|Царква Сьвятога Мікалая]] |
| [[Царква Сьвятога Мікалая (Раманаў)|Царква Сьвятога Мікалая]] |
||
| XVIII ст. |
| XVIII ст. |
||
Радок 2293: | Радок 2293: | ||
|- style="background:#EEEEEE" align="left" |
|- style="background:#EEEEEE" align="left" |
||
| 1 |
| 1 |
||
| [[Раманаў ( |
| [[Раманаў (Менская вобласьць)|Раманаў]] |
||
| [[Царква Сьвятога Юрыя (Раманаў)|Царква Сьвятога Юрыя]] |
| [[Царква Сьвятога Юрыя (Раманаў)|Царква Сьвятога Юрыя]] |
||
| 1638 г. |
| 1638 г. |
Вэрсія ад 22:06, 8 жніўня 2020
Русіфікацыя Беларусі, дакладней[1] маскалізацыя[2][3][4][5] або расеізацыя[6][7][8] — мэтанакіраваная палітыка сьвядомага адрыву беларускага народу ад гістарычных традыцыяў, роднай культуры і мовы і насаджэньня расейскай мовы і культуры[9].
Радыкальныя ідэі бальшавікоў пра сацыяльнае пераўтварэньне і ўрбаністычны прагрэс прывялі да руйнаваньня цэлых архітэктурных ансамбляў. Паводле савецкіх генэральных плянаў зьнішчаліся гістарычныя трасы вуліцаў, узводзілася тыповая шматпавярховая забудова без уліку гістарычных кампазыцыйных дамінантаў, відавых пэрспэктываў і сылюэту. Прагматызм і вульгарная ідэалягізацыя прывялі да ўтварэньня татальна абязьлічанага мескага асяродзьдзя[10]. Напрыклад, у сярэдзіне 1970-х гадоў савецкія ўлады зруйнавалі ансамбль гістарычнай забудовы вуліцы Нямігі ў Менску, па чым яны збудавалі там шматпавярховы жылы дом паводле праекту Сьцяпана Мусінскага, ураджэнца Валагодзкай вобласьці Расеі, які пераехаў у Беларусь у 1960 годзе[11]. А ў 1985 годзе на месцы зьнішчана савецкімі ўладамі кляштару дамініканаў пачалося ўзьвядзеньне гмаха Палаца Рэспублікі паводле праекту аўтарскага калектыву пад кіраўніцтвам Міхаіла Пірагова, ураджэнца Краснаярскага краю Расеі, які пераехаў у Беларусь у 1975 годзе[12]. Гэтыя новыя будынкі ў Менску, як і іншыя савецкія гмахі ў гістарычных цэнтрах беларускіх местаў, парушылі цэласнасьць ансамбляў і сталі замінаць успрыманьню гістарычна-архітэктурных каштоўнасьцяў[13][14].
У 1930-я гады ў СССР пад заклікам змаганьня супраць рэлігіі пачалося масавае зьнішчэньне сакральных будынкаў усіх канфэсіяў, многія зь якіх былі ўнікальнымі помнікамі гісторыі і архітэктуры. У выніку гэтага акту вандалізму савецкія ўлады зьнішчылі архітэктурных ансамблі старажытных манастыроў ў Віцебску, Воршы, Полацку, Амсьціславе і інш. У Магілёве з мэтай «сацыялістычнай рэканструкцыі» места за адну ноч узарвалі 9 помнікаў сакральнай архітэктуры. У паваенны час зьнішчэньне помнікаў архітэктуры працягвалася пад прыкрыцьцём генэральных плянаў аднаўленьня і рэканструцыі местаў. Найбольшыя страты сярод архітэктурнай спадчыны беларусы панесьлі ў 1960—1970-я гады. Пры гэтым, паводле гісторыка архітэктуры Аляксандра Лакоткі, адсутнічаюць выпадкі, каб мясцовыя жыхары палілі або расьцягвалі на бярвеньне зачыненыя і занядбаныя савецкімі ўладамі помнікі сакральнай архітэктуры[15].
Мастак Мікола Купава паказвае на тое, што ў часы савецкага панаваньня бальшавікі часьцей руйнавалі ня цэрквы-мураўёўкі, а старажытныя беларускія сьвятыні[16]. Напрыклад, у Воршы адзіная збудаваная расейскімі ўладамі царква-мураўёўка засталася некранутай, пры гэтым савецкія ўлады зьнішчылі чатыры царквы і два касьцёлы, якія зьяўляліся помнікамі архітэктуры барока часоў Вялікага Княства Літоўскага; у Шклове таксама захавалася толькі царква-мураўёўка, а пад руйнаваньне трапілі каштоўныя помнікі сакральнай архітэктуры магілёўскага барока і клясыцызму; у Магілёве захаваліся дзьве царквы-мураўёўкі, пры гэтым места страціла тры царквы і два касьцёлы, помнікі архітэктуры барока, а таксама тры царквы і касьцёл, помнікі архітэктуры клясыцызму. Падобная выпадкі таксама назіралася ў Лагойску, Койданаве, Дзісьне, Горадні і інш.
Амсьціслаўшчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Амсьціслаў | Сынагога | XVIII ст. | па 1917 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
2 | Амсьціслаў | Царква Сьвятой Тройцы | 1834 г. | 1958 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму. Па апошняй вайне выгляд мураванай царквы зьнявечылі да непазнавальнасьці. У наш час будынак рэканструявалі пад царкву без аднаўленьня аўтэнтычнага выгляду |
|
3 | Амсьціслаў | Манастыр Тупічэўскі. Царква Прачыстай Багародзіцы | 1891—1895 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры нэабізантыйскага стылю | |
4 | Канічы | Касьцёл Анёлаў-Ахоўнікаў | 1912 г. | па 1945 г. | Па апошняй вайне муры касьцёла спрабавалі разарваць трактарамі на будаўнічыя матэрыялы. Але намеры зьдзейсьніліся толькі часткова — абваліліся толькі дзьве калёны ля ўваходу. У наш час знаходзіцца ў паўзруйнаваным стане | |
5 | Крычаў | Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1855—1860 гг. | па 1937 г. | Помнік архітэктуры нэаготыкі. Да нашага часу ў перабудаваным выглядзе захавалася плябанія | |
6 | Маляцічы | Касьцёл Сьвятога Станіслава | XVIII ст. | 1934 г. | Помнік архітэктуры барока | |
7 | Радамля | Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1835 г. | 1930-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму |
Аршаншчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
8 | Ворша | Кляштар трынітарыяў. Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы | XVII ст. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярахату. Захаваўся будынак кляштару | |
9 | Ворша | Кляштар францішканаў. Касьцёл Сьвятога Антонія | 1680 г. | 1970-я гг. | Помнік архітэктуры раньняга барока. Захаваліся падмуркі і будынак кляштару | |
10 | Ворша | Манастыр базылянаў. Царква Покрыва Багародзіцы | 1774 г. | 1969 г. | Самабытны помнік архітэктуры віленскага барока з аўтэнтычным сьветлавым барабанам. Захаваліся падмуркі і будынак манастыра | |
11 | Ворша | Манастыр Куцеінскі Прачыстай Багародзіцы | 1631 г. | 1930-я гг. | Помнік архітэктуры барока | |
12 | Ворша | Царква Раства Багародзіцы | 1631 г. | 1959 г. | Помнік архітэктуры барока. У наш час царкву адбудавалі ў зьмененым выглядзе: замест купалоў-банькаў паставілі маскоўскія цыбуліны |
|
13 | Ворша | Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла | XVIII ст. | 1970-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры | |
14 | Абольцы | Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1809 г. | 1960 г.[17] | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю клясыцызму | |
15 | Барысаў | Кальварыйская капліца | XVIII ст. | 1950-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока, зьнішчаны ў 1950-я гады[18]. |
|
16 | Барысаў | Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1806—1823 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму, які пацярпеў ад перабудовы пад кінатэатар (зруйнавалі вежу-званіцу, зьнішчылі мастацкае аздабленьне інтэр'еру). У 1988—1990 гадох будынак вярнулі вернікам і аднавілі[19]. |
|
17 | Бобр | Царква | XIX ст. | 1930-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю клясыцызму | |
18 | Быхаў | Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі | XVIII ст. | 1930—1960-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
19 | Бялынічы | Кляштар кармэлітаў. Касьцёл Маці Божай Шкаплернай | 1742—1763 гг. | 1960-я гг. | Помнік архітэктуры барока. У выніку разбудовы і перабудовы пад царкву ў 1860-я набыў дзьве бакавыя вежы і барабан | |
20 | Глухі | Царква Сьвятога Мікалая | 1752 г. | 1962 г.[20] | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
21 | Дуброўна | Кляштар бэрнардынаў. Касьцёл | XVII ст. | па 1917 г. | Помнік архітэктуры барока. Захаваўся будынак кляштару | |
22 | Дуброўна | Палац Любамірскіх | XVIII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
23 | Кішчына Слабада | Капліца | 1811 | 1952 г., 1982 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры. У 1952 годзе з будынка зьнялі вежу, а ў 1982 годзе помнік цалкам перабудавалі пад вэтэрынарную аптэку (зьмянілі дах, разабралі вернюю частку зруба, перарубілі вокны)[21]. | |
24 | Магілёў | Касьцёл Сьвятога Казімера (Фарны) | 1604 г. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока і клясыцызму, зьнявечаны да непазнавальнасьці |
|
25 | Магілёў | Кляштар бэрнардынаў. Касьцёл Сьвятога Антонія | 1720-я гг. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока, часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі. Захаваліся падмуркі |
|
26 | Магілёў | Калегіюм езуітаў. Касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў | 1699—1725 гг. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока. Захаваліся падмуркі і фрагмэнт будынка кляштару | |
27 | Магілёў | Манастыр Сьвятога Спаса. Царква Сьвятога Спаса | 1740—1762 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока з адметным пяцікупальлем | |
28 | Магілёў | Манастыр Божага Яўленьня | 1633—1636 гг. | 1952 г.[22] | Помнік архітэктуры барока | |
29 | Магілёў | Ратуша | 1679—1681 гг. | 1957 г. | Помнік архітэктуры барока. У наш час будынак аднавілі |
|
30 | Магілёў | Царква Покрыва Багародзіцы | 1680 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока, перабудаваны расейскімі ўладамі ў стылі клясыцызм | |
31 | Магілёў | Царква Прачыстай Багародзіцы | 1673 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
32 | Магілёў | Царква Сьвятога Ёсіфа | 1780—1798 гг. | 1937 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
33 | Магілёў | Царква Сьвятой Тройцы | XVIII ст. | па 1917 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
34 | Магілёў | Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла | XVIII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
35 | Старасельле | Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы | XVIII ст. | 1939 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
36 | Фашчаўка | Касьцёл Спасланьня Сьвятога Духа | 1765 г. | 1970-я гг. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
37 | Чавусы | Кляштар кармэлітаў. Касьцёл | 1653 г. | 1930-я гг. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату | |
38 | Чарэя | Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла | 1828—1839 гг. | 1943 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму, узарваны савецкімі партызанамі аддзелу Садчыкава | |
39 | Шклоў | Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла | XIX ст. | па 1945 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю клясыцызму | |
40 | Шклоў | Царква Ўваскрасеньня Хрыстова | XVII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока |
Ашмяншчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
41 | Аборак (Палачаны) | Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1773 | па 1939 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры, зруйнаваны за савецкім часам[23] | |
42 | Беніца | Калёна ў гонар Канстытуцыі 3 траўня 1791 | XVIII ст. | па 1939 г. | Помнік архітэктуры барока | |
43 | Весялуха | Касьцёл Сьвятога Юрыя | пач. XIX ст. | 1950-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры. Будынак разабралі на клюб у суседняй вёсцы Слабодка. Захаваліся рэшткі падмуркаў[24]. | |
44 | Вялейка | Стары касьцёл | 1863 г. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму. Мураваны касьцёл пацярпеў ад маскоўскай перабудовы. Па Другой сусьветнай вайне помнік зруйнавалі | |
45 | Жосна Старая | Капліца | XVII ст. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры рэнэсансу. У 1950-я гады сьвятыню ўзарвалі, часткова захавалася сьцяна галоўнага фасаду[25] | |
46 | Іўе | Памятная капліца | XVIII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока. Стаяла на Віленскім гасьцінцы | |
47 | Куранец | Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1810 г. | па 1945 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры. Па Другой сусьветнай вайне касьцёл разабралі, на яго месцы збудавалі калгасную кантору[26] | |
48 | Спас Сьцешыцы | Касьцёл Перамяненьня Пана | 1786 г. | 1957 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры. Касьцёл зьнішчылі ў 1957 годзе[27]. | |
49 | Сэрвач | Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1852 г. | 1950-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры. Касьцёл разабралі ў 1950-я гады[28] | |
50 | Хажова | Касьцёл Сьвятога Антонія | 1733 г. | 1956 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры. Па Другой сусьветнай вайне ў касьцёле зрабілі склад, а ў 1956 годзе — разабралі[29] |
Берасьцейшчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
51 | Берасьце | Калегіюм езуітаў. Касьцёл Езуса і Сьвятога Казімера | 1653—1659 гг. | 1840 г., 1945—1946 гг. | Помнік архітэктуры барока, часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі пры будаваньні Берасьцейскай фартэцыі. Па апошняй вайне будынкі разабралі дзеля патрэбаў вайсковага гарнізону. Захаваліся падмуркі |
|
52 | Берасьце | Кляштар брыгітак. Касьцёл Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1751 г. | 1840 г., па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока, часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі пры будаваньні Берасьцейскай фартэцыі |
|
53 | Берасьце | Манастыр базылянаў. Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла | 1773 г. | 1840 г., 1950-я гг. | Помнік архітэктуры віленскага барока, часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі пры будаваньні Берасьцейскай фартэцыі. Захаваліся руіны (г.зв. «Белы палац») |
|
54 | Берасьце | Кляштар бэрнардынаў. Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля | 1665 г. | 1840 г., 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока, часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі пры будаваньні Берасьцейскай фартэцыі. Захаваліся руіны | |
55 | Антопаль | Палац Бравэранаў | XVIII ст. | 1960-я гг.[30] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
56 | Аранчыцы | Палац Ляжэнскіх | XIX ст. | 1943—1944 гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму. У канцы Другой сусьветнай вайны палац спалілі савецкія партызаны[31]. | |
57 | Божы Дар | Палац Мітрашэўскіх | пач. XIX ст. | 1951 г.[32] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
58 | Велікарыта | Палац Траякуравых-Ляшчынскіх | XIX ст. | 1943 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму. У 1943 годзе савецкія партызаны закатавалі ўладальніцу палацу, якая матэрыяльна дапамагала мясцоваму насельніцтву і партызанам, а будынак спалілі[33]. | |
59 | Доўгае | Палац Крашэўскіх | XIX ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму[34]. | |
60 | Крынкі | Царква Сьвятога Мікалая | 1767 г. | 1963 г.[35] | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
61 | Ліцьвінкі | Палац Шадурскіх | 2-я пал. XIX ст. | па 1945 г.[36] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
62 | Лясковічы | Палац Бічаў | 2-я пал. XIX ст. | па 1945 г.[37] | Помнік архітэктуры эклектыкі | |
63 | Малыя Зводы | Палац Гутоўскіх | 1875 г. | 1980-я гг.[38] | Помнік архітэктуры эклектыкі | |
64 | Пружаны | Царква Раства Багародзіцы (касьцёл) | 1857—1882 гг. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
65 | Стары Куплін | Палац Крашэўскіх | XIX ст. | па 1945 г.[39] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
66 | Таракань (Імянін) | Манастыр Яўленьня Гасподняга. Царква Яўленьня Гасподняга | 1710 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
67 | Чарнаўчыцы | Капліца Сьвятой Соф'і | XVIII ст. | 1960-я гг.[40] | Помнік архітэктуры барока | |
68 | Шастакова | Палац Траўгутаў | XVIII ст. | па 1945 г.[41] | Помнік архітэктуры барока |
Браслаўшчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
69 | Друя | Кляштар дамініканаў. Брама-званіца | 1767 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока |
Ваўкавышчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
70 | Адамкаў | Палац Быхаўцаў | XIX ст. | па 1945 г.[42] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
71 | Сьвіслач | Абэліск у гонар Сьвіслацкага кірмашу | XVIII ст. | 1939 г.[43] | Помнік архітэктуры клясыцызму |
Віцебшчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
72 | Віцебск | Калегіюм езуітаў. Касьцёл Сьвятога Язэпа | 1737—1768 гг. | 1872 г., 1956 г. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату |
|
73 | Віцебск | Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Фарны) | 1749 г. | 1860-я гг., 1957 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока, часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі | |
74 | Віцебск | Кляштар бэрнардынаў. Касьцёл Сьвятога Антонія | 1737—1768 гг. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
75 | Віцебск | Кляштар піяраў. Касьцёл Маці Божай Шкаплернай | 1753 г. | па 1918 г. | Помнік архітэктуры барока | |
76 | Віцебск | Манастыр базылянаў. Царква Прачыстай Багародзіцы | 1743—1777 гг. | 1936 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока, перабудаваны ў стылі клясыцызм расейскімі ўладамі. У наш час царкву аднавілі ў перабудаваным выглядзе |
|
77 | Віцебск | Манастыр Сьвятой Тройцы. Царква Сьвятой Тройцы | 1690 г. | 1920-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
78 | Віцебск | Манастыр Сьвятой Тройцы. Царква Сьвятога Мікалая | 1730 г. | 1920-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
79 | Віцебск | Манастыр Сьвятой Тройцы. Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы | 1730 г. | 1920-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
80 | Віцебск | Сынагога Харальная | 1830—1840-я гг. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
81 | Віцебск | Царква Божага Яўленьня | 1805 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барокавага клясыцызму | |
82 | Віцебск | Царква Зьвеставаньня Багародзіцы | XII ст. | 1961 г. | Помнік віцебскай школы дойлідзтва. Спазнала некалькі перабудоваў, у тым ліку ў стылі віленскага барока. Страціла рысы гэтага стылю ў выніку маскоўскай перабудовы. У наш час сьвятыню аднавілі ў гіпатэтычна рэканструяваным першасным выглядзе |
|
83 | Віцебск | Царква Раства Хрыстова | 1810 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы | |
84 | Віцебск | Царква Сьвятога Духа | XVII ст., XVIII ст. | 1962 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы. |
|
85 | Віцебск | Царква Сьвятога Мікалая (Завіцьбенская) | XVIII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
86 | Віцебск | Царква Сьвятога Спаса | 1819 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
87 | Віцебск | Царква Сьвятога Яна Хрысьціцеля | 1816 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы |
|
88 | Віцебск | Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла | 1737—1768 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
89 | Віцебск | Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Заручаўская) | 1771—1777 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
90 | Віцебск | Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Рынкавая) | 1772 г. | 1936 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока, перабудаваны ў стылі клясыцызм расейскімі ўладамі. У наш час царкву аднавілі ў першасных архітэктурных формах зь зьмяненьнем матэрыялу і колеру пакрыцьця купалоў |
|
91 | Віцебск | Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа | 1806—1816 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
92 | Дабрамысьлі | Касьцёл | 1754 г. | 1941 г. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы | |
93 | Лёзна | Царква Ўваскрасеньня Хрыстова | 1786 г. | 1961 г. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы | |
94 | Сенна | Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы | 1772 г. | 17.09.1962 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
95 | Тадулін (Янавічы) | Манастыр Прачыстай Багародзіцы. Царква Прачыстай Багародзіцы | XVIII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока. Пацярпела ад маскоўскай перабудовы |
Гарадзеншчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
96 | Горадня | Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (Фара Вітаўта) | 1584—1587 г. | 29.11.1961 г. | Помнік архітэктуры готыкі і рэнэсансу. Дзеля зьнішчэньня сьвятыні ў Горадню запрасілі падрыўную каманду зь Ленінграду, якая атрымала грашовую прэмію, баян і падзяку ўладаў[44]. Захаваліся падмуркі | |
97 | Горадня | Кляштар бэрнардынак. Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі | XVII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
98 | Горадня | Палац Радзівілаў | XVIII ст. | 1946 г. | Помнік архітэктуры барока | |
99 | Горадня | Ратуша | XVIII ст. | 1946 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
100 | Красьнікі | Касьцёл Сьвятых Міхала Арханёла і Марыі Магдалены | 1824 г. | 1970-я гг.[45] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
101 | Сапоцкін | Царква Прачыстай Багародзіцы | 1780 г. | 1970-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму |
Лідчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
102 | Гайцюнішкі | Капліца-пахавальня Нонхартаў | 1633 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры рэнэсансу, часткова зруйнаваны | |
103 | Лебяда | Палац Гурскіх | XVIII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока |
Мазыршчына (Усходняе Палесьсе)
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
104 | Мазыр | Кляштар цыстэрыянаў. Касьцёл | 1711 г. | па 1917 г. | Помнік архітэктуры барока, зьнявечаны пры перабудове пад мэблевую фабрыку | |
105 | Нароўля | Капліца-пахавальня Горватаў | XIX ст. | 1930-я гг. | Помнік архітэктуры нэаготыкі | |
106 | Петрыкаў | Царква Ўваскрасеньня Хрыстова | 1846 г. | па 1917 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму |
Меншчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
107 | Менск | Замчышча | XI ст. | 1950-я гг. | Помнік археалёгіі. Па апошняй вайне гару скапалі і вывезьлі за межы места | |
108 | Менск | Калегіюм езуітаў. Касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1700—1710 гг. | 1951 г. | Помнік архітэктуры барока, часткова зруйнаваны пры перабудове пад спартовы комплекс. У наш час сьвятыні вярнулі аўтэнтычны выгляд | |
109 | Менск | Калегіюм езуітаў. Вежа і кляштарныя будынкі | 1700—1710 гг. | 1951 г., 1968 г. | Помнік архітэктуры барока. Да нашага часу ў перабудаваным выглядзе захаваўся будынак налева ад касьцёла | |
110 | Менск | Капліца Юбілейная | 1826 г. | па 1947 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
111 | Менск | Кляштар бэнэдыктынак. Касьцёл Сьвятога Войцеха | 1647—1649 гг. | па 1945 г. | Набыў асобныя рысы віленскага барока ў выніку перабудовы паводле праекту Т. Раманоўскага. Пацярпеў ад маскоўскай перабудовы. Да нашага часу захаваліся падмуркі |
|
112 | Менск | Кляштар дамініканаў. Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага | XVII ст. | 1950 г. | Помнік архітэктуры барока, часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі. Да нашага часу захаваліся падмуркі |
|
113 | Менск | Няміга | XVII—XIX стагодзьдзі | 1970-я гг. | Рэшту гістарычнай Нямігі — падмуркі будынкаў, што знаходзілася на левым баку вуліцы — зьнішчылі ў 2005—2009 пры будаваньні паркінгу і двух гандлёвых цэнтраў | |
114 | Менск | Сынагога Халодная | XVI ст. | 1965—1966 гг. | Помнік архітэктуры готыкі і рэнэсансу | |
115 | Менск | Сынагога Харальная | 1906 г. | 1950-я г. | Помнік архітэктуры маўрытанскага стылю. Па апошняй вайне фасад будынка перабудавалі да непазнавальнасьці | |
116 | Менск | Тэатар мескі | 1781 г. | 1984 г. | У 2004—2007 гадох на месцы зьнішчанага тэатру збудавалі новы будынак, які ў агульных рысах паўтарае існы да Другой Сусьветнай вайны гатэль Эўропа, што месьціўся направа ад тэатру | |
117 | Менск | Царква Сьвятога Духа | XVII ст. | 1936 г. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы. У наш час царкву аднавілі ў першасным выглядзе |
|
118 | Менск | Царква Маці Божай Казанскай | 1912—1914 гг. | 1936 г. | Помнік архітэктуры нэабізантыйскага стылю | |
119 | Анопаль | Касьцёл Сьвятога Ружанца Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1908 г. | 1930-я гг. | Помнік архітэктуры эклектыкі (?). Мураваны будынак у 1930-я гады разабралі на калгасныя гаспадарчыя пабудовы[46]. | |
120 | Борздынь | Капліца-пахавальня Вішнявецкіх | 1884 г. | 1930-я гг. | Помнік архітэктуры эклектыкі, часткова зруйнаваны за савецкім часам[47]. | |
121 | Воўкавічы | Касьцёл Сэрца Езуса і Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1904 г. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры нэараманскага стылю. У Другую сусьветную вайну будынак атрымаў пашкоджаньні, у 1950-я гады руіны помніка ўзарвалі. Захаваўся пагорак з рэшткамі падмуркаў[48]. | |
122 | Гайна | Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1781 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
123 | Ігумен | Касьцёл Узьвіжаньня Сьвятога Крыжа | 1799—1800 гг. | 1930-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стыляў барока і клясыцызму. Сьвятыню зьнішчылі ў 1930-я гады. У 2000-я гады на гэтым месцы збудавалі царкву Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату[49]. | |
124 | Каралішчавічы | Касьцёл Апекі Маці Божай | 1786 г. | 1930-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры, які ў 1930-я гады пацярпеў ад перабудовы пад клюб (зьнішчылі званіцу, браму з агароджай, мастацкае аздабленьне інтэр'еру). |
|
125 | Койданаў | Замак. Кальвінскі збор | 1613—1621 гг. | 1930—1950-я гг. | Помнік архітэктуры рэнэсансу | |
126 | Койданаў | Касьцёл Сьвятой Ганны | XVIII ст. | па 1917 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока, зьнявечаны ў выніку перабудоваў | |
127 | Лагойск | Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Казімера | 1787—1793 гг. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
128 | Маладэчна | Кляштар трынітарыяў. Касьцёл Сьвятога Казімера | XVIII ст., 1823 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока (кляштар) і клясыцызму (касьцёл). Касьцёл разабралі дзеля пабудовы ліцейнага цэху станкабудаўнічага заводу. Часткова захаваліся сьцены бакавых фасадаў касьцёла і будынак кляштару[50] | |
129 | Налібакі | Касьцёл Сьвятога Барталамэя | XVII ст. | 1943 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока, спалены савецкімі партызанамі | |
130 | Плябань | Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1800—1858 гг. | па 1939 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму, часткова зруйнаваны за савецкім часам[51]. У 1996 годзе будынак перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату, які праводзіць рэканструкцыю помніка. |
|
131 | Ракаў | Манастыр базылянаў | XVIII ст. | 1960-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры | |
132 | Рубяжэвічы | Касьцёл Сьвятога Антонія Падуанскага | 1799 г. | 1972 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры | |
133 | Стоўпцы | Кляштар дамініканаў. Касьцёл Сьвятога Казімера | 1640 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату | |
134 | Студзянец | Капліца | XIX ст. (?) | па 1945 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму (?), часткова зруйнаваны па Другой сусьветнай вайне[52] | |
135 | Сьвіслач | Касьцёл | XVIII ст. | канец 1920-х гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры | |
136 | Сьмілавічы | Кляштар місіянэраў. Касьцёл Сьвятога Вінцэнта | 1767—1791 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока |
Наваградчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
137 | Наваградак | Сынагога Вялікая | XVII ст. | 1964 г. | Помнік архітэктуры барока | |
138 | Асташын | Кальвінскі збор | XVII ст. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока | |
139 | Бурдукоўшчына | Палац Абуховічаў | XVIII ст. | па 1945 г.[53] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
140 | Вольна | Палац Сьлізьняў | XVII—XIX стагодзьдзі | па 1945 г.[54] | Помнік архітэктуры нэаготыкі | |
141 | Клецак | Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы | 1550-я гг. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока. Захавалася частка заходняй сьцяны |
|
142 | Клецак | Сынагога Вялікая | XVIII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
143 | Ляхавічы | Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа | XVII ст. | 1960-я гг. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату | |
144 | Нясьвіж | Капліца Сьвятога Ізыдора | 1626 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
145 | Нясьвіж | Кляштар бэрнардынаў. Касьцёл Сьвятой Кацярыны | 1802—1822 гг. | 1870 г., 1960-я гг.[22] | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату |
|
146 | Нясьвіж | Кляштар дамініканаў. Касьцёл Сьвятога Яна | XVII ст. | 1860-я гг., 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока, часткова зруйнаваны расейскімі ўладамі |
|
147 | Нясьвіж | Сынагога Вялікая | XVII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
148 | Шчорсы | Палац Храптовічаў | 1770—1776 гг. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
149 | Ясянец | Палац Верашчакаў | XVIII ст. | па 1945 г.[55] | Помнік архітэктуры клясыцызму |
Панізоўе (Рэчыччына)
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
150 | Бабруйск | Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1906 г. | 1968 г. | Помнік архітэктуры нэаготыкі. Па апошняй вайне фасад будынка часткова зруйнавалі |
|
151 | Гомель | Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1822 г. | 1938 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
152 | Гомель | Сынагога Вялікая | 1828—1833 гг. | 1930-я | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
153 | Гомель | Царква Сьвятога Спаса | 1901 г. | 1960-я гг. | Помнік архітэктуры нэабізантыйскага стылю | |
154 | Гомель | Царква Сьвятой Тройцы | 1824—1833 гг. | 1960-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
155 | Грушнае | Царква Покрыва Багародзіцы | 1764 г. | 1936 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
156 | Парычы | Царква Сьвятога Духа | 1819 г. | да 1941 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
157 | Радага | Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі пры місіі езуітаў | 1788—1820 г. | 1930-я гг. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
158 | Хвойнікі | Капліца-пахавальня Прозараў | XIX ст. | па 1917 г. | Помнік архітэктуры нэаготыкі | |
159 | Хвойнікі | Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі | 1863 г. | па 1917 г. | Помнік архітэктуры нэаготыкі | |
160 | Чачэрск | Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы | 1784 г. | 1950-я гг.[22] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
161 | Чачэрск | Царква Раства Багародзіцы | 1780 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
162 | Чачэрск | Царква Ўшэсьця Гасподняга | 1780-я гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
163 | Чонкі | Манастыр Сьвятога Макарыя | 1775 г. | па 1917 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры |
Піншчына (Заходняе Палесьсе)
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
164 | Пінск | Замак Вішнявецкіх | XVI ст. | па 1960-х гг. | Помнік архітэктуры рэнэсансу. Па 1960-х гадох савецкія ўлады дашчэнту зьнішчылі рэшткі муроў замка[56]. | |
165 | Пінск | Калегіюм езуітаў. Касьцёл Сьвятога Станіслава | 1635—1648 гг. | 1956 г.[57] | Набыў асобныя рысы віленскага барока ў выніку перабудовы паводле праекту Я. Тупальта | |
166 | Пінск | Кляштар дамініканаў. Касьцёл Сьвятога Дамініка | 1787 г. | 1947 г. | Помнік архітэктуры барока. У наш час на месцы касьцёла збудавалі новую царкву Маскоўскага патрыярхату | |
167 | Пінск | Сынагога Вялікая | 1616 г. | 1960-я гг. | Помнік архітэктуры барока | |
168 | Белы Двор | Палац Скірмунтаў | XIX ст. | па 1945 г.[58] | Помнік архітэктуры клясыцымзу | |
169 | Бердуны | Палац Кліяноўскіх | XIX ст. | па 1945 г.[59] | Помнік архітэктуры клясыцымзу | |
170 | Вострыца | Палацава-паркавы ансамбль Фалькоўскіх | каля 1820 г. | па 1939 г.[60] | Помнік архітэктуры клясыцымзу | |
171 | Гарадзішча | Кляштар бэнэдыктынаў. Касьцёл Сьвятой Ганны | 1774 г. | па 1944 г. | Помнік архітэктуры барока | |
172 | Дастоева | Царква Сьвятога Ільлі Прарока | XVIII ст. | па 1970 г.[61] | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
173 | Дзераўная | Царква Сьвятога Ільлі Прарока | XVIII ст. | па 1939 г., 1967 г.[62] | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
174 | Дубенец | Палац Шчытоў-Неміровічаў | XVIII ст. | па 1945 г.[63] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
175 | Завышша | Палац Пуслоўскіх | кан. XIX ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры эклектыкі. Пацярпеў у Другую сусьветную вайну, па якой руіны палац разабралі на цэглу дзеля пабудовы піянэрскага летніка[64]. | |
176 | Каўбы | Палацава-паркавы ансамбль Алявінскіх | XIX ст. | па 1945 г.[65] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
177 | Лунін | Касьцёл | 1794 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
178 | Магільна | Палац Канткоўскіх | 1932—1933 гг. | па 1945 г.[66] | Помнік архітэктуры мадэрну | |
179 | Магільна | Палац Канткоўскіх | да 1938 г. | па 1945 г.[66] | Помнік архітэктуры нэаклясыцызму | |
180 | Моладава | Палацава-паркавы ансамбль Скірмунтаў | XVIII ст. | па 1945 г.[67] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
181 | Равіны | Палац Юрэвічаў | XVIII ст. | па 1945 г.[68] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
182 | Саха | Палацава-паркавы ансамбль Ажэшкаў | XVIII ст. | па 1945 г.[68] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
183 | Столін | Касьцёл | XIX ст. | па 1945 г.[69] | Помнік архітэктуры клясыцызму, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату |
|
184 | Хомск | Царква Покрыва Багародзіцы | XIX ст. | па 1954 г.[70] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
185 | Юзафін | Палац Скірмунтаў | XIX ст. | сяр. 1980-х гг.[71] | Помнік архітэктуры клясыцызму |
Полаччына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
186 | Полацак | Калегіюм езуітаў. Касьцёл Сьвятога Стэфана | 1745 г. | 1964 г.[22] | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
187 | Полацак | Магілы Гасподняй і Францішка Ксавэрыя | 1786 г. | па 1918 г. | Помнік архітэктуры барока | |
188 | Полацак | Кляштар бэрнардынаў. Касьцёл Сьвятой Ганны | 1758 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату. Захаваліся руіны | |
189 | Полацак | Кляштар дамініканаў. Касьцёл Маці Божай Ружанцовай | 1774—1804 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока з элемэнтамі клясыцызму | |
190 | Полацак | Манастыр Сьвятых Барыса і Глеба. Царква Сьвятой Параскевы Пятніцы | XII ст. | 1920-я гг. | Помнік полацкай школы дойлідзтва | |
191 | Полацак | Манастыр Сьвятых Барыса і Глеба. Царква Сьвятых Барыса і Глеба | XII ст. | 1920-я гг. | Помнік полацкай школы дойлідзтва з элемэнтамі готыкі | |
192 | Асьвея | Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы | 1782 г. | 1937 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
193 | Беразьвечча | Манастыр базылянаў. Царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла | 1756—1763 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
194 | Валынцы (Забелы) | Кляштар дамініканаў. Касьцёл Сьвятога Юрыя | 1749—1766 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
195 | Губін | Кляштар францішканаў. Касьцёл Сьвятога Антонія | 1714 г. | 1962 г.[72] | Помнік архітэктуры віленскага барока. У наш час існуе магчымасьць аднаўленьня касьцёла як помніка архітэктуры |
|
196 | Дзісна | Кляштар францішканаў. Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсвяцейшай Панны Марыі | 1773 г. | 1958 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока. У наш час вядзецца аднаўленьне касьцёла |
|
197 | Залесьсе | Сядзіба Моляў | XIX ст. | 1980-я гг. | Помнік архітэктуры эклектыкі. У 1944 годзе сядзібу спалілі савецкія партызаны, канчаткова помнік зруйнавалі ў 1980-я гады згодна з пастановай саўгаснага кіраўніцтва. | |
198 | Заскаркі | Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы | 1792 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока | |
199 | Кублічы | Касьцёл Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Паньне Марыі | XVIII ст. | 1948 г. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату | |
200 | Лепель | Царква Сьвятога Спаса | 1839 г. | па 1917 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
201 | Струньне | Царква Ўзвышэньня Сьвятога Крыжа | 1808 г. | 1936 г. | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
202 | Ушачы | Кляштар дамініканаў. Касьцёл Сьвятога Гераніма | 1796 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барокавага клясыцызму | |
203 | Чашнікі | Кляштар дамініканаў. Касьцёл Сьвятога Лукі | 1674 г. | 1960-я гг. | Помнік архітэктуры барока |
Слонімшчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
204 | Слонім | Кляштар бэрнардынак. Брама | 1790 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока, зьнішчаны савецкімі ўладамі. У наш час браму адбудавалі ў зьмененым выглядзе |
|
205 | Слонім | Кляштар канонікаў лятэранскіх. Касьцёл Божага Цела | 1790 г. | 1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока, які пацярпеў ад перабудовы пад царкву Маскоўскага патрыярхату. У наш час будынак аднавілі ў перабудаваным выглядзе |
|
206 | Быцень | Манастыр Прачыстай Багародзіцы. Царква Сьвятога Язафата | XVIII ст. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры віленскага барока |
|
207 | Грудопаль | Палац Юндзілаў | XVIII ст. | 1970-я гг.[73] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
208 | Івацэвічы | Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа | 1750-я гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока | |
209 | Лазаўцы | Палац Давідоўскіх | XVIII ст. | па 1945 г.[74] | Помнік архітэктуры клясыцызму | |
210 | Югалін | Палац Юндзілаў | пач. XIX ст. | па 1945 г.[75] | Помнік архітэктуры клясыцызму |
Случчына
№ | Месца | Назва | Час пабудовы | Час руйнаваньня | Камэнтар | Выява |
---|---|---|---|---|---|---|
211 | Слуцак | Кальвінскі збор | 1851 г. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры нэаготыкі. Да нашага часу захаваўся будынак кальвінскай гімназіі | |
212 | Слуцак | Кляштар бэрнардынаў. Касьцёл Сьвятога Антонія | 1793—1820 гг. | па 1945 г. | Помнік архітэктуры барока. Да нашага часу ў зьнявечаным выглядзе захаваўся будынак кляштару | |
213 | Слуцак | Манастыр Сьвятой Тройцы. Царква Сьвятой Тройцы | XVII ст. | 1930—1950-я гг. | Помнік архітэктуры барока. Да нашага часу захаваўся будынак манастыра | |
214 | Слуцак | Сынагога Халодная | 1880 г. | па 1944 г. | Помнік архітэктуры нэабарока | |
215 | Слуцак | Царква Сьвятога Мікалая | 1889 г. | 1934 г. | Помнік архітэктуры нэабізантыйскага стылю | |
216 | Слуцак | Царква Сьвятой Барбары | 1868 г. | 1960-я гг. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры | |
217 | Глуск | Кляштар бэрнардынаў. Касьцёл Сьвятой Ганны | 1662 г. | 1930-я гг. | Помнік архітэктуры барока | |
218 | Капыль | Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла | 1859 г. | 1960-я гг. | Помнік архітэктуры нэаготыкі. Захаваўся ў значна перабудаваным выглядзе, цяпер у будынку рэстаран | |
219 | Новы Двор | Палац Шчытоў-Неміровічаў | XIX ст. | па 1945 г.[76] | Помнік архітэктуры эклектыкі | |
220 | Раманаў | Царква Сьвятога Мікалая | XVIII ст. | па 1918 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з элемэнтамі стылю барока | |
221 | Раманаў | Царква Сьвятога Юрыя | 1638 г. | 2-й пал. XIX ст., 1968 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы |
|
222 | Цімкавічы | Царква Сьвятога Мікалая | XVIII ст. | па 1918 г. | Помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры, які пацярпеў ад маскоўскай перабудовы |
Глядзіце таксама
- Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі
- Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных Маскоўскім патрыярхатам
Крыніцы
- ^ Агіевіч У. Ідэалы і сімвалы беларускага шляху // Грамадскія ідэалы: Нацыянальныя традыцыі, сучасны стан, погляд у будучыню: Навук. збор. / Рэдкал.: Л. Уладыкоўская-Канаплянік (гал. рэд.) і інш. — Менск, 2000. — 224 с. — (Беларусіка = Albaruthenica; Кн. 13). С. 72.
- ^ Касяк І. Канстанца // «З гісторыяй на „Вы“» (артыкулы, дакументы, успаміны). Выпуск трэці. — Менск: «Мастацкая літаратура», 1994.
- ^ Буйвал В., Інфармацыйная камісія Кансэрватыўна-Хрысьціянскай Партыі — БНФ. Прэс-рэліз за жнівень 2005 г.
- ^ Савік Л. Рыцарам Айчыны прысвячаецца… // Народная Воля. № 17—18, 3 лютага 2009 г.
- ^ Баршчэўская Н. Суадносіны паміж мовай і нацыянальнай тоеснасьцю — 2, Беларуская рэдакцыя Польскага радыё, 13 траўня 2009 г.
- ^ Пацюпа Ю. Занядбаная старонка правапісу: прапановы пісаньня прыназоўніка у/ў перад словамі, што пачынаюцца з галоснай // Arche. № 6 (29), 2003 г.
- ^ Бекус Н. Тэрапія альтэрнатывай, або Беларусь, уяўленая інакш // Arche. № 2 (31), 2004 г.
- ^ Клімчук Ф. Старадаўняя пісьменнасць і палескія гаворкі // Беларускя лінгвістыка. Вып. 50, 2001. С. 19—24.
- ^ Лыч Л. Русіфікацыя // Беларусь: энцыкл. даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мінск: БелЭн, 1995. С. 630.
- ^ Страчаная спадчына. — Менск, 2003. С. 6.
- ^ БЭ. — Мн.: 2000 Т. 11. С. 38.
- ^ Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 601.
- ^ Беницевич Н. Дворец Республики, дом «У Троицкого» и здание МВД признаны дисгармоничными, TUT.BY, 29.01.2013 г.
- ^ Чантурыя Ю. Гарады і час: Мінск // Страчаная спадчына. — Менск, 2003. С. 294.
- ^ Касперович Л. Местные бабушки плакали: "Оставьте нам церковь". Деревянные храмы Беларуси, которые нужно увидеть, TUT.BY, 12 сакавіка 2018 г.
- ^ Купава М. Аршанская бажніца Апекі Маці Божай // Наша Вера. № 3 (9), 1999 г.
- ^ Ковалевский С. Надгробия валялись в овраге. Сельчане в Толочинском районе восстанавливают старое кладбище, TUT.BY, 27 студзеня 2018 г.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 135.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 134—135.
- ^ Кузьмичева Н. В д. Глухи Быховского района восстанавливают историю храма // Маяк Прыдняпроўя, 11 студзеня 2017 г.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 139.
- ^ а б в г Садоўскі Ўл. Снести нельзя восстановить. Как выглядели разрушенные достопримечательности Беларуси после войны, TUT.BY, 23 кастрычніка 2017 г.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 120.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 28.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 59.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 87.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 92.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 93.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 120.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 103.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 274.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 189.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 239.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 281.
- ^ Молебен на месте разрушенной церкви, Навіны Камянеччыны, 12 чэрвеня 2011 г.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 198.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 86.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 50.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 301.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 56.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 184.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 273.
- ^ Утраченное наследие, Свислочский районный исполнительный комитет
- ^ Купава М. Аршанская бажніца Апекі Маці Божай // «Наша Вера» № 3 (9), 1999.
- ^ Несцярчук Л. Напалеон Орда. Шлях да Бацькаўшчыны: кніга-альбом. — Менск: Мастацкая літаратура, 2009. С. 229.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 168.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 170.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 172.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 234.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 117.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 121.
- ^ Каталіцкія святыні / А. Яроменка. Ч. 1. — Менск, 2003. С. 166.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 62.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 63.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 80.
- ^ Несцярчук Л. Напалеон Орда. Шлях да Бацькаўшчыны: кніга-альбом. — Менск: Мастацкая літаратура, 2009. С. 163.
- ^ Адамовіч С. Комплекс Пінскага езуіцкага кляштара // Наша Вера. №3(9), 1999 г.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 249.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 251.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 147.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 137.
- ^ Разрушенные и закрытые в годы советской власти, возрожденные и приукрашенные в настоящее время храмы Дрогичинского благочиния, 5 лютага 2018 г.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 305.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 138.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 259.
- ^ а б Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 140.
- ^ У Моладаве Янаўскага раёну кансэрвуюць капліцу Скірмунтаў, пра занядбаны стан якой пісала Свабода, Радыё Свабода, 18 красавіка 2018 г.
- ^ а б Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 114.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 313.
- ^ Абрамчук Г. Святыни нашей земли. Возрожденные храмы Дрогичинщины // Драгічынскі веснік, 2 сьнежня 2017 г.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 720.
- ^ 21. Соболь Анатолий. ГУБИНСКИЙ КОСТЁЛ ПРОТИВ СОВЕТСКОЙ АРМИИ (36), LEPEL.BY, 5 ліпеня 2015 г.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 152.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 71.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 162.
- ^ Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X — XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БЕЛТА, 2002. С. 212.
Літаратура
- Страчаная спадчына / Т. Габрусь, А. Кулагін, Ю. Чантурыя, М. Ткачоў: Уклад. Т. Габрусь. — Менск: Беларусь, 2003. — 351 с.: іл. ISBN 985-01-0415-5.
Вонкавыя спасылкі
- Павел Добровольский (11.07.2017) Замки, храмы и ратуши. Кто, когда и зачем уничтожил исторический облик крупных городов Беларуси (рас.). TUT.BY. Праверана 15 лютага 2019 г.
- Павел Добровольский (10.04.2017) Семь белорусских городов, которые выглядели гораздо красивее (рас.). TUT.BY. Праверана 15 лютага 2019 г.