Эміграцыя: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Скасаваньне праўкі 2108907 удзельніка 186.143.161.3 (гутаркі) не па-беларуску
Метка: Адмена
W (гутаркі | унёсак)
д +2 крыніцы
Радок 1: Радок 1:
[[Файл:Ford Madox Brown2.jpg|значак|Апошні позірк на берагі Ангельшчыны]]
[[Файл:Ford Madox Brown2.jpg|значак|240пкс|Апошні позірк на берагі Ангельшчыны]]
'''Эмігра́цыя''' ({{Мова-la|emigratio}} — высяленьне, перасяленьне) — вымушаная ці добраахвотная зьмена месца пражываньня людзей (эмігрантаў, перасяленцаў), [[перасяленьне]] са сваёй радзімы, краіны дзе яны нарадзіліся і вырасьлі ў іншыя краіны [[Глябальнае грамадзтва|глябальнага грамадзтва]] па эканамічных, палітычных або рэлігійных прычынах.
'''Эмігра́цыя''' ({{Мова-la|emigratio|скарочана}} — высяленьне) — [[перасяленьне]] людзей з краіны пастаяннага пражываньня за мяжу.


Віды: вымушаная, добраахвотная. [[Міжнародны пакт аб грамадзянскіх і палітычных правах]] 1966 году прадугледжвае права чалавека пакінуць уласную краіну<ref name="а">{{Кніга|аўтар=[[Галіна Сяргеева]].|частка=Эміграцыя|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=http://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2004|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.18-1.djvu 8. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя]|старонкі=[https://files.knihi.com/preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.18-1.djvu/119_866x9999.jpeg 119]|старонак=473|сэрыя=|isbn=985-11-0295-4|наклад=10 000}}</ref>.
== Сумежныя і зьвязаныя паняцьці: эміграцыя, міграцыя, дэпартацыя, дыяспара, рээміграцыя, іміграцыя ==


== Зьвязаныя абставіны ==
Эміграцыя — гэта выезд за межы краіны пражываньня ў іншую краіну, які абавязкова прадугледжвае перасячэньне [[Дзяржаўная мяжа|дзяржаўнай мяжы]]. Само паняцьце эміграцыі ўзьнікае з усталяваньнем і разьвіцьцём дзяржавы. Раньнія перасяленьне людзей, як і сучасныя перасяленьня ў межах адной дзяржавы — мясцовасьці, раёну і г. д., завуць [[Міграцыя|міграцыі]].
Эміграцыя прадугледжвае перасячэньне [[Дзяржаўная мяжа|дзяржаўнай мяжы]] і ўзьнікае з усталяваньнем і разьвіцьцём дзяржавы. Раньнія перасяленьні людзей, як і сучасныя перасяленьні ў межах адной дзяржавы — мясцовасьці, раёну і г. д., завуць [[Міграцыя|міграцыі]]. Эміграцыя ажыцьцяўляецца з мэтай пастаяннага — доўгачасовага або часовага — пражываньня ў іншай краіне і часта з адпаведным зьмяненьнем прававога статусу, чым і адрозьніваецца ад мэтавых, турыстычных паездак. У той жа час эміграцыя не заўсёды зьвязана альбо цягне [[Натуралізацыя|натуралізацыю]], то бок зьмену [[грамадзянства]] або падданства. Эміграцыя можа быць добраахвотнай і вымушанай, але ажыцьцяўленьне ўсіх працэдур па выезду з краіны ажыцьцяўляецца асобай, якая зьяжджае з краіны, добраахвотна. Прымусовае (нярэдка гвалтоўнае) высяленьне асобы, зьдзейсьненае прадстаўнікамі дзяржаўных органаў краіны, адкуль адбываецца перасяленьне, называюць [[дэпартацыя]]й. Эміграцыяй называюць і сукупнасьць эмігрантаў за межамі бацькаўшчыны. Паняцьце адрозьніваецца ад [[Дыяспара|дыяспары]] тым, што апошняя ахоплівае ня толькі асобаў, якія выехалі з айчыны, — але і тых, якія ў сілу розных абставінаў, нікуды не перасяляючыся, апынуліся ў той ці іншай краіне з прычыны зьмены дзяржаўных межаў [[Этнас|этнічнай]] радзімы. Дыяспарай таксама называюць іх нашчадкаў (наступных пакаленьняў), і першых эмігрантаў. Акрамя таго, дыяспара — паняцьце, зьвязанае з этнічнасьцю, этнічным паходжаньнем асобаў, а эміграцыя — з грамадзянствам, гэта значыць з прававой сувязьзю з той ці іншай дзяржавай. Менавіта таму могуць быць дыяспары недзяржаўных народаў, напрыклад, «[[курды|курдзкія]] дыяспары» у [[Турэччына|Турэччыны]], [[Ірак]]у і г. д., а эміграцыі — няма. «Рээміграцыя» — гэта вяртаньне эмігранта ў краіну першапачатковага пражываньня, то бок зваротная эміграцыя. [[Антонім]] да слова «эміграцыя» — [[іміграцыя]], г.зн. прыезд у краіну для пастаяннага жыхарства.


== Гісторыя ==
Эміграцыя ажыцьцяўляецца з мэтай пастаяннага — доўгачасовага або часовага — пражываньня ў іншай краіне і часта з адпаведным зьмяненьнем прававога статусу, чым і адрозьніваецца ад мэтавых, турыстычных паездак і г. д. У той жа час эміграцыя не заўсёды зьвязана альбо цягне [[Натуралізацыя|натуралізацыі]], то бок зьмену [[грамадзянства]] або падданства.

Эміграцыя можа быць, і добраахвотнай, і вымушанай, — але ажыцьцяўленьне ўсіх працэдур па выезду (эміграцыі) з краіны адбываецца асобай, якая зьяжджае з краіны, добраахвотна. Прымусовае (нярэдка гвалтоўнае) перасяленьня або высяленьня асобы/асобаў, зьдзейсьненае прадстаўнікамі дзяржаўных органаў краіны, адкуль адбываецца перасяленьне, называюць [[дэпартацыя]]й.

Эміграцыяй называюць і сукупнасьць эмігрантаў за межамі бацькаўшчыны. Паняцьці ня нашмат адрозьніваецца ад паняцьця [[дыяспара]]: апошняе зрэшты шырэй, бо ахоплівае ня толькі асобаў, якія выехалі з айчыны, — але і тых, якія ў сілу розных абставінаў, нікуды не перасяляючыся, апынуліся ў той ці іншай краіне з прычыны зьмены дзяржаўных межаў [[Этнас|этнічнай]] радзімы; паняцьце двтычыцца таксама іх нашчадкаў (наступных пакаленьняў), і першых эмігрантаў. Акрамя таго, дыяспара — паняцьце, зьвязанае з этнічнасьцю, этнічным паходжаньнем асобаў, а эміграцыя — з грамадзянствам, гэта значыць з прававой сувязьзю з той ці іншай дзяржавай. Менавіта таму могуць быць дыяспары недзяржаўных народаў, напрыклад, «[[курды|курдзкія]] дыяспары» у [[Турэччына|Турэччыны]], [[Ірак]]у і г. д., а эміграцыі — няма.

«Рээміграцыя» — гэта вяртаньне эмігранта ў краіну першапачатковага пражываньня, то бок зваротная эміграцыя.

[[Антонім]] да слова «эміграцыя» — [[іміграцыя]], г.зн. прыезд у краіну для пастаяннага жыхарства.

== Эміграцыя (гістарычны аспэкт) ==
[[Файл:GermanEmigrantsBoardingAShipInHamburg.jpg|значак|Нямецкія эмігранты сядаюць на судна, якое адплывае ў Амэрыку, 1850-я гады]]
[[Файл:GermanEmigrantsBoardingAShipInHamburg.jpg|значак|Нямецкія эмігранты сядаюць на судна, якое адплывае ў Амэрыку, 1850-я гады]]
У XV—XIX стагодзьдзях мела месца перш за ўсё эканамічная эміграцыя. Як прыклад — перасяленьне вялікай колькасьці людзей з [[Эўропа|Эўропы]] ў [[Амэрыка|Амэрыку]].
У XV—XIX стагодзьдзях мела месца перш за ўсё эканамічная эміграцыя. Як прыклад — перасяленьне вялікай колькасьці людзей з [[Эўропа|Эўропы]] ў [[Амэрыка|Амэрыку]].
Радок 22: Радок 13:


Няспынныя эміграцыі, як эканамічныя, так і палітычныя зьяўляецца прыкметай сучаснасьці. Напрыклад, у АфрыкаАфрыцы з прычыны палітычных хваляваньняў і паўстаньняў, міжэтнічных канфліктаў і эканамічных праблем, выкліканых засухамі і неўраджаямі, назіраюцца частыя эміграцыі з [[Конга]], [[Бурундзі]], [[Руанда|Руанды]], [[Самалі]], [[Этыёпія|Этыёпіі]] і г. д.; [[Далай-лама XIV]] [[Тыбэт]]у, якія перасьледуюцца кітайскімі ўладамі, зьяўляецца палітычным эмігрантам, жыве ў [[Індыя|Індыі]].
Няспынныя эміграцыі, як эканамічныя, так і палітычныя зьяўляецца прыкметай сучаснасьці. Напрыклад, у АфрыкаАфрыцы з прычыны палітычных хваляваньняў і паўстаньняў, міжэтнічных канфліктаў і эканамічных праблем, выкліканых засухамі і неўраджаямі, назіраюцца частыя эміграцыі з [[Конга]], [[Бурундзі]], [[Руанда|Руанды]], [[Самалі]], [[Этыёпія|Этыёпіі]] і г. д.; [[Далай-лама XIV]] [[Тыбэт]]у, якія перасьледуюцца кітайскімі ўладамі, зьяўляецца палітычным эмігрантам, жыве ў [[Індыя|Індыі]].

== Беларусь ==
Найбольшыя хвалі выезду зь Беларусі адбыліся ў 1890-я і 1950-я гады. У 1900-я гады 800 000 беларускіх [[Сяляне|сялянаў]] выехала на працу ў ЗША, Канаду, [[Бразылія|Бразылію]] і Заходнюю Эўропу. У выніку [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] 1914—1918 гадоў значная частка [[насельніцтва Беларусі]] стала ўцекачамі за мяжой. Пасьля [[Польска-савецкая вайна|Польска-савецкай вайны]] 1919—1921 гадоў [[Уцякач|уцекачамі]] сталі вайскоўцы і ўрад [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], а таксама сябры палітычных партыяў Беларусі, якія выехалі ў краіны Балтыі, [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], Фінляндыю і [[Турэччына|Турэччыну]]. Разам зь іх сем'ямі ўцекачамі стала 122 000 чалавек. У 1920—1930-х гадах 250 000 жыхароў [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] зьехала ў Канаду, ЗША, Францыю, [[Латвія|Латвію]] і Бразылію. Падчас [[Нямецка-савецкая вайна|Нямецка-савецкай вайны]] 1941—1945 гадоў на прымусовую працу ў [[Трэці Райх|Нямецкую дзяржаву]] вывозілі савецкіх [[ваеннапалонны]]х і цывільных жыхароў, многія зь якіх адмовіліся ад вяртаньня ў [[Беларуская ССР|Беларускую ССР]] пасьля вайны. У 1944 годзе на захад выехалі многія ўдзельнікі такіх падакупацыйных арганізацыяў, як [[дапаможная паліцыя]], [[Беларуская цэнтральная рада]], [[Беларуская народная самапомач]], [[Беларуская краёвая абарона]], [[Саюз беларускай моладзі]] і [[Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква]]. У 1989—1999 гадах доля [[Жыды ў Беларусі|жыдоўскага]] насельніцтва ў Беларусі скарацілася з 1,1% да 0,3% у сувязі з выездам у [[Ізраіль]]. У 1992 годзе стварылі дзяржаўную міграцыйную службу Беларусі. У 1993 годзе прынялі Закон аб выезьдзе і ўезьдзе<ref name="а"/>.

У 2012 годзе зь Беларусі на пастаяннае пражываньне выехала каля 9000 жыхароў. Паводле [[Міністэрства ўнутраных справаў Рэспублікі Беларусь]], на лістапад 2013 году агулам за мяжой пражывала каля 300 000 грамадзянаў Беларусі згодна з навуковым абсьледаваньнем хатніх гаспадарак краіны<ref>{{Артыкул|аўтар=Крысьціна Пясецкая.|загаловак=Павярнуць міграцыйны паток|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20131122/1385094474-pavyarnuc-migracyyny-patok|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=22 лістапада 2013|нумар=220 (27585)|старонкі=[http://zviazda.by/wp-content/uploads/2013/11/1385094378_2.pdf 2]|issn=1990-763x}}</ref>.


== Глядзіце таксама ==
== Глядзіце таксама ==
* [[Іміграцыя]]
* [[Дэпартацыя]]
* [[Дыяспара]]
* [[Беларусы ў Польшчы]]
* [[Беларусы ў Польшчы]]
* [[Беларусы ва Ўкраіне]]
* [[Беларусы ва Ўкраіне]]
Радок 33: Радок 26:
* [[Расейскія беларусы|Беларусы ў Расеі]]
* [[Расейскія беларусы|Беларусы ў Расеі]]


== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід}}
[[Катэгорыя:Эміграцыя| ]]
[[Катэгорыя:Эміграцыя| ]]

Вэрсія ад 18:56, 21 чэрвеня 2020

Апошні позірк на берагі Ангельшчыны

Эмігра́цыя (лац. emigratio — высяленьне) — перасяленьне людзей з краіны пастаяннага пражываньня за мяжу.

Віды: вымушаная, добраахвотная. Міжнародны пакт аб грамадзянскіх і палітычных правах 1966 году прадугледжвае права чалавека пакінуць уласную краіну[1].

Зьвязаныя абставіны

Эміграцыя прадугледжвае перасячэньне дзяржаўнай мяжы і ўзьнікае з усталяваньнем і разьвіцьцём дзяржавы. Раньнія перасяленьні людзей, як і сучасныя перасяленьні ў межах адной дзяржавы — мясцовасьці, раёну і г. д., завуць міграцыі. Эміграцыя ажыцьцяўляецца з мэтай пастаяннага — доўгачасовага або часовага — пражываньня ў іншай краіне і часта з адпаведным зьмяненьнем прававога статусу, чым і адрозьніваецца ад мэтавых, турыстычных паездак. У той жа час эміграцыя не заўсёды зьвязана альбо цягне натуралізацыю, то бок зьмену грамадзянства або падданства. Эміграцыя можа быць добраахвотнай і вымушанай, але ажыцьцяўленьне ўсіх працэдур па выезду з краіны ажыцьцяўляецца асобай, якая зьяжджае з краіны, добраахвотна. Прымусовае (нярэдка гвалтоўнае) высяленьне асобы, зьдзейсьненае прадстаўнікамі дзяржаўных органаў краіны, адкуль адбываецца перасяленьне, называюць дэпартацыяй. Эміграцыяй называюць і сукупнасьць эмігрантаў за межамі бацькаўшчыны. Паняцьце адрозьніваецца ад дыяспары тым, што апошняя ахоплівае ня толькі асобаў, якія выехалі з айчыны, — але і тых, якія ў сілу розных абставінаў, нікуды не перасяляючыся, апынуліся ў той ці іншай краіне з прычыны зьмены дзяржаўных межаў этнічнай радзімы. Дыяспарай таксама называюць іх нашчадкаў (наступных пакаленьняў), і першых эмігрантаў. Акрамя таго, дыяспара — паняцьце, зьвязанае з этнічнасьцю, этнічным паходжаньнем асобаў, а эміграцыя — з грамадзянствам, гэта значыць з прававой сувязьзю з той ці іншай дзяржавай. Менавіта таму могуць быць дыяспары недзяржаўных народаў, напрыклад, «курдзкія дыяспары» у Турэччыны, Іраку і г. д., а эміграцыі — няма. «Рээміграцыя» — гэта вяртаньне эмігранта ў краіну першапачатковага пражываньня, то бок зваротная эміграцыя. Антонім да слова «эміграцыя» — іміграцыя, г.зн. прыезд у краіну для пастаяннага жыхарства.

Гісторыя

Нямецкія эмігранты сядаюць на судна, якое адплывае ў Амэрыку, 1850-я гады

У XV—XIX стагодзьдзях мела месца перш за ўсё эканамічная эміграцыя. Як прыклад — перасяленьне вялікай колькасьці людзей з Эўропы ў Амэрыку. У ХХ стагодзьдзі адбываліся самыя масавыя эміграцыі, зьвязаныя з Першай сусьветнай вайной і Другой сусьветнай вайной, шматлікімі міжнароднымі і лякальнымі канфліктамі, зьменамі дзяржаваў сьвету (утварэньне дзяржавы Ізраіль, распад СССР і г. д.), унутранай і зьнешняй палітыкай асобных дзяржаваў (палітычныя і культурныя прыгнёту ў СССР, КНР і інш.)

Няспынныя эміграцыі, як эканамічныя, так і палітычныя зьяўляецца прыкметай сучаснасьці. Напрыклад, у АфрыкаАфрыцы з прычыны палітычных хваляваньняў і паўстаньняў, міжэтнічных канфліктаў і эканамічных праблем, выкліканых засухамі і неўраджаямі, назіраюцца частыя эміграцыі з Конга, Бурундзі, Руанды, Самалі, Этыёпіі і г. д.; Далай-лама XIV Тыбэту, якія перасьледуюцца кітайскімі ўладамі, зьяўляецца палітычным эмігрантам, жыве ў Індыі.

Беларусь

Найбольшыя хвалі выезду зь Беларусі адбыліся ў 1890-я і 1950-я гады. У 1900-я гады 800 000 беларускіх сялянаў выехала на працу ў ЗША, Канаду, Бразылію і Заходнюю Эўропу. У выніку Першай сусьветнай вайны 1914—1918 гадоў значная частка насельніцтва Беларусі стала ўцекачамі за мяжой. Пасьля Польска-савецкай вайны 1919—1921 гадоў уцекачамі сталі вайскоўцы і ўрад Беларускай Народнай Рэспублікі, а таксама сябры палітычных партыяў Беларусі, якія выехалі ў краіны Балтыі, Чэхаславаччыну, Фінляндыю і Турэччыну. Разам зь іх сем'ямі ўцекачамі стала 122 000 чалавек. У 1920—1930-х гадах 250 000 жыхароў Заходняй Беларусі зьехала ў Канаду, ЗША, Францыю, Латвію і Бразылію. Падчас Нямецка-савецкай вайны 1941—1945 гадоў на прымусовую працу ў Нямецкую дзяржаву вывозілі савецкіх ваеннапалонных і цывільных жыхароў, многія зь якіх адмовіліся ад вяртаньня ў Беларускую ССР пасьля вайны. У 1944 годзе на захад выехалі многія ўдзельнікі такіх падакупацыйных арганізацыяў, як дапаможная паліцыя, Беларуская цэнтральная рада, Беларуская народная самапомач, Беларуская краёвая абарона, Саюз беларускай моладзі і Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква. У 1989—1999 гадах доля жыдоўскага насельніцтва ў Беларусі скарацілася з 1,1% да 0,3% у сувязі з выездам у Ізраіль. У 1992 годзе стварылі дзяржаўную міграцыйную службу Беларусі. У 1993 годзе прынялі Закон аб выезьдзе і ўезьдзе[1].

У 2012 годзе зь Беларусі на пастаяннае пражываньне выехала каля 9000 жыхароў. Паводле Міністэрства ўнутраных справаў Рэспублікі Беларусь, на лістапад 2013 году агулам за мяжой пражывала каля 300 000 грамадзянаў Беларусі згодна з навуковым абсьледаваньнем хатніх гаспадарак краіны[2].

Глядзіце таксама

Крыніцы

  1. ^ а б Галіна Сяргеева. Эміграцыя // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 2004. — Т. 8. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя. — С. 119. — 473 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0295-4
  2. ^ Крысьціна Пясецкая. Павярнуць міграцыйны паток // Зьвязда : газэта. — 22 лістапада 2013. — № 220 (27585). — С. 2. — ISSN 1990-763x.