Сарацыны: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д robot Adding: pl
д robot Adding: it
Радок 19: Радок 19:
[[en:Saracen]]
[[en:Saracen]]
[[fi:Saraseeni]]
[[fi:Saraseeni]]
[[it:Saraceni]]
[[nl:Saracenen]]
[[nl:Saracenen]]
[[pl:Saraceni]]
[[pl:Saraceni]]

Вэрсія ад 10:05, 29 ліпеня 2005

Сарацы́ны — негатыўная назва мусульманаў у сярэднявечных заходнееўрапейскіх крыніцах.

Аміян Марцэлін, рымскі гісторык грэчаскага паходжання (IV стагоддзе), згадваў сарацынаў як адно з арабскіх плямёнаў на паўночным захадзе Аравійскай пустыні. Паступова тэрмін “сарацыны” пачалі ўжываць у заходняй літаратуры для абазначэння спачатку ўсіх арабаў, потым мусульманаў увогуле, а часам у шырокім сэнсе ўсіх некаталікоў. Тэрмін быў вядомы і на Русі (“Моамеда, жреца срачиньского” згадваў каля 1107 году чарнігаўскі ігумен Данііл), ён набыў шырокае распаўсюджанне ў сувязі з крыжовымі паходамі. З канца XII стагоддзя яго этымалогію звязвалі з іменем курдскага палкаводца, султана Егіпта Саладзіна (Салах-эд-Дзіна), які ў 11871192 гадах узначальваў супраціўленне мусульманскіх дзяржаў Блізкага Усходу крыжакам.

У экзальтаванай свядомасці заходнееўрапейскага духавенства і рыцарства, якія лічылі каталіцкую Заходнюю Еўропу акружанай адзіным фронтам нехрысціянскіх дзяржаў — ад мусульманскай Іспаніі і Блізкага Усходу да Літвы і Русі, “сарацынскай” дзяржавай уяўлялася і ВКЛ. Такія аблуды ўмела падтрымліваліся крыжацкай прапагандай для абгрунтавання “маральнага права” на агрэсію супраць ВКЛ, асабліва ў канцы XIV стагоддзя, калі пасля разгрому Тахтамыша Цімурам (Тамерланам) тут знайшла прытулак значная частка татараў. Храніст і паэт, ідэолаг французскага рыцарства Жан Фруасар, апісваючы падрыхтоўку да крыжовага паходу супраць турэцкага султана Баязіда, які скончыўся трагічным паражэннем хрысціянскай арміі пад Нікапалем у 1396 годзе, пісаў, што “Баязід і Каліф паслалі да некалькіх сарацынскіх каралёў — у Персію, Мідзію, Татарыю і нават у Літву на мяжы з Прусіяй”. Англійскі храніст канца XIV стагоддзя, манах абатства Сент-Олбанс Томас Уолсінгэм таксама лічыў “караля Літвы” Вітаўта “сарацынскім уладыкам” накшталт султанаў “Вавілоніі”, Турцыі і татарскіх ханаў: “Гэты кароль Літвы павярнуўся ў веру хрысціянскую з нагоды шчаслівай перамогі, дараванай яму небам, разам з 60 тыс. людзей сваёй секты, якія ў знак веры накладаюць на зброю белы плашч і прышываюць на тых шатах крыж чырвонага колеру”. У свядомасці Уолсінгэма вычварна спляліся самыя розныя падзеі: хрышчэнне Літвы ў 1387 годзе, разгром Баязіда Тамерланам у 1402 годзе і бітва на Ворскле 1399 году. Пасля Вялікай вайны 1409-1411 гадоў частата сустракаемасці тэрміну “сарацыны” ў дачыненні да Літвы рэзка скарачаецца, але яшчэ ў 1420-х гадах, калі Вітаўта абвінавачвалі ў патаемным супрацоўніцтве з асманамі, баварскі храніст Ульрых фон Рыхенталь называў Вітаўта “herczog zu Sarasio”.


Шаблён:Крыніца ЭГБ

Знешнія спасылкі

Літаратура

  • Piekosinski F. Gosci polscy na soborze Konstancyiskim // Rozprawy Akademii umiejetnosci. Wydzial historyczno-filozoficzny. Ser. II, T. 12 (37). Krakow, 1899.
  • Zins H. Polska w oczach anglikow. Warszawa, 1974.
  • Белы А. Пад крыжом Св. Георгiя // Падарожнiк. № 2, 1996.