Камунізм: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д афармленьне
Радок 1: Радок 1:
{{Камунізм}}
{{Камунізм}}
'''Камуні́зм''' ({{мова-la|commūnis — агульны}}) — грамадзка-эканамічная фармацыя, якая заснавана на грамадзкай уласнасьці на галоўныя сродкі вытворчасьці.
'''Камуні́зм''' ({{мова-la|commūnis}}«агульны») — грамадзка-эканамічная фармацыя, якая заснавана на грамадзкай уласнасьці на галоўныя сродкі вытворчасьці.


З пункту гледжаньня тэарэтыкаў камунізму, гэтае вучэньне здольнае пераадолець узаемную дыстантаванасьць [[дзейнасьць чалавека|працы]] і зрабіць магчымым свабоднае самазьдзяйсьненьне [[чалавек]]а ў матэрыяльнай і духоўнай вытворчасьці. Канчатковай мэтаю камунізму зьяўляецца стварэньне ўмоваў дзеля ўсебаковага разьвіцьця кожнага індывіда і ўсяго грамадзтва. Канцэпцыя камунізму найболей распрацавана ў [[марксізм]]е.
З пункту гледжаньня тэарэтыкаў камунізму, гэтае вучэньне здольнае пераадолець узаемную дыстантаванасьць [[дзейнасьць чалавека|працы]] і зрабіць магчымым свабоднае самазьдзяйсьненьне [[чалавек]]а ў матэрыяльнай і духоўнай вытворчасьці. Канчатковай мэтаю камунізму зьяўляецца стварэньне ўмоваў дзеля ўсебаковага разьвіцьця кожнага індывіда і ўсяго грамадзтва. Канцэпцыя камунізму найболей распрацавана ў [[марксізм]]е.
Радок 10: Радок 10:


=== Утапічны камунізм ===
=== Утапічны камунізм ===
Клясычнаю выяваю гэтага віду камунізму можа служыць праца [[Томас Мор|Томаса Мора]] «Утопія» ([[1516]]), у якой малюецца ідылічная карціна прымітыўнага камунізму, якая супрацьпастаўляецца фэадалізму. Да [[1700]] году фармулююцца новыя, болей разьвітыя вэрсіі ўтапічнага камунізму, прадстаўленыя канцэпцыямі [[Клод Анры дэ Рувруа Сэн-Сімон|Сэн-Сімона]], [[Франсуа Мары Шарль Фур’е|Фур’е]] ды [[Роберт Оўэн|Оўэна]].
Клясычнаю выяваю гэтага віду камунізму можа служыць праца [[Томас Мор|Томаса Мора]] «Утопія» (1516), у якой малюецца ідылічная карціна прымітыўнага камунізму, якая супрацьпастаўляецца фэадалізму. Да 1700 году фармулююцца новыя, болей разьвітыя вэрсіі ўтапічнага камунізму, прадстаўленыя канцэпцыямі [[Клёд Анры дэ Руўруа Сэн-Сымон|Сэн-Сымона]], [[Франсуа Мары Шарль Фур’е|Фур’е]] ды [[Робэрт Оўэн|Оўэна]].


=== Ваенны камунізм ===
=== Ваенны камунізм ===
Радок 16: Радок 16:


=== Таталітарны камунізм ===
=== Таталітарны камунізм ===
Дастаткова ўмоўная назва рэальных практык камунізму (больш карэктна казаць тут пра сацыялізм), зьдзейсьненых у [[XX стагодзьдзе|XX стагодзьдзі]]. Дадзены від камунізму характарызуецца палітычным дыктатам адной партыі і згубленьнем працоўным клясам кіраваньня ўладай. Сучасная марксісцкая тэорыя сьцьвярджае, што таталітарны камунізм магчымы толькі ў разьвіваючыхся краінах, дзе пралетарыят вымушаны ўступаць у саюз зь сялянствам і дзе буржуа маюць яшчэ адносна слабы ўплыў.
Дастаткова ўмоўная назва рэальных практык камунізму (больш карэктна казаць тут пра сацыялізм), зьдзейсьненых у XX стагодзьдзі. Дадзены від камунізму характарызуецца палітычным дыктатам адной партыі і згубленьнем працоўным клясам кіраваньня ўладай. Сучасная марксісцкая тэорыя сьцьвярджае, што таталітарны камунізм магчымы толькі ў разьвіваючыхся краінах, дзе пралетарыят вымушаны ўступаць у саюз зь сялянствам і дзе буржуа маюць яшчэ адносна слабы ўплыў.


=== Поўны камунізм ===
=== Поўны камунізм ===
Радок 22: Радок 22:


== Ахвяры камунізму ==
== Ахвяры камунізму ==
За сем дзесяцігодзьдзяў зь невялікім у выніку толькі грамадзянскіх войнаў, а таксама кампаній тэрору і голаду, арганізаваных камуністамі, было забіта ня менш за 90 мільёнаў чалавек, або амаль 5% насельніцтва краінаў, якія апынуліся пад іх частковым або поўным кантролем.<ref>[http://tapirr.livejournal.com/3491178.html Так сколько же убил коммунизм?] {{ref-ru}}</ref><ref>''С. Куртуа, Н. Верт, Ж-Л. Панне, А. Пачковский и др.'' Чёрная книга коммунизма. — 2-е издание. — «Три века истории», 2001. — 780 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-95423-037-2. {{ref-ru}}</ref><ref>[http://www.ggdc.net/MADDISON/oriindex.htm Angus Maddison homepage] {{ref-en}}</ref>
За сем дзесяцігодзьдзяў зь невялікім у выніку толькі грамадзянскіх войнаў, а таксама кампаній тэрору і голаду, арганізаваных камуністамі, было забіта ня менш за 90 мільёнаў чалавек, або амаль 5% насельніцтва краінаў, якія апынуліся пад іх частковым або поўным кантролем.<ref>[http://tapirr.livejournal.com/3491178.html Так сколько же убил коммунизм?] {{ref-ru}}</ref><ref>''С. Куртуа, Н. Верт, Ж-Л. Панне, А. Пачковский и др.'' Чёрная книга коммунизма. — 2-е издание. — «Три века истории», 2001. — 780 с. — 100 000 экз. — {{ISBN|5-95423-037-2}}. {{ref-ru}}</ref><ref>[http://www.ggdc.net/MADDISON/oriindex.htm Angus Maddison homepage]{{ref-en}}</ref>

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Communism}}


== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}


{{Халодная вайна}}
{{Халодная вайна}}

Вэрсія ад 13:59, 15 красавіка 2019

Камуні́зм (па-лацінску: commūnis — «агульны») — грамадзка-эканамічная фармацыя, якая заснавана на грамадзкай уласнасьці на галоўныя сродкі вытворчасьці.

З пункту гледжаньня тэарэтыкаў камунізму, гэтае вучэньне здольнае пераадолець узаемную дыстантаванасьць працы і зрабіць магчымым свабоднае самазьдзяйсьненьне чалавека ў матэрыяльнай і духоўнай вытворчасьці. Канчатковай мэтаю камунізму зьяўляецца стварэньне ўмоваў дзеля ўсебаковага разьвіцьця кожнага індывіда і ўсяго грамадзтва. Канцэпцыя камунізму найболей распрацавана ў марксізме.

Гістарычнае разьвіцьцё камунізму

Прымітыўны камунізм

Згодна з Энгельсам найболей старажытныя чалавечыя супольнасьці, існаваўшыя да ўзьнікненьня клясаў, можна назваць «прымітыўным камунізмам». Энгельс, аднак, лічыць, што сучасны, разьвіты камунізм можа ўзьнікнуць толькі пасьля таго, як гісторыя пройдзе праз усе астатнія грамадзкія фармацыі, уключаючы рабаўладальніцкі лад, фэадалізм, капіталізм ды сацыялізм.

Утапічны камунізм

Клясычнаю выяваю гэтага віду камунізму можа служыць праца Томаса Мора «Утопія» (1516), у якой малюецца ідылічная карціна прымітыўнага камунізму, якая супрацьпастаўляецца фэадалізму. Да 1700 году фармулююцца новыя, болей разьвітыя вэрсіі ўтапічнага камунізму, прадстаўленыя канцэпцыямі Сэн-Сымона, Фур’е ды Оўэна.

Ваенны камунізм

Назва эканамічнай практыкі ў Савецкай Расеі часоў Грамадзянскай вайны на тэрыторыі, кантраляванай бальшавікамі. Характарызаваўся прымусовым перадзелам каштоўнасьцяў ва ўмовах эканамічнага хаосу.

Таталітарны камунізм

Дастаткова ўмоўная назва рэальных практык камунізму (больш карэктна казаць тут пра сацыялізм), зьдзейсьненых у XX стагодзьдзі. Дадзены від камунізму характарызуецца палітычным дыктатам адной партыі і згубленьнем працоўным клясам кіраваньня ўладай. Сучасная марксісцкая тэорыя сьцьвярджае, што таталітарны камунізм магчымы толькі ў разьвіваючыхся краінах, дзе пралетарыят вымушаны ўступаць у саюз зь сялянствам і дзе буржуа маюць яшчэ адносна слабы ўплыў.

Поўны камунізм

Апошняя стадыя ў разьвіцьці чалавечага грамадзтва з пункту гледжаньня марксізму, на якой рэалізуецца асноўны лёзунг камуністычнага руху: «ад кожнага па магчымасьцях, кожнаму па патрэбах». Неабходнай умоваю поўнага камунізму паводле Марксу зьяўляецца дастаткова працяглае існаваньне сусьветнай сацыялістычнай дзяржавы, якое прывяло б да зьліквідаваньня клясаў ды адміраньня ўлады ўраду.

Ахвяры камунізму

За сем дзесяцігодзьдзяў зь невялікім у выніку толькі грамадзянскіх войнаў, а таксама кампаній тэрору і голаду, арганізаваных камуністамі, было забіта ня менш за 90 мільёнаў чалавек, або амаль 5% насельніцтва краінаў, якія апынуліся пад іх частковым або поўным кантролем.[1][2][3]

Крыніцы

  1. ^ Так сколько же убил коммунизм?  (рас.)
  2. ^ С. Куртуа, Н. Верт, Ж-Л. Панне, А. Пачковский и др. Чёрная книга коммунизма. — 2-е издание. — «Три века истории», 2001. — 780 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-95423-037-2.  (рас.)
  3. ^ Angus Maddison homepage (анг.)

Вонкавыя спасылкі

Камунізмсховішча мультымэдыйных матэрыялаў