Ігнат Дварчанін: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выпраўленьне спасылак
Радок 35: Радок 35:
|узнагароды =
|узнагароды =
}}
}}
'''Ігнат Сымонавіч Дварчанін''' (пс. ''І. Гудок'', ''І. Ладанчук'', ''І. Д-н'', ''І. Д.''; {{Дата ў старым стылі|[[8 чэрвеня]]|[[1895]]|27 траўня}}, в. [[Погіры (Зьдзецельскі раён)|Погіры]], [[Слонімскі павет]], цяпер [[Зьдзецельскі раён]] — [[8 сьнежня]] [[1937]], [[Санкт-Пецярбург|Ленінград]]?) — грамадзкі дзяяч беларускага нацыянальна-дэмакратычнага Адраджэньня, навуковец, паэт, пісьменьнік, літаратуразнавец. Доктар філязофіі ([[1925]]).
'''Ігнат Сымонавіч Дварчанін''' (пс. ''І. Гудок'', ''І. Ладанчук'', ''І. Д-н'', ''І. Д.''; {{Дата ў старым стылі|8 чэрвеня|1895|27 траўня}}, в. [[Погіры (Зьдзецельскі раён)|Погіры]], [[Слонімскі павет]], цяпер [[Зьдзецельскі раён]] — 8 сьнежня 1937, [[Санкт-Пецярбург|Ленінград]]?) — грамадзкі дзяяч беларускага нацыянальна-дэмакратычнага Адраджэньня, навуковец, паэт, пісьменьнік, літаратуразнавец. Доктар філязофіі (1925).


== Біяграфія ==
== Біяграфія ==
Зь сям’і малазямельнага арандатара. У [[1912]] годзе скончыў Зьдзецельскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У [[1912]]—[[1915]] настаўнічаў у в. [[Хмяльніца]] на [[Слонім]]шчыне.
Зь сям’і малазямельнага арандатара. У 1912 годзе скончыў Зьдзецельскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У 1912—1915 настаўнічаў у в. [[Хмяльніца]] на [[Слонім]]шчыне.


З траўня [[1915]] году служыў у расейскім войску, з восені [[1916]] — ваяваў на Заходнім фронце. [[Падпаручнік]].
З траўня 1915 году служыў у расейскім войску, з восені 1916 — ваяваў на Заходнім фронце. [[Падпаручнік]].


З чэрвеня [[1917]] у [[Менск]]у. Сябра [[Беларуская сацыялістычная грамада|БСГ]], [[Цэнтральная Беларуская Вайсковая Рада|Цэнтральнай беларускай вайсковай рады]]. Напрыканцы сьнежня 1917 езьдзіў да бацькоў-бежанцаў ў [[Новачаркаск]].
З чэрвеня 1917 у [[Менск]]у. Сябра [[Беларуская сацыялістычная грамада|БСГ]], [[Цэнтральная Беларуская Вайсковая Рада|Цэнтральнай беларускай вайсковай рады]]. Напрыканцы сьнежня 1917 езьдзіў да бацькоў-бежанцаў ў [[Новачаркаск]].


З сакавіка [[1918]] году сакратар культурна-асьветніцкага аддзелу [[Беларускі нацыянальны камісарыят|Белнацкам]]у ў [[Масква|Маскве]]. Сябра [[Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянэраў|БПСР]].
З сакавіка 1918 году сакратар культурна-асьветніцкага аддзелу [[Беларускі нацыянальны камісарыят|Белнацкам]]у ў [[Масква|Маскве]]. Сябра [[Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянэраў|БПСР]].


Браў актыўны ўдзел у нарадзе настаўнікаў беларускіх школ [[21 ліпеня|21]]—[[23 ліпеня]] [[1918]]. Са жніўня 1918 году вярнуўся на Бацькаўшчыну. Ператварыў пачатковую школу ў вёсцы [[Пецюкі]] ў беларускую.
Браў актыўны ўдзел у нарадзе настаўнікаў беларускіх школ 21—23 ліпеня 1918. Са жніўня 1918 году вярнуўся на Бацькаўшчыну. Ператварыў пачатковую школу ў вёсцы [[Пецюкі]] ў беларускую.


У [[1919]] годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у [[Беласток]]. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута.
У 1919 годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у [[Беласток]]. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута.


Са сьнежня [[1920]] году да ліпеня [[1921]] году ў [[Вільня|Вільні]]. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў Дэпартамэнце асьветы, настаўнікам у мястэчку [[Сьвір (вёска)|Сьвір]] [[Сьвянцянскі павет (Польская Рэспубліка)|Сьвянцянскага павету]]. У [[1921]] годзе экстэрнам здаў іспыты за курс [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]].
Са сьнежня 1920 году да ліпеня 1921 году ў [[Вільня|Вільні]]. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў Дэпартамэнце асьветы, настаўнікам у мястэчку [[Сьвір (вёска)|Сьвір]] [[Сьвянцянскі павет (Польская Рэспубліка)|Сьвянцянскага павету]]. У 1921 годзе экстэрнам здаў іспыты за курс [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]].


Выконваў даручэньні Віленскага [[Беларускі нацыянальны камітэт (Вільня)|БНК]], Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку [[1921]] году накіраваны БНК у [[Латвія|Латвію]]. Там чытае лекцыі па беларусазнаўстве на настаўніцкіх курсах у [[Дзьвінск]]у. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «[[Бацькаўшчына]]», уваходзіў у яго кіраўніцтва.
Выконваў даручэньні Віленскага [[Беларускі нацыянальны камітэт (Вільня)|БНК]], Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку 1921 году накіраваны БНК у [[Латвія|Латвію]]. Там чытае лекцыі па беларусазнаўстве на настаўніцкіх курсах у [[Дзьвінск]]у. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «[[Бацькаўшчына]]», уваходзіў у яго кіраўніцтва.


У верасьні 1921 удзельнічаў у беларускай канфэрэнцыі ў [[Прага|Празе]]. Накіраваны [[Таварыства беларускай школы|ТБШ]] на вучобу ў Праскі [[Карлаў унівэрсытэт]] на гісторыка-філялягічны факультэт, які скончыў у [[1925]] годзе. У [[1926]] годзе абараніў дысэртацыю на тэму «''Францішак Скарына як культурны дзяяч і гуманіст на беларускай ніве''».
У верасьні 1921 удзельнічаў у беларускай канфэрэнцыі ў [[Прага|Празе]]. Накіраваны [[Таварыства беларускай школы|ТБШ]] на вучобу ў Праскі [[Карлаў унівэрсытэт]] на гісторыка-філялягічны факультэт, які скончыў у 1925 годзе. У 1926 годзе абараніў дысэртацыю на тэму «''Францішак Скарына як культурны дзяяч і гуманіст на беларускай ніве''».


У [[1924]] годзе стварыў у Празе арганізацыю Незалежных сацыялістаў. Быў старшынём Аб’яднаньня прагрэсіўных беларускіх студэнтаў у Празе, сябрам Беларускай рады, рэдактарам «''Бюлетэня Аб’яднаньня беларускіх студэнцкіх арганізацый''» і часопісу «[[Перавіасло]]».
У 1924 годзе стварыў у Празе арганізацыю Незалежных сацыялістаў. Быў старшынём Аб’яднаньня прагрэсіўных беларускіх студэнтаў у Празе, сябрам Беларускай рады, рэдактарам «''Бюлетэня Аб’яднаньня беларускіх студэнцкіх арганізацый''» і часопісу «[[Перавіасло]]».


У [[1926]] вярнуўся ў Вільню. Актыўна далучыўся да беларускага нацыянальнага руху, асабліва да леварадыкальнага крыла. Сябра [[Беларуская сялянска-работніцкая грамада|БСРГ]]. Сакратар Беларускага выдавецкага таварыства. У [[1927]] — настаўнік літаратуры Віленскай беларускай гімназіі.
У 1926 вярнуўся ў Вільню. Актыўна далучыўся да беларускага нацыянальнага руху, асабліва да леварадыкальнага крыла. Сябра [[Беларуская сялянска-работніцкая грамада|БСРГ]]. Сакратар Беларускага выдавецкага таварыства. У 1927 — настаўнік літаратуры Віленскай беларускай гімназіі.


Пераклаў на беларускую мову паэму [[Аляксандар Блок|Аляксандра Блока]] «Дванаццаць» ([[Вільня]], [[1926]]).
Пераклаў на беларускую мову паэму [[Аляксандар Блок|Аляксандра Блока]] «Дванаццаць» ([[Вільня]], 1926).


[[Файл:Dvarczanin Chestamatyja.jpg|міні|200пкс|«Хрэстаматыя новай беларускай літаратуры», [[Вільня]], [[1927]], [[Беларускае выдавецкае таварыства]]]]
[[Файл:Dvarczanin Chestamatyja.jpg|міні|200пкс|«Хрэстаматыя новай беларускай літаратуры», [[Вільня]], 1927, [[Беларускае выдавецкае таварыства]]]]
Склаў і выдаў у 1927 годзе «''Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры''». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «[[Родныя гоні]]», «[[Маланка (часопіс)|Маланка]]». Быў рэдактарам газэты «[[Narodny zwon]]».
Склаў і выдаў у 1927 годзе «''Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры''». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «[[Родныя гоні]]», «[[Маланка (часопіс)|Маланка]]». Быў рэдактарам газэты «[[Narodny zwon]]».


У [[1928]] годзе абраны ў польскі сойм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму акругу № 61: [[Наваградак]]. Сябра Беларускага рабоча-сялянскага пасольскага клюбу «Змаганьне». Сябра Галоўнай управы [[Таварыства беларускай школы|ТБШ]].
У 1928 годзе абраны ў польскі сойм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму акругу № 61: [[Наваградак]]. Сябра Беларускага рабоча-сялянскага пасольскага клюбу «Змаганьне». Сябра Галоўнай управы [[Таварыства беларускай школы|ТБШ]].


У [[1930]] годзе арыштаваны польскімі ўладамі. [[12 студзеня]] [[1930]] асуджаны на працэсе па справе беларускага клюбу «Змаганьне». Атрымаў агулам 8 год турмы. Таго самага году беспасьпяхова ізноў вылучаўся на выбарах у сэйм ад Беларускага сялянска-работніцкага блёку. Сядзеў у вязьніцы ў Равічу<ref>[http://harodnia.com/sl021.php Дварчанін Ігнат Сымонавіч — Архітэктура Гродна. Гісторыя і сучаснасць — harodnia.com]</ref>, дзе ўступіў у турэмную ячэйку [[КПП]].
У 1930 годзе арыштаваны польскімі ўладамі. 12 студзеня 1930 асуджаны на працэсе па справе беларускага клюбу «Змаганьне». Атрымаў агулам 8 год турмы. Таго самага году беспасьпяхова ізноў вылучаўся на выбарах у сэйм ад Беларускага сялянска-работніцкага блёку. Сядзеў у вязьніцы ў Равічу<ref>[http://harodnia.com/sl021.php Дварчанін Ігнат Сымонавіч — Архітэктура Гродна. Гісторыя і сучаснасць — harodnia.com]</ref>, дзе ўступіў у турэмную ячэйку [[КПП]].


Вызвалены [[15 верасьня]] [[1932]] у выніку абмену палітвязьнямі паміж [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] і [[Польшча]]й. З [[лістапад]]а [[1932]] працаваў у [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН БССР]] у камісіі па вывучэньню Заходняй Беларусі і КП(б)Б. Выконваў абавязкі дырэктара Інстытуту мовазнаўства.
Вызвалены 15 верасьня 1932 у выніку абмену палітвязьнямі паміж [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] і [[Польшча]]й. З [[лістапад]]а 1932 працаваў у [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН БССР]] у камісіі па вывучэньню Заходняй Беларусі і КП(б)Б. Выконваў абавязкі дырэктара Інстытуту мовазнаўства.
Арыштаваны [[16 жніўня]] [[1933]] па справе [[Беларускі нацыянальны цэнтар|Беларускага нацыянальнага цэнтру]]. Судовая калегія [[АДПУ БССР]] ад [[9 студзеня]] [[1934]] году прысудзіла да вышэйшай меры пакараньня, якая была зьменена на 10 год пазбаўленьня волі. Высланы на [[Салавецкі лягер асаблівага прызначэньня|Салаўкі]], пасьля на будаўніцтве [[Беламорска-Балтыйскі канал|Беламорска-Балтыйскага каналу]].
Арыштаваны 16 жніўня 1933 па справе [[Беларускі нацыянальны цэнтар|Беларускага нацыянальнага цэнтру]]. Судовая калегія [[АДПУ БССР]] ад 9 студзеня 1934 году прысудзіла да вышэйшай меры пакараньня, якая была зьменена на 10 год пазбаўленьня волі. Высланы на [[Салавецкі лягер асаблівага прызначэньня|Салаўкі]], пасьля на будаўніцтве [[Беламорска-Балтыйскі канал|Беламорска-Балтыйскага каналу]].


Пастановаю «тройкі» [[НКВД|НКУС]] па Ленінградзкай акрузе ад [[25 лістапада]] [[1937]] атрымаў новы вырак да вышэйшай меры пакараньня. Расстраляны [[8 сьнежня]] [[1937]]. Рэабілітаваны [[16 жніўня]] [[1956]].
Пастановаю «тройкі» [[НКВД|НКУС]] па Ленінградзкай акрузе ад 25 лістапада 1937 атрымаў новы вырак да вышэйшай меры пакараньня. Расстраляны 8 сьнежня 1937. Рэабілітаваны 16 жніўня 1956.


Яго родны брат [[Іларыён Дварчанін]], беларускі грамадзкі дзяяч, загінуў у савецкіх лягерах.
Яго родны брат [[Іларыён Дварчанін]], беларускі грамадзкі дзяяч, загінуў у савецкіх лягерах.

Вэрсія ад 20:49, 25 верасьня 2018

Ігнат Дварчанін
дэпутат Сойму Польскай рэспублікі
1928 — 1930
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся: 8 чэрвеня 1895
в. Погіры, Слонімскі павет, цяпер Зьдзецельскі раён
Памёр: 8 сьнежня 1937 (42 гады)
Ленінград?
Партыя: 1) БСГ (1917—1918)
2) БПСР (1918—1924)
3) БСРГ (ад 1926)
Адукацыя:

Ігнат Сымонавіч Дварчанін (пс. І. Гудок, І. Ладанчук, І. Д-н, І. Д.; 8 чэрвеня [ст. ст. 27 траўня] 1895, в. Погіры, Слонімскі павет, цяпер Зьдзецельскі раён — 8 сьнежня 1937, Ленінград?) — грамадзкі дзяяч беларускага нацыянальна-дэмакратычнага Адраджэньня, навуковец, паэт, пісьменьнік, літаратуразнавец. Доктар філязофіі (1925).

Біяграфія

Зь сям’і малазямельнага арандатара. У 1912 годзе скончыў Зьдзецельскую школу, атрымаў атэстат народнага настаўніка. У 1912—1915 настаўнічаў у в. Хмяльніца на Слонімшчыне.

З траўня 1915 году служыў у расейскім войску, з восені 1916 — ваяваў на Заходнім фронце. Падпаручнік.

З чэрвеня 1917 у Менску. Сябра БСГ, Цэнтральнай беларускай вайсковай рады. Напрыканцы сьнежня 1917 езьдзіў да бацькоў-бежанцаў ў Новачаркаск.

З сакавіка 1918 году сакратар культурна-асьветніцкага аддзелу Белнацкаму ў Маскве. Сябра БПСР.

Браў актыўны ўдзел у нарадзе настаўнікаў беларускіх школ 21—23 ліпеня 1918. Са жніўня 1918 году вярнуўся на Бацькаўшчыну. Ператварыў пачатковую школу ў вёсцы Пецюкі ў беларускую.

У 1919 годзе на Віленскіх беларускіх настаўніцкіх курсах арыштаваны польскімі ўладамі як эсэраўскі актывіст, накіраваны ў лягер для інтарнаваных у Беласток. Уцёк зь лягеру і перабраўся ў Менск, дзе стаў студэнтам беларускага пэдінстытута.

Са сьнежня 1920 году да ліпеня 1921 году ў Вільні. Працуе вартаўніком, пісарам у канцылярыі беларускага аддзелу ў Дэпартамэнце асьветы, настаўнікам у мястэчку Сьвір Сьвянцянскага павету. У 1921 годзе экстэрнам здаў іспыты за курс Віленскай беларускай гімназіі.

Выконваў даручэньні Віленскага БНК, Цэнтральнай беларускай школьнай рады. У летку 1921 году накіраваны БНК у Латвію. Там чытае лекцыі па беларусазнаўстве на настаўніцкіх курсах у Дзьвінску. Адзін з заснавальнікаў культурна-асьветніцкага таварыства «Бацькаўшчына», уваходзіў у яго кіраўніцтва.

У верасьні 1921 удзельнічаў у беларускай канфэрэнцыі ў Празе. Накіраваны ТБШ на вучобу ў Праскі Карлаў унівэрсытэт на гісторыка-філялягічны факультэт, які скончыў у 1925 годзе. У 1926 годзе абараніў дысэртацыю на тэму «Францішак Скарына як культурны дзяяч і гуманіст на беларускай ніве».

У 1924 годзе стварыў у Празе арганізацыю Незалежных сацыялістаў. Быў старшынём Аб’яднаньня прагрэсіўных беларускіх студэнтаў у Празе, сябрам Беларускай рады, рэдактарам «Бюлетэня Аб’яднаньня беларускіх студэнцкіх арганізацый» і часопісу «Перавіасло».

У 1926 вярнуўся ў Вільню. Актыўна далучыўся да беларускага нацыянальнага руху, асабліва да леварадыкальнага крыла. Сябра БСРГ. Сакратар Беларускага выдавецкага таварыства. У 1927 — настаўнік літаратуры Віленскай беларускай гімназіі.

Пераклаў на беларускую мову паэму Аляксандра Блока «Дванаццаць» (Вільня, 1926).

«Хрэстаматыя новай беларускай літаратуры», Вільня, 1927, Беларускае выдавецкае таварыства

Склаў і выдаў у 1927 годзе «Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры». З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі «Родныя гоні», «Маланка». Быў рэдактарам газэты «Narodny zwon».

У 1928 годзе абраны ў польскі сойм ад сьпісу № 39 «Змаганьне за інтарэсы работнікаў і сялян» па выбарчаму акругу № 61: Наваградак. Сябра Беларускага рабоча-сялянскага пасольскага клюбу «Змаганьне». Сябра Галоўнай управы ТБШ.

У 1930 годзе арыштаваны польскімі ўладамі. 12 студзеня 1930 асуджаны на працэсе па справе беларускага клюбу «Змаганьне». Атрымаў агулам 8 год турмы. Таго самага году беспасьпяхова ізноў вылучаўся на выбарах у сэйм ад Беларускага сялянска-работніцкага блёку. Сядзеў у вязьніцы ў Равічу[1], дзе ўступіў у турэмную ячэйку КПП.

Вызвалены 15 верасьня 1932 у выніку абмену палітвязьнямі паміж СССР і Польшчай. З лістапада 1932 працаваў у АН БССР у камісіі па вывучэньню Заходняй Беларусі і КП(б)Б. Выконваў абавязкі дырэктара Інстытуту мовазнаўства.

Арыштаваны 16 жніўня 1933 па справе Беларускага нацыянальнага цэнтру. Судовая калегія АДПУ БССР ад 9 студзеня 1934 году прысудзіла да вышэйшай меры пакараньня, якая была зьменена на 10 год пазбаўленьня волі. Высланы на Салаўкі, пасьля на будаўніцтве Беламорска-Балтыйскага каналу.

Пастановаю «тройкі» НКУС па Ленінградзкай акрузе ад 25 лістапада 1937 атрымаў новы вырак да вышэйшай меры пакараньня. Расстраляны 8 сьнежня 1937. Рэабілітаваны 16 жніўня 1956.

Яго родны брат Іларыён Дварчанін, беларускі грамадзкі дзяяч, загінуў у савецкіх лягерах.

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі