Цэнтральны працэсар: розьніца паміж вэрсіямі
д афармленьне |
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Central_processing_unit?oldid=856275561 |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
[[Файл:Intel 80486DX2 bottom.jpg|міні|Мікрапрацэсар [[Intel 80486DX2]]]] |
[[Файл:Intel 80486DX2 bottom.jpg|міні|Мікрапрацэсар [[Intel 80486DX2]]]] |
||
'''Цэнтральны працэсар''' ({{мова-en|Central Processing Unit, CPU}}) — частка вылічальнай сыстэмы, якая выконвае інструкцыі [[ |
'''Цэнтральны працэсар''' ({{мова-en|Central Processing Unit, CPU}}) — частка вылічальнай сыстэмы, якая выконвае інструкцыі [[праграма|кампутарных праграм]] і кіруе іншымі працэсамі і функцыямі ў [[кампутар]]ы. Тэрмін увайшоў ва ўжытак на пачатку 1960-х гадоў<ref>Weik, Martin H. (1961). [http://ed-thelen.org/comp-hist/BRL61.html ''«A Third Survey of Domestic Electronic Digital Computing Systems»'']. Ballistic Research Laboratory.</ref>, а форма і выкананьне працэсараў вельмі зьмяніліся з тых часоў, хоць прынцып дзеяньня застаўся аднолькавы. |
||
Дзьвюма тыповымі складовымі часткамі цэнтральнага працэсара зьяўляюцца [[арытмэтычна-лягічная прылада]] (АЛП; {{мова-en|arithmetic logic unit|скарочана}} — {{мова-en|ALU|бяз мовы}}), якая выконвае арытмэтычныя, лягічныя і іншыя апэрацыі над зьвесткамі, і [[кіравальны аўтамат]] ({{мова-en|control unit|скарочана}}), які выбірае інструкцыі з [[Памяць з адвольным доступам|памяці]], пераўтварае ў прымальны выгляд і выконвае, па неабходнасьці зьвяртаючыся да АЛП. |
Дзьвюма тыповымі складовымі часткамі цэнтральнага працэсара зьяўляюцца [[арытмэтычна-лягічная прылада]] (АЛП; {{мова-en|arithmetic logic unit|скарочана}} — {{мова-en|ALU|бяз мовы}}), якая выконвае арытмэтычныя, лягічныя і іншыя апэрацыі над зьвесткамі, і [[кіравальны аўтамат]] ({{мова-en|control unit|скарочана}}), які выбірае інструкцыі з [[Памяць з адвольным доступам|памяці]], пераўтварае ў прымальны выгляд і выконвае, па неабходнасьці зьвяртаючыся да АЛП. |
||
Ня ўсе вылічальныя сыстэмы абапіраюцца на цэнтральны працэсар. [[Вэктарны працэсар]], напрыклад, мае некалькі паралельных вылічальных блёкаў, ніводны зь якіх ня лічыцца «цэнтральным». У [[разьмеркаваныя вылічэньні|разьмеркаваных вылічэньнях]] вылічальныя задачы вырашаюцца шляхам злучэньня некалькіх працэсараў у сетку (кожны суб’ект якой зьяўляецца асобнай вылічальнай сыстэмай). |
Большасьць сучасных працэсараў зьяўляюцца [[мікрапрацэсар]]амі, гэта значыць яны ўтрымліваюцца на адной [[інтэгральная схема|інтэгральнай схеме]]. Такая схема акрамя цэнтральнага працэсара можа ўтрымліваць памяць, пэрыфэрыйныя інтэрфэйсы і іншыя кампанэнты кампутара. Некаторыя кампутары выкарыстоўваюць шмат’ядравы працэсар, які ўяўляе сабой адзіны [[чып]], на які зьмяшчаюцца два ці больш працэсараў, гэтак званых «ядраў». Ня ўсе вылічальныя сыстэмы абапіраюцца на цэнтральны працэсар. [[Вэктарны працэсар]], напрыклад, мае некалькі паралельных вылічальных блёкаў, ніводны зь якіх ня лічыцца «цэнтральным». У [[разьмеркаваныя вылічэньні|разьмеркаваных вылічэньнях]] вылічальныя задачы вырашаюцца шляхам злучэньня некалькіх працэсараў у сетку (кожны суб’ект якой зьяўляецца асобнай вылічальнай сыстэмай). Там таксама існуе панятак віртуальных працэсараў, якія зьяўляюцца абстракцыяй дынамічных агрэгаваных вылічальных рэсурсаў<ref>Liebowitz, Kusek, Spies, Matt, Christopher, Rynardt (2014). ''«VMware vSphere Performance: Designing CPU, Memory, Storage, and Networking for Performance-Intensive Workloads»''. Wiley. — С. 68. — {{ISBN|978-1-118-00819-5}}.</ref>. |
||
Амэрыканскія кампаніі [[Advanced Micro Devices]] ды [[Intel Corporation]] фактычна зьяўляюцца адзінымі вытворцамі цэнтральных працэсараў для [[Пэрсанальны кампутар|пэрсанальных кампутараў]]. |
Амэрыканскія кампаніі [[Advanced Micro Devices]] ды [[Intel Corporation]] фактычна зьяўляюцца адзінымі вытворцамі цэнтральных працэсараў для [[Пэрсанальны кампутар|пэрсанальных кампутараў]]. |
||
Радок 10: | Радок 10: | ||
== Глядзіце таксама == |
== Глядзіце таксама == |
||
* [[Унутрыпрацэсарная шматпаточнасьць]] |
* [[Унутрыпрацэсарная шматпаточнасьць]] |
||
== Крыніцы == |
|||
{{Крыніцы}} |
|||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Commons}} |
|||
* [http://www.howstuffworks.com/microprocessor.htm Як працуюць мікрапрацэсары]. HowStuffWorks.{{ref-en}} |
|||
* [http://spectrum.ieee.org/25chips ''«25 Microchips that shook the world»'']. Institute of Electrical and Electronics Engineers.{{ref-en}} |
|||
{{Абсталяваньне кампутара}} |
{{Абсталяваньне кампутара}} |
Вэрсія ад 22:00, 24 жніўня 2018
Цэнтральны працэсар (па-ангельску: Central Processing Unit, CPU) — частка вылічальнай сыстэмы, якая выконвае інструкцыі кампутарных праграм і кіруе іншымі працэсамі і функцыямі ў кампутары. Тэрмін увайшоў ва ўжытак на пачатку 1960-х гадоў[1], а форма і выкананьне працэсараў вельмі зьмяніліся з тых часоў, хоць прынцып дзеяньня застаўся аднолькавы.
Дзьвюма тыповымі складовымі часткамі цэнтральнага працэсара зьяўляюцца арытмэтычна-лягічная прылада (АЛП; анг. arithmetic logic unit — ALU), якая выконвае арытмэтычныя, лягічныя і іншыя апэрацыі над зьвесткамі, і кіравальны аўтамат (анг. control unit), які выбірае інструкцыі з памяці, пераўтварае ў прымальны выгляд і выконвае, па неабходнасьці зьвяртаючыся да АЛП.
Большасьць сучасных працэсараў зьяўляюцца мікрапрацэсарамі, гэта значыць яны ўтрымліваюцца на адной інтэгральнай схеме. Такая схема акрамя цэнтральнага працэсара можа ўтрымліваць памяць, пэрыфэрыйныя інтэрфэйсы і іншыя кампанэнты кампутара. Некаторыя кампутары выкарыстоўваюць шмат’ядравы працэсар, які ўяўляе сабой адзіны чып, на які зьмяшчаюцца два ці больш працэсараў, гэтак званых «ядраў». Ня ўсе вылічальныя сыстэмы абапіраюцца на цэнтральны працэсар. Вэктарны працэсар, напрыклад, мае некалькі паралельных вылічальных блёкаў, ніводны зь якіх ня лічыцца «цэнтральным». У разьмеркаваных вылічэньнях вылічальныя задачы вырашаюцца шляхам злучэньня некалькіх працэсараў у сетку (кожны суб’ект якой зьяўляецца асобнай вылічальнай сыстэмай). Там таксама існуе панятак віртуальных працэсараў, якія зьяўляюцца абстракцыяй дынамічных агрэгаваных вылічальных рэсурсаў[2].
Амэрыканскія кампаніі Advanced Micro Devices ды Intel Corporation фактычна зьяўляюцца адзінымі вытворцамі цэнтральных працэсараў для пэрсанальных кампутараў.
Глядзіце таксама
Крыніцы
- ^ Weik, Martin H. (1961). «A Third Survey of Domestic Electronic Digital Computing Systems». Ballistic Research Laboratory.
- ^ Liebowitz, Kusek, Spies, Matt, Christopher, Rynardt (2014). «VMware vSphere Performance: Designing CPU, Memory, Storage, and Networking for Performance-Intensive Workloads». Wiley. — С. 68. — ISBN 978-1-118-00819-5.
Вонкавыя спасылкі
Цэнтральны працэсар — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Як працуюць мікрапрацэсары. HowStuffWorks. (анг.)
- «25 Microchips that shook the world». Institute of Electrical and Electronics Engineers. (анг.)