Агульная тэорыя адноснасьці: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 23:35, 5 траўня 2018

Агу́льная тэо́рыя рэляты́ўнасьці (АТР; па-нямецку: allgemeine Relativitätstheorie) — геамэтрычная тэорыя прыцягненьня, якая разьвівае спэцыяльную тэорыю рэлятыўнасьці (СТР), апублікаваную Альбэртам Айнштайнам у 1915—1916 гадах^[1]. У рамках агульнай тэорыі рэлятыўнасьці, як і ў іншых мэтрычных тэорыях, пастулюецца, што гравітацыйныя эфэкты абумоўленыя не сілавым узаемадзеяньнем целаў і палёў, якія знаходзяцца ў прасторы-часе, а дэфармацыяй самой прасторы-часа, якая зьяўляецца зьвязанай, у прыватнасьці, з прысутнасьцю масы-энэргіі. Агульная тэорыя рэлятыўнасьці адрозьніваецца ад іншых мэтрычных тэорыяў прыцягненьня выкарыстаньнем раўнаньняў Айнштайна для сувязі крывіні прасторы-часу з прысутнай у ім матэрыяй.

Гэтае сьцьвярджэньне стала асновай шматлікіх адкрыцьцяў, такіх як гравітацыйны чырвоны зрух, скрыўленьне промняў сьвятла каля вялікіх гравітацыйных масаў (як то зорак), чорныя дзіркі, запаволеньне часу ў гравітацыйным полі і г.д. Але варта адзначыць, што з прынцыпу эквівалентнасьці не вынікае адзінасьць раўнаньняў крывіні прасторы-часу, і гэта ў прыватнасьці прывяло да зьяўленьня гэтак званай касмалягічнай сталай, якая фігуруе ў шэрагу тэорыяў.

Мадыфікацыі закона сусьветнага прыцягненьня Ньютана прывялі да першага посьпеху новай тэорыі: карэктнага прадказаньня эфэкту прэцэсіі (ваганьня) пэрыгелію арбіты Мэркурыя. Многія іншыя прадказаньні тэорыі былі ў далейшым пацьверджаны астранамічнымі назіраньнямі. З прычыны высокай складанасьці гэтых назіраньняў і цяжкасьці з дасягненьнем здавальняючай дакладнасьці вымярэньняў набылі права на існаваньне альтэрнатыўныя тэорыі гравітацыі, як то тэорыя Бранза — Дыке або бімэтрычная тэорыя Розэна. Але няма пакуль такіх экспэрыментальных зьвестак, якія б маглі выклікаць неабходнасьць перагляду агульнай тэорыі рэлятыўнасьці.

Тым ня менш, існуюць тэарэтычныя падставы казаць, што агульная тэорыя рэлятыўнасьці зьяўляецца няскончанай тэорыяй. Яна не стасуецца з квантавай мэханікай, а ейнае найбольш прамое квантавае абагульненьне паказвае некарэктныя вынікі ва ўмовах высокіх энэргіяў. Пытаньне аб аб’яднаньні гэтых двух тэорыяў — адна з фундамэнтальных праблемаў сучаснай тэарэтычнай фізыкі.

Крыніцы

^ Albert Einstein. (25 лістапада 1915). «Die Feldgleichungen der Gravitation». Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin: 844—847. Праверана 2006-09-12.

Вонкавыя спасылкі

Айнтштайн анлайн — арткулы пра розныя аспэкты рэлятывісцкай фізыцы.

[1] Albert Einstein. (25 лістапада 1915). «Die Feldgleichungen der Gravitation». Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin: 844—847. Праверана 2006-09-12.

[1]

@@ Радок 3: / Радок 3: @@
 '''Агу́льная тэо́рыя рэляты́ўнасьці''' (АТР; {{мова-de|allgemeine Relativitätstheorie}}) — [[геамэтрыя|геамэтрычная]] тэорыя прыцягненьня, якая разьвівае [[спэцыяльная тэорыя рэлятыўнасьці|спэцыяльную тэорыю рэлятыўнасьці]] (СТР), апублікаваную [[Альбэрт Айнштайн|Альбэртам Айнштайнам]] у 1915—1916 гадах<ref>[[Альбэрт Айнштайн|Albert Einstein]]. (25 лістапада 1915). «[http://nausikaa2.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/toc/toc.x.cgi?dir=6E3MAXK4&step=thumb Die Feldgleichungen der Gravitation]». Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin: 844—847. Праверана 2006-09-12.</ref>. У рамках агульнай тэорыі рэлятыўнасьці, як і ў іншых мэтрычных тэорыях, пастулюецца, што гравітацыйныя эфэкты абумоўленыя не сілавым узаемадзеяньнем целаў і палёў, якія знаходзяцца ў [[Прастора-час|прасторы-часе]], а дэфармацыяй самой прасторы-часа, якая зьяўляецца зьвязанай, у прыватнасьці, з прысутнасьцю масы-энэргіі. Агульная тэорыя рэлятыўнасьці адрозьніваецца ад іншых мэтрычных тэорыяў прыцягненьня выкарыстаньнем раўнаньняў Айнштайна для сувязі [[крывіня|крывіні]] прасторы-часу з прысутнай у ім матэрыяй.
-Гэтае сьцьверджаньне стала асновай шматлікіх адкрыцьцяў, такіх як [[гравітацыйны чырвоны зрух]], скрыўленьне промняў сьвятла каля вялікіх гравітацыйных масаў (як то зорак), [[чорная дзірка|чорныя дзіркі]], запаволеньне часу ў гравітацыйным полі і г.д. Але варта адзначыць, што з прынцыпу эквівалентнасьці не вынікае адзінасьць раўнаньняў крывіні прасторы-часу, і гэта ў прыватнасьці прывяло да зьяўленьня гэтак званай [[касмалягічная сталая|касмалягічнай сталай]], якая фігуруе ў шэрагу тэорыяў.
+Гэтае сьцьвярджэньне стала асновай шматлікіх адкрыцьцяў, такіх як [[гравітацыйны чырвоны зрух]], скрыўленьне промняў сьвятла каля вялікіх гравітацыйных масаў (як то зорак), [[чорная дзірка|чорныя дзіркі]], запаволеньне часу ў гравітацыйным полі і г.д. Але варта адзначыць, што з прынцыпу эквівалентнасьці не вынікае адзінасьць раўнаньняў крывіні прасторы-часу, і гэта ў прыватнасьці прывяло да зьяўленьня гэтак званай [[касмалягічная сталая|касмалягічнай сталай]], якая фігуруе ў шэрагу тэорыяў.
 Мадыфікацыі закона сусьветнага прыцягненьня Ньютана прывялі да першага посьпеху новай тэорыі: карэктнага прадказаньня эфэкту прэцэсіі (ваганьня) пэрыгелію арбіты [[Мэркурый|Мэркурыя]]. Многія іншыя прадказаньні тэорыі былі ў далейшым пацьверджаны астранамічнымі назіраньнямі. З прычыны высокай складанасьці гэтых назіраньняў і цяжкасьці з дасягненьнем здавальняючай дакладнасьці вымярэньняў набылі права на існаваньне альтэрнатыўныя тэорыі гравітацыі, як то [[тэорыя Бранза — Дыке]] або бімэтрычная тэорыя Розэна. Але няма пакуль такіх экспэрыментальных зьвестак, якія б маглі выклікаць неабходнасьць перагляду агульнай тэорыі рэлятыўнасьці.