Енісей: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Legobot (гутаркі | унёсак)
52 250 правак
д Bot: Migrating 60 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q78707 (translate me)
д афармленьне
Радок 1: Радок 1:
{{Рака
{{Рака
| назва = Енісей
|назва = Енісей
| арыгінальная_назва = Енисей
|арыгінальная_назва = Енисей
| выява = Bank of Yenisei River.jpg
|выява = Bank of Yenisei River.jpg
| подпіс = Енісей каля [[Краснаярск]]у
|подпіс = Енісей каля [[Краснаярск]]у
| даўжыня = 3487 км
|даўжыня = 3487 км
| выток = сутока рэкаў: [[Малы Енісей]] і [[Вялікі Енісей]]
|выток = сутока рэкаў: [[Малы Енісей]] і [[Вялікі Енісей]]
| вышыня_вытоку = 3300
|вышыня_вытоку = 3300
| вусьце = [[Карскае мора]]
|вусьце = [[Карскае мора]]
| вышыня вусьця = 0 м
|вышыня_вусьця = 0 м
| сьцёк = 19 800 м³/с
|сьцёк = 19 800 м³/с
| нахіл =
|нахіл =
| плошча_басэйну = 2 580 тыс. км²
|плошча_басэйну = 2580 тыс. км²
| краіны_басэйну = [[Манголія]], [[Расея]]
|краіны_басэйну = [[Манголія]], [[Расея]]
| левыя_прытокі =
|левыя_прытокі =
| правыя_прытокі =
|правыя_прытокі =
| мапа =
|мапа =
| катэгорыя_вікісховішча =
}}
}}
'''Енісе́й''' (па-эвенкійску - ''Іонеcі'' «вялікая вада», па-хакаску - ''Кім'', па-тувінску - ''Улуг-Хем'' - «вялікая рака», па-кецку- ''Хук'', па-селькупску - ''Пӱӱл Тяас-қолд'') — рака ў [[Сыбір]]ы, адна з найвялікшых рэкаў сьвету й [[Расея|Расеі]]. Упадае ў [[Карскае мора]] [[Арктычны акіян|Арктычнага акіяну]].
'''Енісе́й''' (па-эвенкійску: ''Іонеcі'' «вялікая вада», па-хакаску: ''Кім'', па-тувінску: ''Улуг-Хем'' — «вялікая рака», па-кецку: ''Хук'', па-селькупску: ''Пӱӱл Тяас-қолд'') — рака ў [[Сыбір]]ы, адна з найвялікшых рэкаў сьвету й [[Расея|Расеі]]. Упадае ў [[Карскае мора]] [[Арктычны акіян|Арктычнага акіяну]].


== Назва ==
== Назва ==
Радок 24: Радок 23:


== Геаграфія ==
== Геаграфія ==
Адна з найдаўжэйшых рэкаў сьвету: даўжыня ад месца сутокі Вялікага й Малога Енісею — 3487 км, ад вытокаў Малога Енісею — 4287 км, ад вытокаў Вялікага Енісею — 4092 (4123) км.
Адна з найдаўжэйшых рэкаў сьвету: даўжыня ад месца сутокі Вялікага й Малога Енісею — 3487 км, ад вытокаў Малога Енісею — 4287 км, ад вытокаў Вялікага Енісею — 4092 (4123) км. Паводле плошчы басэйну (2580 тыс. км²) Енісей займае 2-е месца сярод рэкаў Расеі (пасьля [[Об|Абі]]) і 7-е месца сярод рэкаў сьвету. Для басэйну Енісею характэрная рэзкая асыметрычнасьць: яго правабярэжная частка ў 5,6 разы вышэй за левабярэжную.
Паводле плошчы басэйну (2580 тыс. км²) Енісей займае 2-е месца сярод рэкаў Расеі (пасьля [[Об|Абі]]) й 7-е месца сярод рэкаў сьвету. Для басэйну Енісею характэрная рэзкая асыметрычнасьць: яго правабярэжная частка ў 5,6 разы вышэй за левабярэжную.


Енісей ёсьць мяжой між [[Заходняя Сыбір|Заходняе]] й [[Усходняя Сыбір|Усходняе Сыбір'ю]]. Ад [[Саяны|Саян]]аў да Арктычнага акіяну Енісей праходзіць праз усе кліматычныя зоны Сыбіры.
Енісей ёсьць мяжой між [[Заходняя Сыбір|Заходняе]] й [[Усходняя Сыбір|Усходняе Сыбір’ю]]. Ад [[Саяны|Саянаў]] да Арктычнага акіяну Енісей праходзіць праз усе кліматычныя зоны Сыбіры. Уласна Енісей пачынаецца ў месьце [[Кызыл]]е на сутоку Вялікага й Малога Енісею.
Уласна Енісей пачынаецца ў месьце [[Кызыл]]е на сутоку Вялікага й Малога Енісею.


=== Палеміка: Енісей альбо Ангара ===
=== Палеміка: Енісей альбо Ангара ===

Існуе колькі прычынаў, паводле якіх сучасны ''Енісей'' ніжэй за суток з ракой [[Ангара|Ангарой]] насамрэч можа лічыцца Ангарой:
Існуе колькі прычынаў, паводле якіх сучасны ''Енісей'' ніжэй за суток з ракой [[Ангара|Ангарой]] насамрэч можа лічыцца Ангарой:
* пры сутоку з ''Енісеем'' Ангара нясе значна больш вады — ля паселішча Стрэлка сярэднегадавы сьцёк вады ў ''Енісее'' складае {{nobr|3 350 м³/с}}, а ў вусьці Ангары — 4 530 м³/с
* пры сутоку зь ''Енісеем'' Ангара нясе значна больш вады — ля паселішча Стрэлка сярэднегадавы сьцёк вады ў ''Енісеі'' складае {{nobr|3350 м³/с}}, а ў вусьці Ангары — 4530 м³/с
* басэйн верхней часткі ''Енісея'' складае менш {{nobr|400 тыс. км²}}, то бок значна менш плошчы вадазбору Ангары — {{nobr|1 040 тыс. км²}}.
* басэйн верхняй часткі ''Енісею'' складае менш за {{nobr|400 тыс. км²}}, то бок значна менш за плошчу вадазбору Ангары — {{nobr|1040 тыс. км²}}.


Такім чынам можна заключыць, што ''Енісей'' лічыцца галоўнай ракой з прычыны больш [[Геамарфалёгія|геалягічнае]] будовы ягонай рачной даліны й праз гістарычна склаўшыеся традыцыі.
Такім чынам можна заключыць, што ''Енісей'' лічыцца галоўнай ракой з прычыны больш [[Геамарфалёгія|геалягічнае]] будовы ягонай рачной даліны й праз гістарычна склаўшыеся традыцыі.


== Населенныя пункты ==
== Населеныя пункты ==
[[Файл:beldir.jpg|thumb|180px|right|Енісей ля [[Кызыл]]у]]
[[Файл:beldir.jpg|міні|180пкс|Енісей ля [[Кызыл]]у]]
Месты (разьмешчанныя ўніз па цячэньні): [[Кызыл]], [[Шаганар]], [[Саянагорск]], [[Мінусінск]], [[Абакан]], [[Дзіўнагорск]], [[Краснаярск]], [[Сасноваборск (Краснаярскі край)|Сасноваборск]], [[Жалезнагорск (Краснаярскі край)|Жалезнагорск]], [[Лесасыбірск]], [[Енісейск]], [[Ігарка]], [[Дудзінка]].
Месты (разьмешчанныя ўніз па цячэньні): [[Кызыл]], [[Шаганар]], [[Саянагорск]], [[Мінусінск]], [[Абакан]], [[Дзіўнагорск]], [[Краснаярск]], [[Сасноваборск (Краснаярскі край)|Сасноваборск]], [[Жалезнагорск (Краснаярскі край)|Жалезнагорск]], [[Лесасыбірск]], [[Енісейск]], [[Ігарка]], [[Дудзінка]].


== Вонкавыя спасылкі ==
{{Накід:Геаграфія}}
{{Commons}}
{{Commonscat|Yenisei River}}


[[Катэгорыя:Енісей| ]]
[[Катэгорыя:Рэкі Расеі]]
[[Катэгорыя:Рэкі Расеі]]

Вэрсія ад 23:01, 1 траўня 2018

Рака
Енісей

Енисей
Енісей каля Краснаярску
Енісей каля Краснаярску
Агульныя зьвесткі
Выток сутока рэкаў: Малы Енісей і Вялікі Енісей
Вышыня вытоку 3300
Вусьце Карскае мора
Вышыня вусьця 0 м
Краіны басэйну Манголія, Расея
Вобласьці Тува, Хакасія і Краснаярскі край
Даўжыня 3487 км
Сярэднегадавы сьцёк 19 800 м³/с
Плошча басэйну 2580 тыс. км²

Енісе́й (па-эвенкійску: Іонеcі «вялікая вада», па-хакаску: Кім, па-тувінску: Улуг-Хем — «вялікая рака», па-кецку: Хук, па-селькупску: Пӱӱл Тяас-қолд) — рака ў Сыбіры, адна з найвялікшых рэкаў сьвету й Расеі. Упадае ў Карскае мора Арктычнага акіяну.

Назва

Назва паходзіць ад эвенкійскага «Іонесі» — вялікая вада.

Геаграфія

Адна з найдаўжэйшых рэкаў сьвету: даўжыня ад месца сутокі Вялікага й Малога Енісею — 3487 км, ад вытокаў Малога Енісею — 4287 км, ад вытокаў Вялікага Енісею — 4092 (4123) км. Паводле плошчы басэйну (2580 тыс. км²) Енісей займае 2-е месца сярод рэкаў Расеі (пасьля Абі) і 7-е месца сярод рэкаў сьвету. Для басэйну Енісею характэрная рэзкая асыметрычнасьць: яго правабярэжная частка ў 5,6 разы вышэй за левабярэжную.

Енісей ёсьць мяжой між Заходняе й Усходняе Сыбір’ю. Ад Саянаў да Арктычнага акіяну Енісей праходзіць праз усе кліматычныя зоны Сыбіры. Уласна Енісей пачынаецца ў месьце Кызыле на сутоку Вялікага й Малога Енісею.

Палеміка: Енісей альбо Ангара

Існуе колькі прычынаў, паводле якіх сучасны Енісей ніжэй за суток з ракой Ангарой насамрэч можа лічыцца Ангарой:

  • пры сутоку зь Енісеем Ангара нясе значна больш вады — ля паселішча Стрэлка сярэднегадавы сьцёк вады ў Енісеі складае 3350 м³/с, а ў вусьці Ангары — 4530 м³/с
  • басэйн верхняй часткі Енісею складае менш за 400 тыс. км², то бок значна менш за плошчу вадазбору Ангары — 1040 тыс. км².

Такім чынам можна заключыць, што Енісей лічыцца галоўнай ракой з прычыны больш геалягічнае будовы ягонай рачной даліны й праз гістарычна склаўшыеся традыцыі.

Населеныя пункты

Енісей ля Кызылу

Месты (разьмешчанныя ўніз па цячэньні): Кызыл, Шаганар, Саянагорск, Мінусінск, Абакан, Дзіўнагорск, Краснаярск, Сасноваборск, Жалезнагорск, Лесасыбірск, Енісейск, Ігарка, Дудзінка.

Вонкавыя спасылкі

Енісей — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Енісей&oldid=1973335»