Уладзімер Фінькоўскі: розьніца паміж вэрсіямі
д →Жыцьцяпіс: артаграфія |
д афармленьне |
||
Радок 2: | Радок 2: | ||
|імя = Уладзімер Фінькоўскі |
|імя = Уладзімер Фінькоўскі |
||
|арыгінал імя = |
|арыгінал імя = |
||
|партрэт = |
|партрэт = |
||
|памер = |
|памер = |
||
|апісаньне = |
|апісаньне = |
||
|імя пры нараджэньні = |
|імя пры нараджэньні = |
||
|род дзейнасьці = [[сьвятар]] |
|род дзейнасьці = [[сьвятар]] |
||
|дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|13|2|1906 |
|дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|13|2|1906}} |
||
|месца нараджэньня = [[Гальшаны]] |
|месца нараджэньня = [[Гальшаны]] |
||
⚫ | |||
|грамадзянства = |
|||
|падданства = |
|||
⚫ | |||
|месца сьмерці = [[Булёнь]] |
|месца сьмерці = [[Булёнь]] |
||
|бацька = |
|бацька = |
||
Радок 30: | Радок 28: | ||
Улетку 1941 року іераманах Фінькоўскі разам з часткамі нямецкіх войскаў прыбыў у Менск, дзе, выдаўшы сябе за [[ігумен]]а, дамогся ад [[Служба бясьпекі (Трэці райх)|СД]] пасады сьвятара [[Царква Аляксандра Неўскага (Менск)|Прэабражэнскай царквы]]<ref name="kasm_viartannie">[http://zbsb.org/lib/index.php?option=com_alblib&view=article&id=605#30 Вяртаньне ў Менск] // Дз. Касмовіч. За вольную і сувэрэнную Беларусь…</ref>. Адразу заняўся працай па ўзнаўленьні сьвятыняў у Менскай акрузе, узначаліў царкоўна-будаўнічы камітэт. Ужо ў жніўні ў Прэабражэнскай царкве адбылося першае набажэнства зь вялікай колькасьцю вернікаў, у тым ліку моладзі. Пазьней у ягонай царкве знайшоў сабе прытулак створаны [[Саюз беларускай моладзі]]<ref>{{Кніга|аўтар = [[Лявон Юрэвіч]].|частка = Бачына трэцяя. «Вашая Дзіна…»|загаловак = Вырваныя бачыны: да гісторыі Саюзу Беларускае Моладзі|арыгінал = |спасылка = http://knihi.com/Lavon_Jurevic/Vyrvanyja_bacyny_da_historyi_Sajuzu_Bielaruskaj_Moladzi.html|адказны = |выданьне = |месца = {{Мн.}}|выдавецтва = Энцыклапедыкс|год = 2001|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = Бібліятэка часопісу «Беларускі Гістарычны Агляд»|isbn = 985-6599-24-5|наклад = }}</ref>. |
Улетку 1941 року іераманах Фінькоўскі разам з часткамі нямецкіх войскаў прыбыў у Менск, дзе, выдаўшы сябе за [[ігумен]]а, дамогся ад [[Служба бясьпекі (Трэці райх)|СД]] пасады сьвятара [[Царква Аляксандра Неўскага (Менск)|Прэабражэнскай царквы]]<ref name="kasm_viartannie">[http://zbsb.org/lib/index.php?option=com_alblib&view=article&id=605#30 Вяртаньне ў Менск] // Дз. Касмовіч. За вольную і сувэрэнную Беларусь…</ref>. Адразу заняўся працай па ўзнаўленьні сьвятыняў у Менскай акрузе, узначаліў царкоўна-будаўнічы камітэт. Ужо ў жніўні ў Прэабражэнскай царкве адбылося першае набажэнства зь вялікай колькасьцю вернікаў, у тым ліку моладзі. Пазьней у ягонай царкве знайшоў сабе прытулак створаны [[Саюз беларускай моладзі]]<ref>{{Кніга|аўтар = [[Лявон Юрэвіч]].|частка = Бачына трэцяя. «Вашая Дзіна…»|загаловак = Вырваныя бачыны: да гісторыі Саюзу Беларускае Моладзі|арыгінал = |спасылка = http://knihi.com/Lavon_Jurevic/Vyrvanyja_bacyny_da_historyi_Sajuzu_Bielaruskaj_Moladzi.html|адказны = |выданьне = |месца = {{Мн.}}|выдавецтва = Энцыклапедыкс|год = 2001|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = Бібліятэка часопісу «Беларускі Гістарычны Агляд»|isbn = 985-6599-24-5|наклад = }}</ref>. |
||
З дапамогай СД узьведзены ў сан япіскапа Менскай [[БАПЦ|Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы]]. Карыстаючыся падтрымкай нямецкіх уладаў, прызначаў у адчыненыя цэрквы Ўсходняй Беларусі сьвятароў без узгадненьня з праваслаўнай |
З дапамогай СД узьведзены ў сан япіскапа Менскай [[БАПЦ|Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы]]. Карыстаючыся падтрымкай нямецкіх уладаў, прызначаў у адчыненыя цэрквы Ўсходняй Беларусі сьвятароў без узгадненьня з праваслаўнай герархіяй у Заходняй Беларусі<ref name="kasm_viartannie" />. Ягоны сучасьнік інжынэр Іван Касяк адзначыў, што іераманах Уладзімер паходзіў зь беларускай сялянскай сям’і<ref name="ns723">{{Артыкул|аўтар = [[Анатоль Грыцкевіч]].|загаловак = Праваслаўная царква ў Беларусі ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны|арыгінал = |спасылка = http://pawet.net/ns/2005/37/%E2%84%96_37_%28723%29.html|аўтар выданьня = |выданьне = [[Наша слова]]|тып = |месца = |выдавецтва = |год = 2005|выпуск = |том = |нумар = 37 (723)|старонкі = |isbn = }}</ref>, аднак ігнараваў заклікі беларускага актыву ў Менску ([[Радаслаў Астроўскі|Радаслава Астроўскага]] і інш.) да беларусізацыі праваслаўнага жыцьця<ref name="vołacič">''Мікола Волаціч''. 7. Падрыхтоўка й арганізацыя БАПЦ…</ref>. Ён ахвотна супрацоўнічаў толькі зь немцамі<ref name="silava">{{Кніга|аўтар = Силова С.В.|частка = Отношения православной церкви с нацистским оккупационным режимом и белорусской коллаборацией|загаловак = Православная церковь в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (1941—1945 гг.)|арыгінал = |спасылка = http://krotov.info/history/20/1940/silova_00.htm|адказны = |выданьне = |месца = Гродно|выдавецтва = ГрГУ|год = 2003|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = 985417-508-4|наклад = }}</ref>: павесіў ва ўласным пакоі партрэт [[Гітлер]]а і наказваў наведнікам хрысьціцца на яго; у адной з казаняў абвясьціў, што «Беларусь не павінна зрабіцца незалежнай дзяржавай, застаючыся назаўжды пад нямецкім сувэрэнітэтам»<ref>{{Кніга|аўтар = Leonid Rein.|частка = |загаловак = The Kings and the Pawns: Collaboration in Byelorussia During World War II|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = New York|выдавецтва = Berghahn Books|год = 2011|том = |старонкі = 202|старонак = |сэрыя = |isbn = 978-1845457761|наклад = }}</ref>. |
||
Пасьля таго, як БАПЦ ачоліў архіяпіскап Панцеляймон, Уладзімер Фінькоўскі адмовіўся саступіць займаны ім архірэйскі дом і напрыканцы 1941 року быў пазбаўлены права адпраўляць набажэнствы. Супраць яго таксама было высунутае абвінавачаньне ў прысабечаньні некаторых публічных рэчаў зь Дзяржаўнага музэю. Па выніках праверкі матэрыялы справы былі перададзеныя ў царкоўны суд, які прыгаварыў Уладзімера Фінькоўскага да турэмнага зьняволеньня, аднак нямецкія ўлады вызвалілі яго з умовай неадкладнага ад’езду ў [[Варшава|Варшаву]]<ref name="silava" />. |
Пасьля таго, як БАПЦ ачоліў архіяпіскап Панцеляймон, Уладзімер Фінькоўскі адмовіўся саступіць займаны ім архірэйскі дом і напрыканцы 1941 року быў пазбаўлены права адпраўляць набажэнствы. Супраць яго таксама было высунутае абвінавачаньне ў прысабечаньні некаторых публічных рэчаў зь Дзяржаўнага музэю. Па выніках праверкі матэрыялы справы былі перададзеныя ў царкоўны суд, які прыгаварыў Уладзімера Фінькоўскага да турэмнага зьняволеньня, аднак нямецкія ўлады вызвалілі яго з умовай неадкладнага ад’езду ў [[Варшава|Варшаву]]<ref name="silava" />. |
||
Радок 36: | Радок 34: | ||
У 1944 эміграваў у [[Заходняя Нямеччына|Заходнюю Нямеччыну]], пасьля ў [[Францыя|Францыю]], дзе таксама адпраўляў набажэнствы. Так, на сьвяткаваньне ўгодкаў [[Абвяшчэньне БНР|абвяшчэньня БНР]] 25 сакавіка 1945 року ў [[Парыж]]ы служыў імшу разам з айцом [[Францішак Чарняўскі|Францішкам Чарняўскім]]<ref name="chronika">{{Кніга|аўтар = [[Мікола Панькоў|Панькоў Мікола]].|частка = [http://kamunikat.org/download.php?item=3664-3.pdf&pubref=3664 Хроніка беларускага жыцьця на чужыне]|загаловак = Хроніка беларускага жыцьця на чужыне (1945—1984)|арыгінал = |спасылка = http://kamunikat.org/8643.html?pub_start=12240&pubid=3664|адказны = Гардзіенка Алег|выданьне = |месца = {{Мн.}}|выдавецтва = [[Беларускі гістарычны агляд]]|год = 2001|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = Бібліятэка часопіса Беларускі Гістарычны Агляд|isbn = |наклад = }}</ref>. У 1947—1949 настаяцель прыходу правялебнага Серафіма Сароўскага ў Шале<ref>{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |cуаўтары = |дата публікацыі = |url = http://www.hierarchy.religare.ru/h-orthod-belcon.html|загаловак = Белорусский совет православных церквей в Северной Америке|фармат = |назва праекту = Иерархия литургических церквей|выдавец = |дата = 28 верасьня 2012|мова = ru|камэнтар = }}</ref> ў юрысдыкцыі [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]]<ref>{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |cуаўтары = |дата публікацыі = 24 ліпеня 2006|url = http://zarubezhje.narod.ru/av/V_238.htm|загаловак = Архимандрит Владимир (Финьковский)|фармат = |назва праекту = Религиозные деятели русского зарубежья|выдавец = |дата = 28 верасьня 2012|мова = ru|камэнтар = }}</ref>. |
У 1944 эміграваў у [[Заходняя Нямеччына|Заходнюю Нямеччыну]], пасьля ў [[Францыя|Францыю]], дзе таксама адпраўляў набажэнствы. Так, на сьвяткаваньне ўгодкаў [[Абвяшчэньне БНР|абвяшчэньня БНР]] 25 сакавіка 1945 року ў [[Парыж]]ы служыў імшу разам з айцом [[Францішак Чарняўскі|Францішкам Чарняўскім]]<ref name="chronika">{{Кніга|аўтар = [[Мікола Панькоў|Панькоў Мікола]].|частка = [http://kamunikat.org/download.php?item=3664-3.pdf&pubref=3664 Хроніка беларускага жыцьця на чужыне]|загаловак = Хроніка беларускага жыцьця на чужыне (1945—1984)|арыгінал = |спасылка = http://kamunikat.org/8643.html?pub_start=12240&pubid=3664|адказны = Гардзіенка Алег|выданьне = |месца = {{Мн.}}|выдавецтва = [[Беларускі гістарычны агляд]]|год = 2001|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = Бібліятэка часопіса Беларускі Гістарычны Агляд|isbn = |наклад = }}</ref>. У 1947—1949 настаяцель прыходу правялебнага Серафіма Сароўскага ў Шале<ref>{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |cуаўтары = |дата публікацыі = |url = http://www.hierarchy.religare.ru/h-orthod-belcon.html|загаловак = Белорусский совет православных церквей в Северной Америке|фармат = |назва праекту = Иерархия литургических церквей|выдавец = |дата = 28 верасьня 2012|мова = ru|камэнтар = }}</ref> ў юрысдыкцыі [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]]<ref>{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |cуаўтары = |дата публікацыі = 24 ліпеня 2006|url = http://zarubezhje.narod.ru/av/V_238.htm|загаловак = Архимандрит Владимир (Финьковский)|фармат = |назва праекту = Религиозные деятели русского зарубежья|выдавец = |дата = 28 верасьня 2012|мова = ru|камэнтар = }}</ref>. |
||
Пры канцы 1950-х Уладзімер атрымаў годнасьць [[архімандрыт]]а і |
Пры канцы 1950-х Уладзімер атрымаў годнасьць [[архімандрыт]]а і 10 красавіка 1960 году (паводле іншых зьвестак — у 1958) пераехаў у [[Чыкага]]<ref name="chronika" /> ([[ЗША]]). Тут 5 лістапада 1958 року было абвешчана пра стварэньне яшчэ адной Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы (БАПЦ-2), нікім не прызнанай на эміграцыі. Уладзімер Фінькоўскі быў высьвечаны ў [[япіскап]]ы гэтай царквы і стаў сьвятаром створанай парафіі сьв. Юрыя ў Чыкага ({{Мова-en|Saint George Belarusian Orthodox Church|скарочана}}). Браў удзел у беларускім нацыянальным руху. |
||
Аднак у хуткім часе, пасьля ўмяшальніцтва сьвецкага і царкоўнага актыву, Фінькоўскі быў адхілены ад пасады сьвятара і вярнуўся ў Францыю. Парафія сьвятога Юрыя перайшла пад юрысдыкцыю канстантыпольскага патрыярха, а БАПЦ-2, якая фактычна складалася толькі з аднае гэтае парафіі, перастала існаваць. |
Аднак у хуткім часе, пасьля ўмяшальніцтва сьвецкага і царкоўнага актыву, Фінькоўскі быў адхілены ад пасады сьвятара і вярнуўся ў Францыю. Парафія сьвятога Юрыя перайшла пад юрысдыкцыю канстантыпольскага патрыярха, а БАПЦ-2, якая фактычна складалася толькі з аднае гэтае парафіі, перастала існаваць. |
||
Радок 42: | Радок 40: | ||
Памёр у [[Булёнь|Булёні]] пад [[Парыж]]ам, пахаваны на мясцовых Новых могілках. |
Памёр у [[Булёнь|Булёні]] пад [[Парыж]]ам, пахаваны на мясцовых Новых могілках. |
||
== Крыніцы |
== Крыніцы == |
||
{{ |
{{Крыніцы}} |
||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
Радок 124: | Радок 122: | ||
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ашмянскім раёне]] |
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ашмянскім раёне]] |
||
[[Катэгорыя:Беларускія праваслаўныя дзеячы]] |
[[Катэгорыя:Беларускія праваслаўныя дзеячы]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Катэгорыя:Беларусы ў Францыі]] |
[[Катэгорыя:Беларусы ў Францыі]] |
||
[[Катэгорыя:Беларусы ў ЗША]] |
[[Катэгорыя:Беларусы ў ЗША]] |
||
⚫ | |||
⚫ |
Вэрсія ад 12:06, 23 красавіка 2018
Уладзімер Фінькоўскі | |
Род дзейнасьці | сьвятар |
---|---|
Дата нараджэньня | 13 лютага 1906 |
Месца нараджэньня | Гальшаны |
Дата сьмерці | 26 студзеня 1988 (81 год) |
Месца сьмерці | Булёнь |
Месца пахаваньня |
Уладзі́мер Фінько́ўскі (13 лютага 1906, Гальшаны — 26 студзеня 1988, Булёнь) — беларускі праваслаўны сьвятар, архімандрыт (1947).
Жыцьцяпіс
Пастрыжаны ў манахі ў 1927 року, іерадыякан (1931), іераманах (1936)[1]. Быў асабістым сакратаром віленскага архіяпіскапа Феадосія. За супраціў палянізацыі Польскай аўтакефальнай праваслаўнай царквы ў 1935 року высланы зь Вільні. Працаваў у Пінску, пасьля да чэрвеня 1941 року жыў і сьвятарыў у Пружанах[2].
Улетку 1941 року іераманах Фінькоўскі разам з часткамі нямецкіх войскаў прыбыў у Менск, дзе, выдаўшы сябе за ігумена, дамогся ад СД пасады сьвятара Прэабражэнскай царквы[3]. Адразу заняўся працай па ўзнаўленьні сьвятыняў у Менскай акрузе, узначаліў царкоўна-будаўнічы камітэт. Ужо ў жніўні ў Прэабражэнскай царкве адбылося першае набажэнства зь вялікай колькасьцю вернікаў, у тым ліку моладзі. Пазьней у ягонай царкве знайшоў сабе прытулак створаны Саюз беларускай моладзі[4].
З дапамогай СД узьведзены ў сан япіскапа Менскай Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы. Карыстаючыся падтрымкай нямецкіх уладаў, прызначаў у адчыненыя цэрквы Ўсходняй Беларусі сьвятароў без узгадненьня з праваслаўнай герархіяй у Заходняй Беларусі[3]. Ягоны сучасьнік інжынэр Іван Касяк адзначыў, што іераманах Уладзімер паходзіў зь беларускай сялянскай сям’і[5], аднак ігнараваў заклікі беларускага актыву ў Менску (Радаслава Астроўскага і інш.) да беларусізацыі праваслаўнага жыцьця[6]. Ён ахвотна супрацоўнічаў толькі зь немцамі[7]: павесіў ва ўласным пакоі партрэт Гітлера і наказваў наведнікам хрысьціцца на яго; у адной з казаняў абвясьціў, што «Беларусь не павінна зрабіцца незалежнай дзяржавай, застаючыся назаўжды пад нямецкім сувэрэнітэтам»[8].
Пасьля таго, як БАПЦ ачоліў архіяпіскап Панцеляймон, Уладзімер Фінькоўскі адмовіўся саступіць займаны ім архірэйскі дом і напрыканцы 1941 року быў пазбаўлены права адпраўляць набажэнствы. Супраць яго таксама было высунутае абвінавачаньне ў прысабечаньні некаторых публічных рэчаў зь Дзяржаўнага музэю. Па выніках праверкі матэрыялы справы былі перададзеныя ў царкоўны суд, які прыгаварыў Уладзімера Фінькоўскага да турэмнага зьняволеньня, аднак нямецкія ўлады вызвалілі яго з умовай неадкладнага ад’езду ў Варшаву[7].
У 1944 эміграваў у Заходнюю Нямеччыну, пасьля ў Францыю, дзе таксама адпраўляў набажэнствы. Так, на сьвяткаваньне ўгодкаў абвяшчэньня БНР 25 сакавіка 1945 року ў Парыжы служыў імшу разам з айцом Францішкам Чарняўскім[9]. У 1947—1949 настаяцель прыходу правялебнага Серафіма Сароўскага ў Шале[10] ў юрысдыкцыі Маскоўскага патрыярхату[11].
Пры канцы 1950-х Уладзімер атрымаў годнасьць архімандрыта і 10 красавіка 1960 году (паводле іншых зьвестак — у 1958) пераехаў у Чыкага[9] (ЗША). Тут 5 лістапада 1958 року было абвешчана пра стварэньне яшчэ адной Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы (БАПЦ-2), нікім не прызнанай на эміграцыі. Уладзімер Фінькоўскі быў высьвечаны ў япіскапы гэтай царквы і стаў сьвятаром створанай парафіі сьв. Юрыя ў Чыкага (анг. Saint George Belarusian Orthodox Church). Браў удзел у беларускім нацыянальным руху.
Аднак у хуткім часе, пасьля ўмяшальніцтва сьвецкага і царкоўнага актыву, Фінькоўскі быў адхілены ад пасады сьвятара і вярнуўся ў Францыю. Парафія сьвятога Юрыя перайшла пад юрысдыкцыю канстантыпольскага патрыярха, а БАПЦ-2, якая фактычна складалася толькі з аднае гэтае парафіі, перастала існаваць.
Памёр у Булёні пад Парыжам, пахаваны на мясцовых Новых могілках.
Крыніцы
- ^ Владимир (Финковский, Финьковский) // Российское зарубежье во Франции 1919—2000: биогр. слов.: в 3 т. / под общ. ред. Л. Мнухина, М. Авриль, В. Лосской. — М.: Наука; Дом-музей Марины Цветаевой, 2008—. — ISBN 978-5-02-036267-3; 978-5-93015-104-6
- ^ Лявон Юрэвіч. Асобы й рэаліі // Вырваныя бачыны: да гісторыі Саюзу Беларускае Моладзі. — Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. — (Бібліятэка часопісу «Беларускі Гістарычны Агляд»). — ISBN 985-6599-24-5
- ^ а б Вяртаньне ў Менск // Дз. Касмовіч. За вольную і сувэрэнную Беларусь…
- ^ Лявон Юрэвіч. Бачына трэцяя. «Вашая Дзіна…» // Вырваныя бачыны: да гісторыі Саюзу Беларускае Моладзі. — Мн.: Энцыклапедыкс, 2001. — (Бібліятэка часопісу «Беларускі Гістарычны Агляд»). — ISBN 985-6599-24-5
- ^ Анатоль Грыцкевіч. Праваслаўная царква ў Беларусі ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны // Наша слова. — 2005. — № 37 (723).
- ^ Мікола Волаціч. 7. Падрыхтоўка й арганізацыя БАПЦ…
- ^ а б Силова С.В. Отношения православной церкви с нацистским оккупационным режимом и белорусской коллаборацией // Православная церковь в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (1941—1945 гг.). — Гродно: ГрГУ, 2003. — ISBN 985417-508-4
- ^ Leonid Rein. The Kings and the Pawns: Collaboration in Byelorussia During World War II. — New York: Berghahn Books, 2011. — С. 202. — ISBN 978-1845457761
- ^ а б Панькоў Мікола. Хроніка беларускага жыцьця на чужыне // Хроніка беларускага жыцьця на чужыне (1945—1984) / Гардзіенка Алег. — Мн.: Беларускі гістарычны агляд, 2001. — (Бібліятэка часопіса Беларускі Гістарычны Агляд).
- ^ Белорусский совет православных церквей в Северной Америке (рас.) Иерархия литургических церквей Праверана 28 верасьня 2012 г.
- ^ Архимандрит Владимир (Финьковский) (рас.) Религиозные деятели русского зарубежья Праверана 28 верасьня 2012 г.
Літаратура
- Мікола Волаціч (Вацлаў Пануцэвіч). Падрыхтоўка й арганізацыя БАПЦ у часе Другой Сусьветнай вайны // Запісы Беларускага інстытуту навукі і мастацтва. — 2004. — № 27.
- Натальля Гардзіенка. Беларусы ў Вялікабрытаніі / пад рэд. А.Гардзіенкі. — Мн.: Медысонт, 2010. — 620 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны; кн. 18).
- Дзьмітры Касмовіч. За вольную і сувэрэнную Беларусь. — Вільня: Gudas, 2006. — Т. 2. — 224 с.
- Российское зарубежье во Франции 1919—2000: биогр. слов.: в 3 т. / под общ. ред. Л. Мнухина, М. Авриль, В. Лосской. — М.: Наука; Дом-музей Марины Цветаевой, 2008—. — 1000 ас. — ISBN 978-5-02-036267-3; 978-5-93015-104-6