Ягайлавічы: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў |
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) д →top: вікіфікацыя |
||
Радок 12: | Радок 12: | ||
| Тытулы = Вялікі [[князь]], [[кароль]] |
| Тытулы = Вялікі [[князь]], [[кароль]] |
||
| Прызнаныя ў = Вялікае Княства Літоўскае, [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Польскае Каралеўства]], [[Рэч Паспалітая]], [[Каралеўства Вугоршчына]], [[Чэскае Каралеўства]] |
| Прызнаныя ў = Вялікае Княства Літоўскае, [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Польскае Каралеўства]], [[Рэч Паспалітая]], [[Каралеўства Вугоршчына]], [[Чэскае Каралеўства]] |
||
| Першы з роду = [[Ягайла]] ( |
| Першы з роду = [[Ягайла]] (1352—1434) |
||
| Апошні з роду = [[Жыгімонт Аўгуст]] ( |
| Апошні з роду = [[Жыгімонт Аўгуст]] (1520—1572) |
||
| Адгалінаваньне роду = [[Гедымінавічы]], [[Альгердавічы]] |
| Адгалінаваньне роду = [[Гедымінавічы]], [[Альгердавічы]] |
||
| Адгалінаваньні ад роду = |
| Адгалінаваньні ад роду = |
||
}} |
}} |
||
'''Ягайлавічы''' (Ягелоны) — валадарская [[дынастыя]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] (ВКЛ; |
'''Ягайлавічы''' (Ягелоны) — валадарская [[дынастыя]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] (ВКЛ; 1377—1381, 1382—1387, 1440—1572), [[Польшча|Польшчы]] (1386—1572), [[Вугоршчына|Вугоршчыны]] (1440—1444, 1490—1526) і [[Чэхія|Чэхіі]] (1471—1526). Галіна роду [[Гедымінавічы|Гедзімінавічаў]]. |
||
* [[Ягайла]] (у [[Праваслаўе|праваслаўі]] Якаў; |
* [[Ягайла]] (у [[Праваслаўе|праваслаўі]] Якаў; 1352—1434), заснавальнік дынастыі, быў старэйшым [[сын]]ам вялікага князя літоўскага [[Альгерд]]а (1295—1377) ''ад 2-ой'' жонкі [[Юльяна Цьвярская|Юльяны Цьвярской]] (1325—1399) і адпаведна ўнукам вялікага князя [[Гедзімін]]а. У траўні 1377 г. заняў вялікакняскі сталец, зь якога ў 1381 г. яго скінуў [[дзядзька]] [[Кейстут]]. У чэрвені 1382 г. вярнуў сабе сталец. У лютым 1386 г., ахрысьціўшыся ў [[каталіцтва]], ажаніўся з польскай каралевай [[Ядвіга Анжуйская|Ядвігай Анжуйскай]] (1370—1399; на стальцы з 1382 г.), дачкой вугорскага і польскага караля [[Людвік I Вялікі|Людвіка І Вялікага]], і заняў польскі сталец пад імем ''Уладзіслава II Ягайлы'' (валадарыў да 1434 г.). У 1387 г. перадаў уладу ў [[ВКЛ]] роднаму малодшаму [[брат]]у [[Скіргайла Альгердавіч|Скіргайлу]] (у праваслаўі Іван; 1354—1394). Да 1440 г. яе трымалі прадстаўнікі іншых галін роду Гедзімінавічаў. У першых 2 [[шлюб]]ах меў па дачцэ, кожная зь якіх памерла пры яго жыцьці: першая — {{Артыкул у іншым разьдзеле|Лізавета-Баніфацыя||pl|Elżbieta Bonifacja}} (22 чэрвеня—13 ліпеня 1399) памерла на 21 дзень пасьля нараджэньня, другая — {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ядвіга Ягайлаўна||en|Hedwig Jagiellon (1408–1431)}} (1408—1431) памерла ў 13-гадовым узросьце. У 4-ым шлюбе з [[Соф’я Гальшанская|Соф’яй Гальшанскай]] (Друцкай; 1405—1461) меў 3-ох сыноў, 2-і зь якіх памёр пры яго жыцьці ў 7-месячным узросьце: Казімер (1426—1427). Дынастыю працягнулі старэйшы і малодшы браты: Уладзіслаў ІІІ (1427—1444) і Казімер-Андрэй (Казімер IV; 1427—1492). |
||
⚫ | * [[Уладыслаў III Варнэньчык|Уладзіслаў III]] (31 кастрычніка 1424, [[Кракаў]] — 10 лістапада 1444, [[Варна]]), старэйшы сын Ягайлы ад 4-ай жонкі [[Соф’я Гальшанская|Соф’і Гальшанскай]] (Друцкай; 1405—1461), заняў польскі сталец у 1434 г. пасьля сьмерці бацькі. У 1440 г. яго абралі і вугорскім каралём пад імем Уласла V (валадарыў да 1444 г.). Загінуў у {{Артыкул у іншым разьдзеле|Бітва пад Варнай|бітве пад Варнай|en|Battle of Varna}} (цяпер [[Баўгарыя]]) супраць [[Асманская імпэрыя|асманскага]] войска на чале з [[султан]]ам [[Мурад II|Мурадам ІІ]], ад чаго пасьмяротна атрымаў мянушку ''Варнэньчык''. Пасьля яго сьмерці Ягайлавічы страцілі вугорскі сталец. |
||
⚫ | * [[Казімер Ягайлавіч]] (Казімер-Андрэй; 30 лістапада 1427—7 чэрвеня 1492), малодшы сын Ягайлы і малодшы брат Уладзіслава III, вярнуў Ягайлавічам сталец ВКЛ у 1440 г. пасьля [[забойства]] вялікага князя літоўскага [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонта Кейстутавіча]] (валадарыў да 1492 г.). У 1447 г. праз 3 гады пасьля сьмерці брата Ўладзіслава ІІІ заняў і польскі сталец пад імем Казімер IV (валадарыў да 1492 г.). У 1454 г. ажаніўся з [[Эльжбэта Аўстрыйская|Эльжбэтай Аўстрыйскай]] (1436—1505), дачкой нямецкага караля [[Альбрэхт II|Альбрэхта ІІ]] [[Габсбургі|Габсбурга]], ад якой меў 6 сыноў і 7 дачок. Сыны: [[Уладзіслаў Ягелончык|Уладзіслаў]] (1456—1516), [[Княжыч Казімер|сьв. Казімер]] (1458—1484), [[Ян I Ольбрахт]] (1459—1501), [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] (1461—1506), [[Жыгімонт Стары]] (1467—1548), [[Фрыдэрык Ягелончык|Фрыдэрык]] (1468—1503). |
||
⚫ | * [[Уладыслаў III Варнэньчык|Уладзіслаў III]] ( |
||
⚫ | * {{Артыкул у іншым разьдзеле|Уладзіслаў II Ягелончык|Уладзіслаў Ягелончык|en|Vladislaus II of Hungary}} (1 сакавіка 1456, Кракаў — 13 сакавіка 1516, [[Будапэшт|Буда]]), старэйшы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся каралём Чэхіі пад імем Уладзіслава ІІ ў 1471 г. і валадарыў да 1516 году. У 1490 г. яго абралі і каралём Вугоршчыны пад імем Уласла VI (валадарыў да 1516 г.). У 3-ім шлюбе ад [[Ганна з Фуа|Ганны з Фуа]] (1484—1506) меў сына [[Людвік II Ягелончык|Людвіка II]] (1506—1526) і дачку [[Ганна Ягелонка (каралева Чэхіі)|Ганну]] (1503, Буда —1547, [[Прага]]), якая выйшла за муж за аўстрыйскага эрцгерцага [[Фэрдынанд I Габсбург|Фэрдынанда I Габсбурга]]. |
||
⚫ | ** [[Людвік II Ягелончык|Людвік II]] (1 ліпеня 1506, Буда — 29 жніўня 1526, [[Мохач]]), адзіны сын і спадкаемца Ўладзіслава ІІ, заняў вугорскі і чэскі стальцы ў 1516 г. (Лаяш II) і валадарыў да 1526 году. Загінуў у {{Артыкул у іншым разьдзеле|Бітве пад Мохачам|бітве пад Мохачам|en|Battle of Mohács}} (цяпер поўдзень Вугоршчыны) супраць асманскага войска на чале з султанам [[Сулейман I|Сулейманам I]]. У выніку праз шлюб старэйшай сястры Ганны з аўстрыйскім эрцгерцагам Фэрдынандам I вугорскі і чэскі стальцы перайшлі да Габсбургаў, чые нашчадкі валадарылі ў Вугоршчыне і Чэхіі да 1918 году. |
||
⚫ | * [[Казімер Ягайлавіч]] (Казімер-Андрэй; |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | * {{Артыкул у іншым разьдзеле|Уладзіслаў II Ягелончык|Уладзіслаў Ягелончык|en|Vladislaus II of Hungary}} (1 сакавіка 1456, Кракаў — 13 сакавіка 1516, [[Будапэшт|Буда]]), старэйшы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся каралём Чэхіі пад імем Уладзіслава ІІ ў |
||
⚫ | * [[Жыгімонт Стары]] (1 студзеня 1467, {{Артыкул у іншым разьдзеле|Казаніца||en|Kozienice}} — 1 красавіка 1548, Кракаў), 5-ы сын Казімера Ягайлавіча, заняў літоўскі і польскі стальцы ў 1506 г. пасьля сьмерці брата Аляксандра Казімеравіча. У 1-ым шлюбе меў 2 дачок: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ядвіга Баварская||en|Hedwig Jagiellon, Electress of Brandenburg}} (1513—1573), Ганна (1515—1520). У 1517 г. ажаніўся з [[Бона Сфорца|Бонай Сфорцай]] (1494—1557), дачкой мілянскага князя [[Джан Галеаца Сфорца|Джана Галеаца Сфорцы]], ад якой меў сына [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] (1520—1572) і 4 дачок. Другі сын Войцех Ольбрахт памёр у дзень народзінаў 20 верасьня 1527 году. Тры з 4 дачок сталі каралевамі: [[Ізабэла Ягелонка|Ізабэла]] (1519—1559) — каралевай Вугоршчыны (з 1539 г.), [[Ганна Ягелонка|Ганна]] (1523—1596) — вялікай княгіняй літоўскай і каралевай Польшчы (з 1576 г.), [[Кацярына Ягелонка|Кацярына]] (1526—1583) — каралевай Швэцыі (з 1569 г.). |
||
⚫ | ** [[Людвік II Ягелончык|Людвік II]] ( |
||
⚫ | * [[Жыгімонт Аўгуст]] (1 жніўня 1520, Кракаў — 7 ліпеня 1572), сын Жыгімонта Старога і апошні мужчынскі прадстаўнік дынастыі, яшчэ пры жыцьці бацькі ў 1529 г. заняў літоўскі сталец (валадарыў да 1572 г.). У 1548 г. заняў і польскі сталец (валадарыў да 1572 г.). У 1569 г. ВКЛ і Польшча заключылі [[Люблінская унія|Люблінскую ўнію]] аб утварэньні [[Фэдэрацыя|фэдэратыўнай]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], што прадугледжвала адзінага [[манарх]]а<ref>{{Кніга|аўтар=[[Анатоль Грыцкевіч]].|частка=Ягайлавічы|загаловак=[[Вялікае Княства Літоўскае (энцыкляпэдыя)|Вялікае Княства Літоўскае]]|арыгінал=|спасылка=http://files.knihi.com/Slounik/01/enc/VKL_2.pdf|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=2-ое выд|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2007|том=2|старонкі=776|старонак=792|сэрыя=|isbn=978-985-11-0394-8|наклад=3000}}</ref>. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | * [[Жыгімонт Стары]] (1 студзеня 1467, {{Артыкул у іншым разьдзеле|Казаніца||en|Kozienice}} — |
||
⚫ | * [[Жыгімонт Аўгуст]] ( |
||
== Галерэя == |
== Галерэя == |
Вэрсія ад 19:44, 5 жніўня 2017
Ягайлавічы | |
Герб Ягайлавічаў
| |
Краіна паходжаньня: | Вялікае Княства Літоўскае |
Тытулы: | Вялікі князь, кароль |
Прызнаныя ў: | Вялікае Княства Літоўскае, Польскае Каралеўства, Рэч Паспалітая, Каралеўства Вугоршчына, Чэскае Каралеўства |
Першы з роду: | Ягайла (1352—1434) |
Апошні з роду: | Жыгімонт Аўгуст (1520—1572) |
Адгалінаваньне роду: | Гедымінавічы, Альгердавічы |
Ягайлавічы (Ягелоны) — валадарская дынастыя Вялікага Княства Літоўскага (ВКЛ; 1377—1381, 1382—1387, 1440—1572), Польшчы (1386—1572), Вугоршчыны (1440—1444, 1490—1526) і Чэхіі (1471—1526). Галіна роду Гедзімінавічаў.
- Ягайла (у праваслаўі Якаў; 1352—1434), заснавальнік дынастыі, быў старэйшым сынам вялікага князя літоўскага Альгерда (1295—1377) ад 2-ой жонкі Юльяны Цьвярской (1325—1399) і адпаведна ўнукам вялікага князя Гедзіміна. У траўні 1377 г. заняў вялікакняскі сталец, зь якога ў 1381 г. яго скінуў дзядзька Кейстут. У чэрвені 1382 г. вярнуў сабе сталец. У лютым 1386 г., ахрысьціўшыся ў каталіцтва, ажаніўся з польскай каралевай Ядвігай Анжуйскай (1370—1399; на стальцы з 1382 г.), дачкой вугорскага і польскага караля Людвіка І Вялікага, і заняў польскі сталец пад імем Уладзіслава II Ягайлы (валадарыў да 1434 г.). У 1387 г. перадаў уладу ў ВКЛ роднаму малодшаму брату Скіргайлу (у праваслаўі Іван; 1354—1394). Да 1440 г. яе трымалі прадстаўнікі іншых галін роду Гедзімінавічаў. У першых 2 шлюбах меў па дачцэ, кожная зь якіх памерла пры яго жыцьці: першая — Лізавета-Баніфацыя(pl) (22 чэрвеня—13 ліпеня 1399) памерла на 21 дзень пасьля нараджэньня, другая — Ядвіга Ягайлаўна(en) (1408—1431) памерла ў 13-гадовым узросьце. У 4-ым шлюбе з Соф’яй Гальшанскай (Друцкай; 1405—1461) меў 3-ох сыноў, 2-і зь якіх памёр пры яго жыцьці ў 7-месячным узросьце: Казімер (1426—1427). Дынастыю працягнулі старэйшы і малодшы браты: Уладзіслаў ІІІ (1427—1444) і Казімер-Андрэй (Казімер IV; 1427—1492).
- Уладзіслаў III (31 кастрычніка 1424, Кракаў — 10 лістапада 1444, Варна), старэйшы сын Ягайлы ад 4-ай жонкі Соф’і Гальшанскай (Друцкай; 1405—1461), заняў польскі сталец у 1434 г. пасьля сьмерці бацькі. У 1440 г. яго абралі і вугорскім каралём пад імем Уласла V (валадарыў да 1444 г.). Загінуў у бітве пад Варнай(en) (цяпер Баўгарыя) супраць асманскага войска на чале з султанам Мурадам ІІ, ад чаго пасьмяротна атрымаў мянушку Варнэньчык. Пасьля яго сьмерці Ягайлавічы страцілі вугорскі сталец.
- Казімер Ягайлавіч (Казімер-Андрэй; 30 лістапада 1427—7 чэрвеня 1492), малодшы сын Ягайлы і малодшы брат Уладзіслава III, вярнуў Ягайлавічам сталец ВКЛ у 1440 г. пасьля забойства вялікага князя літоўскага Жыгімонта Кейстутавіча (валадарыў да 1492 г.). У 1447 г. праз 3 гады пасьля сьмерці брата Ўладзіслава ІІІ заняў і польскі сталец пад імем Казімер IV (валадарыў да 1492 г.). У 1454 г. ажаніўся з Эльжбэтай Аўстрыйскай (1436—1505), дачкой нямецкага караля Альбрэхта ІІ Габсбурга, ад якой меў 6 сыноў і 7 дачок. Сыны: Уладзіслаў (1456—1516), сьв. Казімер (1458—1484), Ян I Ольбрахт (1459—1501), Аляксандар (1461—1506), Жыгімонт Стары (1467—1548), Фрыдэрык (1468—1503).
- Уладзіслаў Ягелончык(en) (1 сакавіка 1456, Кракаў — 13 сакавіка 1516, Буда), старэйшы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся каралём Чэхіі пад імем Уладзіслава ІІ ў 1471 г. і валадарыў да 1516 году. У 1490 г. яго абралі і каралём Вугоршчыны пад імем Уласла VI (валадарыў да 1516 г.). У 3-ім шлюбе ад Ганны з Фуа (1484—1506) меў сына Людвіка II (1506—1526) і дачку Ганну (1503, Буда —1547, Прага), якая выйшла за муж за аўстрыйскага эрцгерцага Фэрдынанда I Габсбурга.
- Людвік II (1 ліпеня 1506, Буда — 29 жніўня 1526, Мохач), адзіны сын і спадкаемца Ўладзіслава ІІ, заняў вугорскі і чэскі стальцы ў 1516 г. (Лаяш II) і валадарыў да 1526 году. Загінуў у бітве пад Мохачам(en) (цяпер поўдзень Вугоршчыны) супраць асманскага войска на чале з султанам Сулейманам I. У выніку праз шлюб старэйшай сястры Ганны з аўстрыйскім эрцгерцагам Фэрдынандам I вугорскі і чэскі стальцы перайшлі да Габсбургаў, чые нашчадкі валадарылі ў Вугоршчыне і Чэхіі да 1918 году.
- Ян I Ольбрахт (27 сьнежня 1459, Кракаў — 17 чэрвеня 1501), 3-і сын Казімера Ягайлавіча, пераняў уладу ў толькі Польшчы ў 1492 г. пасьля сьмерці бацькі. У выніку ўнія з ВКЛ спыніла існаваньне.
- Аляксандар Казімеравіч (5 жніўня 1461, Кракаў — 19 жніўня 1506), 4-ы сын Казімера Ягайлавіча, стаўся вялікім князем літоўскім у 1492 г. і валадарыў да 1506 году. У 1501 г. заняў і польскі сталец пасьля сьмерці брата Яна І Ольбрахта (валадарыў да 1506 г.).
- Жыгімонт Стары (1 студзеня 1467, Казаніца(en) — 1 красавіка 1548, Кракаў), 5-ы сын Казімера Ягайлавіча, заняў літоўскі і польскі стальцы ў 1506 г. пасьля сьмерці брата Аляксандра Казімеравіча. У 1-ым шлюбе меў 2 дачок: Ядвіга Баварская(en) (1513—1573), Ганна (1515—1520). У 1517 г. ажаніўся з Бонай Сфорцай (1494—1557), дачкой мілянскага князя Джана Галеаца Сфорцы, ад якой меў сына Жыгімонта Аўгуста (1520—1572) і 4 дачок. Другі сын Войцех Ольбрахт памёр у дзень народзінаў 20 верасьня 1527 году. Тры з 4 дачок сталі каралевамі: Ізабэла (1519—1559) — каралевай Вугоршчыны (з 1539 г.), Ганна (1523—1596) — вялікай княгіняй літоўскай і каралевай Польшчы (з 1576 г.), Кацярына (1526—1583) — каралевай Швэцыі (з 1569 г.).
- Жыгімонт Аўгуст (1 жніўня 1520, Кракаў — 7 ліпеня 1572), сын Жыгімонта Старога і апошні мужчынскі прадстаўнік дынастыі, яшчэ пры жыцьці бацькі ў 1529 г. заняў літоўскі сталец (валадарыў да 1572 г.). У 1548 г. заняў і польскі сталец (валадарыў да 1572 г.). У 1569 г. ВКЛ і Польшча заключылі Люблінскую ўнію аб утварэньні фэдэратыўнай Рэчы Паспалітай, што прадугледжвала адзінага манарха[1].
Галерэя
Крыніцы
- ^ Анатоль Грыцкевіч. Ягайлавічы // Вялікае Княства Літоўскае / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — 2-ое выд. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 2007. — Т. 2. — С. 776. — 792 с. — 3000 ас. — ISBN 978-985-11-0394-8
Літаратура
- Ягелоны: дынастыя, эпоха, спадчына / адказн.рэд. Аляксандар Каваленя. — Менск: Беларуская навука, 2007. — 402 с. — 250 ас. — ISBN 978-985-08-0869-1
Гэта — накід артыкула пра Сярэднявечча. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |