Падляшша: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
выява, стыль
Радок 1: Радок 1:
[[Файл:Padlašša, Pahonia. Падляшша, Пагоня (1586).jpg|180px|значак|Герб Падляшша, 1586 г.]]

'''Падля́шша''', '''''Падля́сьсе''''' — гістарычны рэгіён на захадзе [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], які ахопліваў [[Дарагічын]]скую, [[Мельнік|Мельніцкую]] і [[Бельск-Падляскі|Бельскую]] землі.
'''Падля́шша''', '''''Падля́сьсе''''' — гістарычны рэгіён на захадзе [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], які ахопліваў [[Дарагічын]]скую, [[Мельнік|Мельніцкую]] і [[Бельск-Падляскі|Бельскую]] землі.


Назву рэгіёну (вядомая з [[15 стагодзьдзе|XV ст.]]) выводзяць ад слова «палексяне» (polexiane) — назвы аднаго зь [[яцьвягі|яцьвяскіх]] плямёнаў, ад выразу «зямля пад ляхамі» (то бок на мяжы з Польшчаю) або «зямля пад лесам» (адсюль лацінская назва Падляшша — Subsilvania).<ref>[[Валеры Пазднякоў|Валерый Пазднякоў]]. Падляшша // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 385</ref>
Назву рэгіёну (вядомая з [[15 стагодзьдзе|XV ст.]]) выводзяць ад слова «палексяне» (polexiane) — назвы аднаго зь [[яцьвягі|яцьвяскіх]] плямёнаў, ад выразу «зямля пад ляхамі» (то бок на мяжы з Польшчаю) або «зямля пад лесам» (адсюль лацінская назва Падляшша — Subsilvania).<ref>[[Валеры Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Падляшша // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 385</ref>


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
[[Файл:Padlašša, Pahonia. Падляшша, Пагоня (1720) .jpg|180px|значак|Герб Падляшша, каля 1720 г.]]
⚫
Абшар Падляшша ў раньнім сярэднявеччы быў вельмі сьціпла заселяны. Ад 10 стагодзьдзя пачаўся працэс сьціплага засяленьня гэтых зямель усходнаславянскімі плямёнамі, галоўным чынам уздоўж рэк [[Заходні Буг|Буг]], [[Рака Нурэц|Нурэц]] ды [[Нараў]]. Заходняславянскія пасяленьні сталі зьяўляцца тут ўпершыню ад 11 ст., калі [[Мазовія|мазавецкія]] князі празь нейкі час займалі [[Дарагічын]]. Праз усё 13 і пачатак 14 стагодзьдзя Падляшша было месцам тэрытарыяльнага спору паміж Польшчай, [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] і [[Галіцка-Валынскае княства|Галіцка-Валынскім княствам]]. У выніку шматлікіх збройных паходаў ранейшыя пасяленьні былі зьнішчаныя. Толькі ў 14 ст. пачаліся новыя хвалі асадніцтва. Ад захаду паміж Нарвай ды Бугам пасяляліся тут прадстаўнікі дробнай мазавецкай шляхты, даходзячы да лініі [[Вялікія Самулкі|Самулкі]] — [[Боцькі]] — [[Дарагічын]]. На ўсход ад гэтае лініі разьмяшчаліся буйныя маёнткі значнай шляхты, якія былі засяляныя пераважна русінамі, якія паходзілі з ваколіцаў Дарагічына і [[Берасьце|Берасьця]]. Такі працэс засяляньня земляў над Бугам і Нарвай працягваўся да 17-18 ст.. На поўначы Падляшша была каланізаване значна пазьней — ваколіцы [[Райгарад]]у і [[Гонядзь|Гонядзя]] сталі засяляцца толькі на пачатку 16 ст., калі гэтыя маёмасьці былі адданыя вялікім князям [[Міхал Глінскі|Міхалу Глінскаму]], а ў 1509 г. [[Мікалай Радзівіл «Стары»|Мікалаю Радзівілу]]<ref name="AL">Anna Laszuk, ''Zaścianki i królewszczyzny. Struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku'', Warszawa: Instytut Historii PAN, 1998, s. 181</ref>.

Абшар Падляшша ў раньнім сярэднявеччы быў вельмі сьціпла заселены. Ад X ст. пачаўся працэс паступовага засяленьня гэтых зямель [[Усходнеславянскія мовы|усходнаславянскімі]] плямёнамі, галоўным чынам уздоўж рэк [[Заходні Буг|Буга]], [[Нурэц|Нурца]] і [[Нараў|Нарава]]. Заходняславянскія пасяленьні сталі зьяўляцца тут ўпершыню ад XI ст., калі [[Мазовія|мазавецкія]] князі празь нейкі час займалі [[Дарагічын]].

⚫
Праз усё XIII і пачатак XIV стагодзьдзяў Падляшша было месцам тэрытарыяльнага спору паміж Каралеўствам Польскім, [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княства Літоўскім]] і [[Галіцка-Валынскае княства|Галіцка-Валынскім княствам]]. У выніку шматлікіх збройных паходаў ранейшыя пасяленьні былі зьнішчаныя. Толькі ў XIV ст. пачаліся новыя хвалі асадніцтва. Ад захаду паміж Нарвай і Бугам пасяляліся тут прадстаўнікі дробнай мазавецкай шляхты, даходзячы да лініі [[Вялікія Самулкі|Самулкі]] — [[Боцькі]] — [[Дарагічын]]. На ўсход ад гэтае лініі разьмяшчаліся буйныя маёнткі значнай шляхты, якія былі заселеныя пераважна русінамі, што паходзілі з ваколіцаў Дарагічына і [[Берасьце|Берасьця]]. Такі працэс засяляньня земляў над Бугам і Нарвай працягваўся да XVII — XVIII стагодзьдзяў. На поўначы Падляшша калянізацыя адбылася значна пазьней — ваколіцы [[Райгарад]]у і [[Гонядзь|Гонядзя]] сталі засяляцца толькі на пачатку XVI ст., калі гэтыя маёмасьці былі адданыя вялікім князям [[Міхал Глінскі|Міхалу Глінскаму]], а ў 1509 годзе [[Мікалай Радзівіл «Стары»|Мікалаю Радзівілу]]<ref name="AL">Laszuk A. Zaścianki i królewszczyzny. Struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku. — Warszawa: Instytut Historii PAN, 1998. S. 181.</ref>.


У 20-30 гады 14 ст. Падляшша разам зь Берасьцейшчынай было канчаткова ўключанае ў склад БКЛ [[Гедымін]]ам<ref>[[Анатоль Грыцкевіч]] Вялікае Княства Літоўскае // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 387.</ref>. У 1413 г. усё Падляшша ўвайшло ў склад навастворанага [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]] і знаходзілася ў яго складзе да 1513 г., калі было створанае асобнае [[Падляскае ваяводзтва (1513—1795)|Падляска-Берасьцейскае ваяводзтва]] са сталіцай у [[Дарагічын]]е. Пасьля адмністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформы ВКЛ 1566 г. ад ваяводзтва адлучылося [[Берасьцейскае ваяводзтва]] і Падляшша стало сабой абхопліваць тры паветы з цэнтрамі ў [[Дарагічын]]е, [[Мельнік]]у і [[Бельск-Падляскі|Бельску]]. З [[Люблінская вунія|Люблінскай вуніяй]] Падляшша адлучалася ад ВКЛ і пераходзіла ў склад [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Каралеўства Польскага]].
У 20-30 гады XIV ст. Падляшша разам зь Берасьцейшчынай было канчаткова ўлучанае ў склад Вялікага Княства Літоўскага [[Гедымін]]ам<ref>[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А.]] Вялікае Княства Літоўскае // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 387.</ref>. У 1413 годзе ўсё Падляшша ўвайшло ў склад навастворанага [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]] і знаходзілася ў яго складзе да 1513 году, калі ўтварылася асобнае [[Падляскае ваяводзтва (1513—1795)|Падляска-Берасьцейскае ваяводзтва]] з сталіцай у [[Дарагічын]]е. Па адмністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформе 1565—1566 гадоў ад ваяводзтва адлучылося [[Берасьцейскае ваяводзтва]] і Падляшша стала абхопліваць тры паветы з цэнтрамі ў [[Дарагічын]]е, [[Мельнік]]у і [[Бельск-Падляскі|Бельску]]. Згодна зь [[Люблінская вунія|Люблінскай вуніяй]] Падляшша адлучалася ад Вялікага Княства Літоўскага і пераходзіла ў склад [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]]<ref>E. S. S. Podlasie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VIII/411 411]—418
</ref>.


== Галерэя ==
<center><gallery caption="">
<center><gallery caption="Падляшша">
Файл:Mielnik widok na Bug 10.07.2009 p.jpg |[[Заходні Буг]]
Mielnik widok na Bug 10.07.2009 p.jpg |[[Заходні Буг|Буг]]
Файл:Podlaskie - Suraż - Doktorce - S - Droga - Most - Narew.JPG |[[Нараў]]
Podlaskie - Suraż - Doktorce - S - Droga - Most - Narew.JPG |[[Нараў]]
Image:Brosen bielsk podlaski ratusz.jpg |[[Бельск-Падляскі]]
Image:Podlaskie - Brańsk - Brańsk - Cerkiew św. Symeona Słupnika 20110903 06.JPG |[[Бранск-Падляскі]]
Brosen bielsk podlaski ratusz.jpg |[[Бельск Падляскі]]
Podlaskie - Brańsk - Brańsk - Cerkiew św. Symeona Słupnika 20110903 06.JPG |[[Бранск Падляскі]]
Image:Grabarka0.JPG |[[Грабарка]] </gallery></center>
Grabarka0.JPG |[[Грабарка]]
</gallery></center>


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==
Радок 20: Радок 29:
== Літаратура ==
== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* Podlasie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VIII/411 411]—418
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}}


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
Радок 27: Радок 36:
{{Гістарычныя рэгіёны Беларусі}}
{{Гістарычныя рэгіёны Беларусі}}
{{Гістарычныя вобласьці расьсяленьня ўкраінцаў}}
{{Гістарычныя вобласьці расьсяленьня ўкраінцаў}}
{{Накід}}


[[Катэгорыя:Гістарычныя рэгіёны Беларусі]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя рэгіёны Беларусі]]

Вэрсія ад 00:42, 27 траўня 2017

Герб Падляшша, 1586 г.

Падля́шша, Падля́сьсе — гістарычны рэгіён на захадзе Вялікага Княства Літоўскага, які ахопліваў Дарагічынскую, Мельніцкую і Бельскую землі.

Назву рэгіёну (вядомая з XV ст.) выводзяць ад слова «палексяне» (polexiane) — назвы аднаго зь яцьвяскіх плямёнаў, ад выразу «зямля пад ляхамі» (то бок на мяжы з Польшчаю) або «зямля пад лесам» (адсюль лацінская назва Падляшша — Subsilvania).[1]

Гісторыя

Герб Падляшша, каля 1720 г.

Абшар Падляшша ў раньнім сярэднявеччы быў вельмі сьціпла заселены. Ад X ст. пачаўся працэс паступовага засяленьня гэтых зямель усходнаславянскімі плямёнамі, галоўным чынам уздоўж рэк Буга, Нурца і Нарава. Заходняславянскія пасяленьні сталі зьяўляцца тут ўпершыню ад XI ст., калі мазавецкія князі празь нейкі час займалі Дарагічын.

Праз усё XIII і пачатак XIV стагодзьдзяў Падляшша было месцам тэрытарыяльнага спору паміж Каралеўствам Польскім, Вялікім Княства Літоўскім і Галіцка-Валынскім княствам. У выніку шматлікіх збройных паходаў ранейшыя пасяленьні былі зьнішчаныя. Толькі ў XIV ст. пачаліся новыя хвалі асадніцтва. Ад захаду паміж Нарвай і Бугам пасяляліся тут прадстаўнікі дробнай мазавецкай шляхты, даходзячы да лініі Самулкі — Боцькі — Дарагічын. На ўсход ад гэтае лініі разьмяшчаліся буйныя маёнткі значнай шляхты, якія былі заселеныя пераважна русінамі, што паходзілі з ваколіцаў Дарагічына і Берасьця. Такі працэс засяляньня земляў над Бугам і Нарвай працягваўся да XVII — XVIII стагодзьдзяў. На поўначы Падляшша калянізацыя адбылася значна пазьней — ваколіцы Райгараду і Гонядзя сталі засяляцца толькі на пачатку XVI ст., калі гэтыя маёмасьці былі адданыя вялікім князям Міхалу Глінскаму, а ў 1509 годзе Мікалаю Радзівілу[2].

У 20-30 гады XIV ст. Падляшша разам зь Берасьцейшчынай было канчаткова ўлучанае ў склад Вялікага Княства Літоўскага Гедымінам[3]. У 1413 годзе ўсё Падляшша ўвайшло ў склад навастворанага Троцкага ваяводзтва і знаходзілася ў яго складзе да 1513 году, калі ўтварылася асобнае Падляска-Берасьцейскае ваяводзтва з сталіцай у Дарагічыне. Па адмністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформе 1565—1566 гадоў ад ваяводзтва адлучылося Берасьцейскае ваяводзтва і Падляшша стала абхопліваць тры паветы з цэнтрамі ў Дарагічыне, Мельніку і Бельску. Згодна зь Люблінскай вуніяй Падляшша адлучалася ад Вялікага Княства Літоўскага і пераходзіла ў склад Каралеўства Польскага[4].

Галерэя

Крыніцы

  1. ^ Пазднякоў В. Падляшша // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 385
  2. ^ Laszuk A. Zaścianki i królewszczyzny. Struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku. — Warszawa: Instytut Historii PAN, 1998. S. 181.
  3. ^ Грыцкевіч А. Вялікае Княства Літоўскае // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 387.
  4. ^ E. S. S. Podlasie // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 411—418

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Падляшша&oldid=1903028»