Якаў Трашчанок: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д афармленьне
стыль, пунктуацыя
Радок 19: Радок 19:
|Сайт =
|Сайт =
}}
}}
'''Якаў Іванавіч Трашчанок''' ('''Трашчонак''', [[15 лістапада]] [[1931]], [[Менск]] — [[14 жніўня]] [[2011]]<ref>{{Спасылка | дата публікацыі = 14 жніўня 2011| url = http://nn.by/?c=ar&i=58670 | загаловак = Памёр ідэолаг лукашэнкаўскай гісторыі Беларусі — магілёўскі выкладчык Якаў Трашчанок | выдавец = [[Наша Ніва]] | дата = 27 жніўня 2011}}</ref>, [[Магілёў]]) — пэдагог і гісторык<ref name="bt">В центре внимания: Яков Трещенок // «[[Першы нацыянальны тэлеканал|Первый национальный канал]]», 14.08.2011.</ref>, дацэнт ([[1996]]). Вучань [[Лаўрэнці Абэцэдарскі|Л. Абэцэдарскага]]<ref name="dedy">[[Генадзь Сагановіч|Саганович, Г.]] Советизация, западнорусизм, что дальше? // Деды: дайджест публикаций о белорусской истории. Выпуск 8. — Мн., 2011. С. 112.</ref>.
'''Якаў Іванавіч Трашчанок''' ('''Трашчонак''', {{Нарадзіўся|15|11|1931}}, [[Менск]] — {{Памёр|14|08|2011}}<ref>{{Спасылка | дата публікацыі = 14 жніўня 2011| url = http://nn.by/?c=ar&i=58670 | загаловак = Памёр ідэолаг лукашэнкаўскай гісторыі Беларусі — магілёўскі выкладчык Якаў Трашчанок | выдавец = [[Наша Ніва]] | дата = 27 жніўня 2011}}</ref>, [[Магілёў]]) — пэдагог і гісторык<ref name="bt">В центре внимания: Яков Трещенок // «[[Першы нацыянальны тэлеканал|Первый национальный канал]]», 14.08.2011.</ref>, дацэнт (1996). Вучань [[Лаўрэнці Абэцэдарскі|Л. Абэцэдарскага]]<ref name="dedy">[[Генадзь Сагановіч|Саганович, Г.]] Советизация, западнорусизм, что дальше? // Деды: дайджест публикаций о белорусской истории. Выпуск 8. — Минск, 2011. С. 112.</ref>.


== Біяграфія ==
== Біяграфія ==
У [[1963]] годзе скончыў гістарычна-геаграфічны факультэт [[Менскі дзяржаўны пэдагагічны інстытут|Менскага дзяржаўнага пэдагагічнага інстытуту]]. З [[1967]] па [[1995]] гады працаваў у [[Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя Аркадзя Куляшова|Магілёўскім дзяржаўным унівэрсытэце ім. А. Куляшова]], дзе выкладаў гісторыю ў [[Аляксандар Лукашэнка|А. Лукашэнкі]]<ref>{{Спасылка|аўтар = Іна Студзінская| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | дата публікацыі = 1 верасьня 2009| url = http://www.svaboda.org/content/article/1812434.html| загаловак = Лукашэнкіяна ў падручніках| выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата = 15 жніўня 2011}}</ref>.
У 1963 годзе скончыў гістарычна-геаграфічны факультэт [[Менскі дзяржаўны пэдагагічны інстытут|Менскага дзяржаўнага пэдагагічнага інстытуту]]. У 1967—1995 гадох працаваў у [[Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя Аркадзя Куляшова|Магілёўскім дзяржаўным унівэрсытэце ім. А. Куляшова]], дзе выкладаў гісторыю ў [[Аляксандар Лукашэнка|А. Лукашэнкі]]<ref>{{Спасылка|аўтар = Студзінская І.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | дата публікацыі = 1 верасьня 2009| url = http://www.svaboda.org/content/article/1812434.html| загаловак = Лукашэнкіяна ў падручніках| выдавец = [[Радыё Свабода]]| дата = 15 жніўня 2011}}</ref>.


Рукапіс кандыдацкай дысэртацыi ([[1971]]) на тэму «Документальные материалы ЦГАОР БССР как источник по истории рабочего класса Белоруссии в период первой пятилетки (1928—1932)» захоўваецца ў [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі|НББ]], а аўтарэфэрат — у чытальнай залі бібліятэкі Гомельскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту імя Францішка Скарыны. Аднак дысэртацыю не абараніў<ref name="bt"/>.
Рукапіс кандыдацкай дысэртацыi (1971) на тэму «Документальные материалы ЦГАОР БССР как источник по истории рабочего класса Белоруссии в период первой пятилетки (1928—1932)» захоўваецца ў [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі|НББ]], а аўтарэфэрат — у чытальнай залі бібліятэкі Гомельскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту імя Францішка Скарыны. Аднак дысэртацыю не абараніў<ref name="bt"/>.


Заклікаў А. Лукашэнку паводле прыкладу [[Сталін]]а ўзяць пад свой кантроль выданьне падручнікаў па гісторыі, што апошні зрабіў у [[2002]] годзе. Пасьля гэтага атрымаў ад кіраўніка дзяржавы заказ напісаць падручнік: «''Напиши учебник в таком стиле, как ты у нас преподавал историю''»<ref name="dedy"/>. У [[2004]] годзе ўказам А. Лукашэнкі ўзнагароджаны [[Ордэн Пашаны (Беларусь)|ордэнам Пашаны]].
Заклікаў А. Лукашэнку паводле прыкладу [[Сталін]]а ўзяць пад свой кантроль выданьне падручнікаў па гісторыі, што апошні зрабіў у 2002 годзе. Па гэтым атрымаў ад кіраўніка дзяржавы заказ напісаць падручнік: «''Напиши учебник в таком стиле, как ты у нас преподавал историю''»<ref name="dedy"/>. У 2004 годзе ўказам А. Лукашэнкі ўзнагароджаны [[Ордэн Пашаны (Беларусь)|ордэнам Пашаны]].

⚫
== Бібліяграфія ==
⚫
* Философия образования и проблема человека: Учеб. пособие / М. И. Вишневский, В. А. Костенич, Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 1997. — 68 с.
⚫
* Трещенок, Я. И. Введение в методологию исторического познания / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 1999. — 34 с.
⚫
* Трещенок, Я. И. [http://zapadrus.su/attachments/treshenok_ya_i_istoriya_belarusi_tom_1_v_2_uh_tomah.djvu История Беларуси. В 2-х ч. Ч. 1 : Досоветский период] / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2004. — 294 с.
⚫
* Трещенок, Я. И. О сущностных характеристиках советского общества / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2003. — 17 с.
⚫
* [http://zapadrus.su/attachments/treshenok_ya_i_istoriya_belarusi_tom_2_v_2_uh_tomah.djvu История Беларуси. В 2-х ч. Ч. 2.] / Я. И. Трещенок [и др.]; под ред. Я. И. Трещенка. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2005. — 310 с.
⚫
* Трещенок, Я. И. Государственная идеология и национальная идея Республики Беларусь / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2006. — 134 с.
⚫
* Хрестоматия по истории Беларуси : В 2 ч. Ч. 1. С древнейших времен до 1917 г. / сост.: Я. И. Трещенок [и др.]; под науч. ред. К. М. Бондаренко. — Минск : Издательский центр БГУ, 2008. — 623 с.
⚫
* История Беларуси с древнейших времён до октября 1917 года : учебное пособие для 10-го класса общеобразовательных школ с русским языком обучения / В. В. Волженков, Я. И. Трещенок, А. А. Воробьев. — Минск : Адукацыя і выхаванне, 2008. — 255 с.
⚫
* История Беларуси (октябрь 1917 — начало XXI в.) : учебное пособие для 11-го класса общеобразовательных учреждений с русским языком обучения / Я. И. Трещенок, А. А. Воробьев, М. Н. Железняк; под редакцией Я. И. Трещенка. — Минск : Народная асвета, 2009. — 181 с.

⚫
Аўтар унівэрсытэцкага вучэбнага дапаможніка «История Беларуси. В 2-х частях» ([[2003]]), які выйшаў пад грыфам «Дапушчана Міністэрствам адукацыі» і пачаў узмоцнена насаджацца ўва ўсе зьвёны гістарычнай адукацыі<ref>[http://www.svaboda.org/content/article/803243.html Алесь Краўцэвіч: «Каб не Вялікае Княства Літоўскае, не было б і прэзыдэнта Лукашэнкі»] // [[Радыё Свабода]], 7 сьнежня 2005 г.</ref>. У 2008 годзе пад ягонай рэдактурай выйшаў новы абавязковы падручнік па гісторыі Беларусі для 10-й клясы сярэдняй школы, які зьмяшчае адмысловы параграф «Гістарыяграфічны міф пра Вікенція (Кастуся) Каліноўскага»<ref name="krauc"/>.


== Погляды і дзейнасьць ==
== Погляды і дзейнасьць ==
Радок 35: Радок 48:
Прапанаваў сваю структуру гістарычнай адукацыі. Лічыў, што гістарычная адукацыя ў Беларусі мусіць будавацца на трох курсах: першы курс — нацыянальная гісторыя, другі — рэгіянальная, трэці — усеагульная. Але парадокс у тым, што галоўнай зьяўляецца менавіта рэгіянальная гісторыя, а нацыянальная — гэта кароценькі курс гісторыі беларускіх праваслаўных земляў. Рэгіянальная — гэта гісторыя, як пісаў Трашчанок, «восточных славян, России и СССР» — ільвіная доля ўсёй нагрузкі на вучняў. Усеагульная — сьціслая гісторыя Захаду. Гісторыя ВКЛ і Рэчы Паспалітай мусіць вывучацца, паводле Трашчанка, у курсе ўсеагульнай гісторыі — ня проста адмежавана ад Беларусі, але як чужая. Такую схему плянаваў прыкласці як для школьнай адукацыі, гэтак і для вышэйшай.
Прапанаваў сваю структуру гістарычнай адукацыі. Лічыў, што гістарычная адукацыя ў Беларусі мусіць будавацца на трох курсах: першы курс — нацыянальная гісторыя, другі — рэгіянальная, трэці — усеагульная. Але парадокс у тым, што галоўнай зьяўляецца менавіта рэгіянальная гісторыя, а нацыянальная — гэта кароценькі курс гісторыі беларускіх праваслаўных земляў. Рэгіянальная — гэта гісторыя, як пісаў Трашчанок, «восточных славян, России и СССР» — ільвіная доля ўсёй нагрузкі на вучняў. Усеагульная — сьціслая гісторыя Захаду. Гісторыя ВКЛ і Рэчы Паспалітай мусіць вывучацца, паводле Трашчанка, у курсе ўсеагульнай гісторыі — ня проста адмежавана ад Беларусі, але як чужая. Такую схему плянаваў прыкласці як для школьнай адукацыі, гэтак і для вышэйшай.


На думку Трашчанка, пры выкладаньні гісторыі мусіла дамінаваць [[расейская мова]], пры гэтым ён лічыў, што найлепшым варыянтам, увогуле, зьяўляўся пераход на карыстаньне расейскімі падручнікамі<ref name="nc">[http://nchas.iatp.by/arhiv/7/artyk/7.html Канцэпцыя а ля Мураўёў] // «Новы Час» № 2(7), 30.01—12.02.2003.</ref>. [[Беларуская мова|Беларускай мовай]] не валодаў<ref name="krauc">[http://www.svaboda.org/content/transcript/1789301.html Жыцьцё і сьмерць мітаў: Кастусь Каліноўскі] // «[[Радыё Свабода]]», [[30 ліпеня]] [[2009]].</ref>.
На думку Трашчанка, пры выкладаньні гісторыі мусіла дамінаваць [[расейская мова]], пры гэтым ён лічыў, што найлепшым варыянтам, увогуле, зьяўляўся пераход на карыстаньне расейскімі падручнікамі<ref name="nc">[http://nchas.iatp.by/arhiv/7/artyk/7.html Канцэпцыя а ля Мураўёў] // «Новы Час» № 2(7), 30.01—12.02.2003.</ref>. [[Беларуская мова|Беларускай мовай]] не валодаў<ref name="krauc">[http://www.svaboda.org/content/transcript/1789301.html Жыцьцё і сьмерць мітаў: Кастусь Каліноўскі] // «[[Радыё Свабода]]», 30 ліпеня 2009 г.</ref>.

== Асноўныя працы ==
⚫
Аўтар унівэрсытэцкага вучэбнага дапаможніка «История Беларуси. В 2-х частях» ([[2003]]), які выйшаў пад грыфам «Дапушчана Міністэрствам адукацыі» і пачаў узмоцнена насаджацца ва ўсе зьвёны гістарычнай адукацыі<ref>[http://www.svaboda.org/content/article/803243.html Алесь Краўцэвіч: «Каб не Вялікае Княства Літоўскае, не было б і прэзыдэнта Лукашэнкі»] // [[Радыё Свабода]], [[7 сьнежня]] [[2005]].</ref>. У [[2008]] годзе пад ягонай рэдактурай выйшаў новы абавязковы падручнік па гісторыі Беларусі для 10-й клясы сярэдняй школы, які зьмяшчае адмысловы параграф «Гістарыяграфічны міф пра Вікенція (Кастуся) Каліноўскага»<ref name="krauc"/>.


== Крытыка ==
== Крытыка ==
Трашчанка абвінавачвалі ў нячыстасьці мэтадаў дзеля ачарненьня апанэнтаў. У прыватнасьці, у [[1965]] годзе ён даслаў у газэту «[[Советская Белоруссия]]» палітычны данос на беларускага літаратара [[Мікола Прашковіч|Міколу Прашковіча]], у якім падтасаваў факты і прыпісаў М. Прашковічу тое, што той насамрэч не сьцьвярджаў<ref name="sah"/>.
Трашчанка зьвінавачваюць у нячыстасьці мэтадаў дзеля ачарненьня апанэнтаў. У прыватнасьці, у 1965 годзе ён даслаў у газэту «[[Советская Белоруссия]]» палітычны данос на беларускага літаратара [[Мікола Прашковіч|Міколу Прашковіча]], у якім падтасаваў факты і прыпісаў М. Прашковічу тое, што той насамрэч не сьцьвярджаў<ref name="sah"/>.


Беларускія гісторыкі паказваюць на тое, што ў падручніках Трашчанка зьмяшчаецца цэлы шэраг фальсыфікацыяў і падтасовак<ref name="smal">[[Алесь Смалянчук]]. [http://www.homoliber.org/ru/rp/rp030402.html Ад Абэцадарскага да Трашчанка або эвалюцыя беларускай «дырэктыўнай гiстарыяграфii» (История Беларуси. В 2-х частях. Ч. 2. Под ред. Я. И. Трещенка. Могилев: МГУ, 2005. — 310 с.)] // Pепрессивная политика советской власти в Беларуси (вып. 3)</ref>. Апроч таго, у іх выказваюцца адкрытыя абразы ў бок апанэнтаў і, увогуле, прысутнічае распальваньне міжнацыянальнай варожасьці<ref name="sah"/>.
Беларускія гісторыкі паказваюць на тое, што ў падручніках Трашчанка зьмяшчаецца цэлы шэраг фальсыфікацыяў і падтасовак<ref name="smal">[[Алесь Смалянчук|Смалянчук А.]] Ад Абэцадарскага да Трашчанка або эвалюцыя беларускай «дырэктыўнай гiстарыяграфii» (История Беларуси. В 2-х частях. Ч. 2. Под ред. Я. И. Трещенка. Могилев: МГУ, 2005. — 310 с.) [http://www.homoliber.org/ru/rp/rp030402.html] // Pепрессивная политика советской власти в Беларуси. Вып. 3. — Минск: «Мемориал», 2007. С. 351-361.</ref>. Апроч таго, у іх выказваюцца адкрытыя абразы ў бок апанэнтаў і, увогуле, прысутнічае распальваньне міжнацыянальнай варожасьці<ref name="sah"/>.


Доктар гістарычных навук [[Алесь Смалянчук|А. Смалянчук]] паказвае на тое, што пiсаць звычайную навуковую рэцэнзiю на падручнiкi Я. Трашчанка проста немагчыма<ref name="smal"/>, а ягоныя канцэпцыі зьяўляецца антынавуковымі<ref name="er"/>. Гісторык [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]] характарызуе падручнікі Трашчанка як цынічную насьмешку зь беларускай гістарычнай навукі<ref name="sah"/>.
Доктар гістарычных навук [[Алесь Смалянчук|А. Смалянчук]] паказвае на тое, што пiсаць звычайную навуковую рэцэнзiю на падручнiкi Я. Трашчанка проста немагчыма<ref name="smal"/>, а ягоныя канцэпцыі зьяўляецца антынавуковымі<ref name="er"/>. Гісторык [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]] характарызуе падручнікі Трашчанка як цынічную насьмешку зь беларускай гістарычнай навукі<ref name="sah"/>.

⚫
== Бібліяграфія ==
⚫
* Философия образования и проблема человека: Учеб. пособие / М. И. Вишневский, В. А. Костенич, Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 1997. — 68 с.
⚫
* Трещенок, Я. И. Введение в методологию исторического познания / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 1999. — 34 с.
⚫
* Трещенок, Я. И. [http://zapadrus.su/attachments/treshenok_ya_i_istoriya_belarusi_tom_1_v_2_uh_tomah.djvu История Беларуси. В 2-х ч. Ч. 1 : Досоветский период] / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2004. — 294 с.
⚫
* Трещенок, Я. И. О сущностных характеристиках советского общества / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2003. — 17 с.
⚫
* [http://zapadrus.su/attachments/treshenok_ya_i_istoriya_belarusi_tom_2_v_2_uh_tomah.djvu История Беларуси. В 2-х ч. Ч. 2.] / Я. И. Трещенок [и др.]; под ред. Я. И. Трещенка. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2005. — 310 с.
⚫
* Трещенок, Я. И. Государственная идеология и национальная идея Республики Беларусь / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2006. — 134 с.
⚫
* Хрестоматия по истории Беларуси : В 2 ч. Ч. 1. С древнейших времен до 1917 г. / сост.: Я. И. Трещенок [и др.]; под науч. ред. К. М. Бондаренко. — Минск : Издательский центр БГУ, 2008. — 623 с.
⚫
* История Беларуси с древнейших времён до октября 1917 года : учебное пособие для 10-го класса общеобразовательных школ с русским языком обучения / В. В. Волженков, Я. И. Трещенок, А. А. Воробьев. — Минск : Адукацыя і выхаванне, 2008. — 255 с.
⚫
* История Беларуси (октябрь 1917 — начало XXI в.) : учебное пособие для 11-го класса общеобразовательных учреждений с русским языком обучения / Я. И. Трещенок, А. А. Воробьев, М. Н. Железняк; под редакцией Я. И. Трещенка. — Минск : Народная асвета, 2009. — 181 с.


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==

Вэрсія ад 00:29, 7 лютага 2017

Якаў Іванавіч Трашчанок
Дата нараджэньня 15 лістапада 1931
Месца нараджэньня Менск
Дата сьмерці 14 жніўня 2011 (79 гадоў)
Месца сьмерці Магілёў
Грамадзянства Беларусь
Месца вучобы Менскі дзяржаўны пэдагагічны інстытут
Занятак пэдагог, гісторык
Навуковая сфэра гісторыя Беларусі
Месца працы Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя Аркадзя Куляшова
Вучні Аляксандар Лукашэнка
Узнагароды
Ордэн Пашаны (Беларусь)
Ордэн Пашаны (Беларусь)

Якаў Іванавіч Трашчанок (Трашчонак, 15 лістапада 1931, Менск — 14 жніўня 2011[1], Магілёў) — пэдагог і гісторык[2], дацэнт (1996). Вучань Л. Абэцэдарскага[3].

Біяграфія

У 1963 годзе скончыў гістарычна-геаграфічны факультэт Менскага дзяржаўнага пэдагагічнага інстытуту. У 1967—1995 гадох працаваў у Магілёўскім дзяржаўным унівэрсытэце ім. А. Куляшова, дзе выкладаў гісторыю ў А. Лукашэнкі[4].

Рукапіс кандыдацкай дысэртацыi (1971) на тэму «Документальные материалы ЦГАОР БССР как источник по истории рабочего класса Белоруссии в период первой пятилетки (1928—1932)» захоўваецца ў НББ, а аўтарэфэрат — у чытальнай залі бібліятэкі Гомельскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту імя Францішка Скарыны. Аднак дысэртацыю не абараніў[2].

Заклікаў А. Лукашэнку паводле прыкладу Сталіна ўзяць пад свой кантроль выданьне падручнікаў па гісторыі, што апошні зрабіў у 2002 годзе. Па гэтым атрымаў ад кіраўніка дзяржавы заказ напісаць падручнік: «Напиши учебник в таком стиле, как ты у нас преподавал историю»[3]. У 2004 годзе ўказам А. Лукашэнкі ўзнагароджаны ордэнам Пашаны.

Бібліяграфія

  • Философия образования и проблема человека: Учеб. пособие / М. И. Вишневский, В. А. Костенич, Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 1997. — 68 с.
  • Трещенок, Я. И. Введение в методологию исторического познания / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 1999. — 34 с.
  • Трещенок, Я. И. История Беларуси. В 2-х ч. Ч. 1 : Досоветский период / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2004. — 294 с.
  • Трещенок, Я. И. О сущностных характеристиках советского общества / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2003. — 17 с.
  • История Беларуси. В 2-х ч. Ч. 2. / Я. И. Трещенок [и др.]; под ред. Я. И. Трещенка. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2005. — 310 с.
  • Трещенок, Я. И. Государственная идеология и национальная идея Республики Беларусь / Я. И. Трещенок. — Могилев : МГУ имени А. Кулешова, 2006. — 134 с.
  • Хрестоматия по истории Беларуси : В 2 ч. Ч. 1. С древнейших времен до 1917 г. / сост.: Я. И. Трещенок [и др.]; под науч. ред. К. М. Бондаренко. — Минск : Издательский центр БГУ, 2008. — 623 с.
  • История Беларуси с древнейших времён до октября 1917 года : учебное пособие для 10-го класса общеобразовательных школ с русским языком обучения / В. В. Волженков, Я. И. Трещенок, А. А. Воробьев. — Минск : Адукацыя і выхаванне, 2008. — 255 с.
  • История Беларуси (октябрь 1917 — начало XXI в.) : учебное пособие для 11-го класса общеобразовательных учреждений с русским языком обучения / Я. И. Трещенок, А. А. Воробьев, М. Н. Железняк; под редакцией Я. И. Трещенка. — Минск : Народная асвета, 2009. — 181 с.

Аўтар унівэрсытэцкага вучэбнага дапаможніка «История Беларуси. В 2-х частях» (2003), які выйшаў пад грыфам «Дапушчана Міністэрствам адукацыі» і пачаў узмоцнена насаджацца ўва ўсе зьвёны гістарычнай адукацыі[5]. У 2008 годзе пад ягонай рэдактурай выйшаў новы абавязковы падручнік па гісторыі Беларусі для 10-й клясы сярэдняй школы, які зьмяшчае адмысловы параграф «Гістарыяграфічны міф пра Вікенція (Кастуся) Каліноўскага»[6].

Погляды і дзейнасьць

Стаяў на скрайніх пазыцыях заходнерусізму і праваслаўнага фанатызму[7]. Не прымаў беларусаў як самастойны народ і разглядаў Беларусь як частку Расеі. Аднак у адрозьненьне ад ідэоляга «заходнерусізму» М. Каяловіча не прызнаваў гістарычнай адметнасьці беларусаў[8]. Імкнуўся сьцьвердзіць велізарную праваслаўную імпэрыю, праваслаўную дзяржаву з панаваньнем Расеі[7].

Распрацоўваў канцэпцыю выкладаньня гісторыі ў беларускіх навучальных установах за часамі кіраваньня А. Лукашэнкі. Аўтараў папярэдняй называў «нацыянал-радыкаламі», або «нацыяналістамі». Цьвердзіў, што Вялікае Княства Літоўскае і Рэч Паспалітая ніякім чынам ня могуць зьвязвацца з нацыянальнай беларускай гісторыяй, таму што «гэта дзяржавы каталіцкія», і яны «праводзілі дыскрымінацыйную палітыку ў адносінах да беларусаў». Шляхта паводле Трашчанка таксама ня мае ніякіх адносінаў да нацыянальнай гісторыі Беларусі, таму што яна «здрадзіла праваслаўю», а хто не здрадзіў праваслаўю, мусіў быў «ісьці на Ўсход да цара маскоўскага прасіць паратунку». Зьмешваючы ўсё такім чынам, аўтар канцэпцыі заклікае ўвесьці праваслаўе як факультатыў у школах. Скрайне нэгатыўна ацэньваў усякія народныя паўстаньні, інтэрпрэтаваў іх яшчэ горш, чым было ў савецкія часы.

Прапанаваў сваю структуру гістарычнай адукацыі. Лічыў, што гістарычная адукацыя ў Беларусі мусіць будавацца на трох курсах: першы курс — нацыянальная гісторыя, другі — рэгіянальная, трэці — усеагульная. Але парадокс у тым, што галоўнай зьяўляецца менавіта рэгіянальная гісторыя, а нацыянальная — гэта кароценькі курс гісторыі беларускіх праваслаўных земляў. Рэгіянальная — гэта гісторыя, як пісаў Трашчанок, «восточных славян, России и СССР» — ільвіная доля ўсёй нагрузкі на вучняў. Усеагульная — сьціслая гісторыя Захаду. Гісторыя ВКЛ і Рэчы Паспалітай мусіць вывучацца, паводле Трашчанка, у курсе ўсеагульнай гісторыі — ня проста адмежавана ад Беларусі, але як чужая. Такую схему плянаваў прыкласці як для школьнай адукацыі, гэтак і для вышэйшай.

На думку Трашчанка, пры выкладаньні гісторыі мусіла дамінаваць расейская мова, пры гэтым ён лічыў, што найлепшым варыянтам, увогуле, зьяўляўся пераход на карыстаньне расейскімі падручнікамі[9]. Беларускай мовай не валодаў[6].

Крытыка

Трашчанка зьвінавачваюць у нячыстасьці мэтадаў дзеля ачарненьня апанэнтаў. У прыватнасьці, у 1965 годзе ён даслаў у газэту «Советская Белоруссия» палітычны данос на беларускага літаратара Міколу Прашковіча, у якім падтасаваў факты і прыпісаў М. Прашковічу тое, што той насамрэч не сьцьвярджаў[8].

Беларускія гісторыкі паказваюць на тое, што ў падручніках Трашчанка зьмяшчаецца цэлы шэраг фальсыфікацыяў і падтасовак[10]. Апроч таго, у іх выказваюцца адкрытыя абразы ў бок апанэнтаў і, увогуле, прысутнічае распальваньне міжнацыянальнай варожасьці[8].

Доктар гістарычных навук А. Смалянчук паказвае на тое, што пiсаць звычайную навуковую рэцэнзiю на падручнiкi Я. Трашчанка проста немагчыма[10], а ягоныя канцэпцыі зьяўляецца антынавуковымі[7]. Гісторык Г. Сагановіч характарызуе падручнікі Трашчанка як цынічную насьмешку зь беларускай гістарычнай навукі[8].

Крыніцы

  1. ^ Памёр ідэолаг лукашэнкаўскай гісторыі Беларусі — магілёўскі выкладчык Якаў Трашчанок. Наша Ніва (14 жніўня 2011). Праверана 27 жніўня 2011 г.
  2. ^ а б В центре внимания: Яков Трещенок // «Первый национальный канал», 14.08.2011.
  3. ^ а б Саганович, Г. Советизация, западнорусизм, что дальше? // Деды: дайджест публикаций о белорусской истории. Выпуск 8. — Минск, 2011. С. 112.
  4. ^ Студзінская І. (1 верасьня 2009) Лукашэнкіяна ў падручніках. Радыё Свабода. Праверана 15 жніўня 2011 г.
  5. ^ Алесь Краўцэвіч: «Каб не Вялікае Княства Літоўскае, не было б і прэзыдэнта Лукашэнкі» // Радыё Свабода, 7 сьнежня 2005 г.
  6. ^ а б Жыцьцё і сьмерць мітаў: Кастусь Каліноўскі // «Радыё Свабода», 30 ліпеня 2009 г.
  7. ^ а б в Алесь Смалянчук: Не думаю, што імя Якава Трашчанка захаваецца надоўга. Эўрапейскае радыё для Беларусі (1 верасьня 2009). Праверана 27 жніўня 2011 г.</ref
  8. ^ а б в г Цынічная насьмешка з гісторыі. Наша Ніва (2003-28). Праверана 15 жніўня 2011 г.
  9. ^ Канцэпцыя а ля Мураўёў // «Новы Час» № 2(7), 30.01—12.02.2003.
  10. ^ а б Смалянчук А. Ад Абэцадарскага да Трашчанка або эвалюцыя беларускай «дырэктыўнай гiстарыяграфii» (История Беларуси. В 2-х частях. Ч. 2. Под ред. Я. И. Трещенка. Могилев: МГУ, 2005. — 310 с.) [1] // Pепрессивная политика советской власти в Беларуси. Вып. 3. — Минск: «Мемориал», 2007. С. 351-361.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Якаў_Трашчанок&oldid=1883382»