Аргентына: розьніца паміж вэрсіямі
д →Геаграфія: артаграфія |
артаграфія, абнаўленьне зьвестак |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Краіна |
{{Краіна |
||
Назва = Аргентына |
|Назва = Аргентына |
||
НазваЎРоднымСклоне = Аргентыны |
|НазваЎРоднымСклоне = Аргентыны |
||
НазваНаДзяржаўнайМове = República Argentina |
|НазваНаДзяржаўнайМове = República Argentina |
||
Сьцяг = Flag of Argentina.svg |
|Сьцяг = Flag of Argentina.svg |
||
Герб = |
|Герб = Coat of arms of Argentina.svg |
||
НацыянальныДэвіз = En Unión y Libertad |
|НацыянальныДэвіз = En Unión y Libertad |
||
Месцазнаходжаньне = LocationArgentina. |
|Месцазнаходжаньне = LocationArgentina.svg |
||
АфіцыйнаяМова = [[Гішпанская мова|Гішпанская]] |
|АфіцыйнаяМова = [[Гішпанская мова|Гішпанская]] |
||
Сталіца = [[Буэнас-Айрэс]] |
|Сталіца = [[Буэнас-Айрэс]] |
||
НайбуйнейшыГорад = Буэнас-Айрэс |
|НайбуйнейшыГорад = Буэнас-Айрэс |
||
ТыпУраду = [[Рэспубліка]] |
|ТыпУраду = [[Рэспубліка]] |
||
ПасадыКіраўнікоў = [[Прэзыдэнт]]<br />[[Віцэ-прэзыдэнт]] |
|ПасадыКіраўнікоў = [[Прэзыдэнт]]<br />[[Віцэ-прэзыдэнт]] |
||
ІмёныКіраўнікоў = [[ |
|ІмёныКіраўнікоў = [[Маўрысіё Макры]]<br />[[Габрыеля Мікецьці]] |
||
Плошча = 2 780 403 |
|Плошча = 2 780 403 |
||
МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 8-е |
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 8-е |
||
АдсотакВады = 1,1% |
|АдсотакВады = 1,1% |
||
ГодАцэнкіНасельніцтва = |
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2015 |
||
МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = |
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 32-е |
||
Насельніцтва = |
|Насельніцтва = 43 417 000 |
||
ШчыльнасьцьНасельніцтва = 14 |
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 14,4 |
||
ГодАцэнкіСУП = 2008 |
|ГодАцэнкіСУП = 2008 |
||
МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 31-е |
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 31-е |
||
СУП = $338,7 млрд |
|СУП = $338,7 млрд |
||
СУПНаДушуНасельніцтва = $8522 |
|СУПНаДушуНасельніцтва = $8522 |
||
Валюта = Аргентынскае пэса |
|Валюта = Аргентынскае пэса |
||
КодВалюты = ARS |
|КодВалюты = ARS |
||
ЧасавыПас = ART |
|ЧасавыПас = ART |
||
ЧасРозьніцаUTC = -3 |
|ЧасРозьніцаUTC = -3 |
||
ЧасавыПасУлетку = ARST |
|ЧасавыПасУлетку = ARST |
||
ЧасРозьніцаUTCУлетку = -3 |
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = -3 |
||
НезалежнасьцьПадзеі = ад [[Гішпанія|Гішпаніі]] |
|НезалежнасьцьПадзеі = ад [[Гішпанія|Гішпаніі]] |
||
НезалежнасьцьДаты = [[9 ліпеня]] [[1816]] |
|НезалежнасьцьДаты = [[9 ліпеня]] [[1816]] |
||
ДзяржаўныГімн = Himno Nacional Argentina |
|ДзяржаўныГімн = Himno Nacional Argentina |
||
АўтамабільныЗнак = RA |
|АўтамабільныЗнак = RA |
||
ДамэнВерхнягаЎзроўню = ar |
|ДамэнВерхнягаЎзроўню = ar |
||
ТэлефонныКод = 54 |
|ТэлефонныКод = 54 |
||
Дадаткі = [[Файл:Argentina-CIA WFB Map.png|280пкс|Мапа Аргентыны]] |
|Дадаткі = [[Файл:Argentina-CIA WFB Map.png|280пкс|Мапа Аргентыны]] |
||
}} |
}} |
||
'''Рэспу́бліка Аргенты́на''', '''Аргенты́на''', '''Аргенціна''' ({{мова-es|Republika Argentina}}, {{Праслухаць|Es-Argentina.ogg}}) — краіна ў [[Паўднёвая Амэрыка|Паўднёвай Амэрыцы]]. На поўначы мяжуе з [[Парагвай|Парагваем]] і [[Балівія]]й на паўночным ўсходзе — з [[Бразылія]]й і [[Уругвай|Уругваем]], на захадзе — з [[Чылі]]. З поўдня краіна амываецца [[праліў Дрэйка|пралівам Дрэйка]]. Аргентына прэтэндуе на [[Фолклэндзкія астравы]], а таксама на частку [[Арктыка|Арктыкі]]. Назва паходзіць ад [[лацінская мова|лацінскага]] ''argentum'' «срэбра» — гэтым мэталам [[індзейцы]] ўзнагародзілі тых, хто застаўся жывым пасьля караблекрушэньня з экспэдыцыі [[Хуан Дыяс дэ Соліс|Хуана Дыяса дэ Соліса]]. Аргентына зьяўляецца чальцом гаспадарчай арганізацыі [[Мэркосур]]. |
'''Рэспу́бліка Аргенты́на''', '''Аргенты́на''', '''Аргенціна''' ({{мова-es|Republika Argentina}}, {{Праслухаць|Es-Argentina.ogg}}) — краіна ў [[Паўднёвая Амэрыка|Паўднёвай Амэрыцы]]. На поўначы мяжуе з [[Парагвай|Парагваем]] і [[Балівія]]й на паўночным ўсходзе — з [[Бразылія]]й і [[Уругвай|Уругваем]], на захадзе — з [[Чылі]]. З поўдня краіна амываецца [[праліў Дрэйка|пралівам Дрэйка]]. Аргентына прэтэндуе на [[Фолклэндзкія астравы]], а таксама на частку [[Арктыка|Арктыкі]]. Назва паходзіць ад [[лацінская мова|лацінскага]] ''argentum'' «срэбра» — гэтым мэталам [[індзейцы]] ўзнагародзілі тых, хто застаўся жывым пасьля караблекрушэньня з экспэдыцыі [[Хуан Дыяс дэ Соліс|Хуана Дыяса дэ Соліса]]. Аргентына зьяўляецца чальцом гаспадарчай арганізацыі [[Мэркосур]]. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Перад тым, як сюды прыбылі эўрапейцы ў |
Перад тым, як сюды прыбылі эўрапейцы ў 1516 годзе, тэрыторыі сучаснай Аргентыны былі заселеныя [[індзейцы|індзейцамі]]. У 1536 годзе быў закладзены [[Буэнас-Айрэс]]. З 1776 году гэтыя землі былі ў складзе віцэ-каралеўства Пэру. |
||
== Геаграфія == |
== Геаграфія == |
||
[[Файл:ViñedoCafayate.jpg| |
[[Файл:ViñedoCafayate.jpg|міні|зьлева|250пкс|Сальта]] |
||
Аргентына з поўначы на поўдзень мае 3700 км, з усходу на захад 1400 у найшырэйшым месцы. Цэнтральная і паўднёва-заходняя частка Аргентыны — гэта нізіна і выпалены стэп [[Пампа]], які мяжуе з багатым нафтай пласкаўзвышшам [[Патагонія]]. Далей на поўдзень знаходзіцца субпалярная [[Вогненая Зямля]]. Заходняя частка краіны — гэта прадузгор’е, а таксама пачатак [[Анды|Андаў]] з найвышэйшым шчытом [[Паўднёвая Амэрыка|Паўднёвай Амэрыкі]] пікам [[Аканкагуа]]. Цэнтральная частка — гэта пагор’е [[Куё]]. На поўначы ёсьць субтрапікальныя раўніны [[Гран Чако]]. На паўднёвым захадзе знаходзіцца [[Мэсапатамія (Аргентына)|Мэсапатамія]]. |
Аргентына з поўначы на поўдзень мае 3700 км, з усходу на захад 1400 у найшырэйшым месцы. Цэнтральная і паўднёва-заходняя частка Аргентыны — гэта нізіна і выпалены стэп [[Пампа]], які мяжуе з багатым нафтай пласкаўзвышшам [[Патагонія]]. Далей на поўдзень знаходзіцца субпалярная [[Вогненая Зямля]]. Заходняя частка краіны — гэта прадузгор’е, а таксама пачатак [[Анды|Андаў]] з найвышэйшым шчытом [[Паўднёвая Амэрыка|Паўднёвай Амэрыкі]] пікам [[Аканкагуа]]. Цэнтральная частка — гэта пагор’е [[Куё]]. На поўначы ёсьць субтрапікальныя раўніны [[Гран Чако]]. На паўднёвым захадзе знаходзіцца [[Мэсапатамія (Аргентына)|Мэсапатамія]]. |
||
Радок 59: | Радок 59: | ||
== Эканоміка == |
== Эканоміка == |
||
У |
У 1890—1930 гадах Аргентына належала да адной зь дзесяці найбагацейшых краінаў сьвету. Разьвіцьцё краіны падтрымлівалася, у асноўным, брытанскім капіталам і тычылася сельскай гаспадаркі ды інфраструктуры. Насельніцтва краіны расло на 4% штогод. Даходы расьлі яшчэ хучэй. На пераломе 20—30-х гадоў у Аргентыне, як і ў іншых краінах сьвету, пачаўся эканамічны крызіс. Падчас крызісу ў Аргентыну прыйшоўся дадатковы наплыў эмігрантаў. Гэта прывяло да таго, што Аргентыне цяжэй за іншыя краіны было вярнуцца да ранейшага ўзроўню даходаў на жыхара. У той час [[эканамічны лібэралізм]] зьмяніўся палітыкай [[інтэрвэнцыянізм]]у і [[пратэкцыянізм]]у. |
||
У 50-х гадах тагачасны прэзыдэнт [[Хуан Пэрон|Хуан Дамінга Пэрон]] вырашыў ператварыць Аргентыну ў сацыялістычную дзяржаву па ўзорах заходніх краінаў. На жаль, сацыяльныя праграмы вымагалі вельмі шмат грошай, і ўжо ў другой палове 50- |
У 50-х гадах тагачасны прэзыдэнт [[Хуан Пэрон|Хуан Дамінга Пэрон]] вырашыў ператварыць Аргентыну ў сацыялістычную дзяржаву па ўзорах заходніх краінаў. На жаль, сацыяльныя праграмы вымагалі вельмі шмат грошай, і ўжо ў другой палове 50-х, калі [[Хуан Пэрон|Пэрона]] скінулі з пасады прэзыдэнта, пачаліся гады вострай эканоміі. З крызісам, які выклікалі сацыяльныя рэформы, здолелі справіцца ў 60-ых гадах [[20 стагодзьдзе|ХХ стагодзьдзя]], якія былі адзначаныя найбольш нізкай [[інфляцыя]]й. Але ўжо праз 10 гадоў Аргентыну, як і ўвесь капіталістычны сьвет, ахапіў чарговы эканамічны крызіс, рост [[Супольны ўнутраны прадукт|СУП]]а быў невялікі, а [[інфляцыя|інфляцыі]] наадварот. Каб справіцца з крызісам, Аргентына набрала шмат крэдытаў у іншых краінаў, і гэта павялічыла запазычанасьць краіны, што разам зь нестабільнай палітычнай сытуацыяй толькі пагоршыла стан краіны. У 80-ых гадах эканамічны крызіс перарос у катастрофу, некалькі [[дэфолт]]аў запар, [[Гіпэрінфляцыя|гіпэрінфляцыю]], а таксама спад вытворчасьці. Каб перамагчы крызіс, пачынаюцца эканамічныя рэформы, у якія ўваходзіць [[прыватызацыя]] і [[лібэралізацыя]] замежнага гандлю. Гэта абумовіла рост СУПу ў 1991—1998 гадах каля 6%, што было блізкім да тагачаснага росту СУП [[Чылі]]. Інфляцыя спала з 4000% у год да 1—2%. Але вялікая запазычанасьць перад іншаземнымі [[крэдытор]]амі, а таксама спад СУП у 1999 і 2000 гадах выклікалі чарговы эканамічны крызіс. Гвалтоўна ўзросла беспрацоўе. Чарговы прэзыдэнт [[Нэстар Кірхнэр]] распачаў новыя эканамічныя рэформы. Увёў абмежаваны эканамічны кантроль, але зрабіць [[Нацыяналізацыя|нацыяналізацыю]] не наважыўся. Эфэктам такой палітыкі быў рост СУПу ў 2003—2007 гадах 7-11% штогод. Тым ня менш, у [[2014]] годзе шэраг фінансавых арганізацыяў адзначылі пагрозу дэфолту краіны. |
||
== Дэмаграфія == |
== Дэмаграфія == |
||
Радок 117: | Радок 117: | ||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
⚫ | |||
{{Партал|Паўднёвая Амэрыка}} |
|||
⚫ | |||
{{Краіны Паўднёвай Амэрыкі}} |
{{Краіны Паўднёвай Амэрыкі}} |
Вэрсія ад 13:14, 2 лютага 2017
Аргентына República Argentina | |||||
| |||||
Нацыянальны дэвіз: En Unión y Libertad | |||||
Дзяржаўны гімн: «Himno Nacional Argentina» | |||||
Афіцыйная мова | Гішпанская | ||||
Сталіца | Буэнас-Айрэс | ||||
Найбуйнейшы горад | Буэнас-Айрэс | ||||
Форма кіраваньня | Рэспубліка Маўрысіё Макры Габрыеля Мікецьці | ||||
Плошча • агульная • адсотак вады |
8-е месца ў сьвеце 2 780 403 км² 1,1% | ||||
Насельніцтва • агульнае (2015) • шчыльнасьць |
32-е месца ў сьвеце 43 417 000 14,4/км² | ||||
СУП • агульны (2008) • на душу насельніцтва |
31-е месца ў сьвеце $338,7 млрд $8522 | ||||
Валюта | Аргентынскае пэса (ARS) | ||||
Часавы пас • улетку |
ART (UTC-3) ARST (UTC-3) | ||||
Незалежнасьць ад Гішпаніі |
9 ліпеня 1816 | ||||
Аўтамабільны знак | RA | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .ar | ||||
Тэлефонны код | +54 | ||||
Рэспу́бліка Аргенты́на, Аргенты́на, Аргенціна (па-гішпанску: Republika Argentina, Es-Argentina.ogg ) — краіна ў Паўднёвай Амэрыцы. На поўначы мяжуе з Парагваем і Балівіяй на паўночным ўсходзе — з Бразыліяй і Уругваем, на захадзе — з Чылі. З поўдня краіна амываецца пралівам Дрэйка. Аргентына прэтэндуе на Фолклэндзкія астравы, а таксама на частку Арктыкі. Назва паходзіць ад лацінскага argentum «срэбра» — гэтым мэталам індзейцы ўзнагародзілі тых, хто застаўся жывым пасьля караблекрушэньня з экспэдыцыі Хуана Дыяса дэ Соліса. Аргентына зьяўляецца чальцом гаспадарчай арганізацыі Мэркосур.
Гісторыя
Перад тым, як сюды прыбылі эўрапейцы ў 1516 годзе, тэрыторыі сучаснай Аргентыны былі заселеныя індзейцамі. У 1536 годзе быў закладзены Буэнас-Айрэс. З 1776 году гэтыя землі былі ў складзе віцэ-каралеўства Пэру.
Геаграфія
Аргентына з поўначы на поўдзень мае 3700 км, з усходу на захад 1400 у найшырэйшым месцы. Цэнтральная і паўднёва-заходняя частка Аргентыны — гэта нізіна і выпалены стэп Пампа, які мяжуе з багатым нафтай пласкаўзвышшам Патагонія. Далей на поўдзень знаходзіцца субпалярная Вогненая Зямля. Заходняя частка краіны — гэта прадузгор’е, а таксама пачатак Андаў з найвышэйшым шчытом Паўднёвай Амэрыкі пікам Аканкагуа. Цэнтральная частка — гэта пагор’е Куё. На поўначы ёсьць субтрапікальныя раўніны Гран Чако. На паўднёвым захадзе знаходзіцца Мэсапатамія.
Агульная даўжыня мяжы 14 644 км. Зь іх узьбярэжжа — 4989 км. Даўжыня межаў з суседнімі краінамі:
Найвышэйшым шчытом Аргентыны зьяўляецца пік Аканкагуа — 6962 м н. у. м.
Найдаўжэшай ракой Аргентыны зьяўляецца Парана.
Эканоміка
У 1890—1930 гадах Аргентына належала да адной зь дзесяці найбагацейшых краінаў сьвету. Разьвіцьцё краіны падтрымлівалася, у асноўным, брытанскім капіталам і тычылася сельскай гаспадаркі ды інфраструктуры. Насельніцтва краіны расло на 4% штогод. Даходы расьлі яшчэ хучэй. На пераломе 20—30-х гадоў у Аргентыне, як і ў іншых краінах сьвету, пачаўся эканамічны крызіс. Падчас крызісу ў Аргентыну прыйшоўся дадатковы наплыў эмігрантаў. Гэта прывяло да таго, што Аргентыне цяжэй за іншыя краіны было вярнуцца да ранейшага ўзроўню даходаў на жыхара. У той час эканамічны лібэралізм зьмяніўся палітыкай інтэрвэнцыянізму і пратэкцыянізму.
У 50-х гадах тагачасны прэзыдэнт Хуан Дамінга Пэрон вырашыў ператварыць Аргентыну ў сацыялістычную дзяржаву па ўзорах заходніх краінаў. На жаль, сацыяльныя праграмы вымагалі вельмі шмат грошай, і ўжо ў другой палове 50-х, калі Пэрона скінулі з пасады прэзыдэнта, пачаліся гады вострай эканоміі. З крызісам, які выклікалі сацыяльныя рэформы, здолелі справіцца ў 60-ых гадах ХХ стагодзьдзя, якія былі адзначаныя найбольш нізкай інфляцыяй. Але ўжо праз 10 гадоў Аргентыну, як і ўвесь капіталістычны сьвет, ахапіў чарговы эканамічны крызіс, рост СУПа быў невялікі, а інфляцыі наадварот. Каб справіцца з крызісам, Аргентына набрала шмат крэдытаў у іншых краінаў, і гэта павялічыла запазычанасьць краіны, што разам зь нестабільнай палітычнай сытуацыяй толькі пагоршыла стан краіны. У 80-ых гадах эканамічны крызіс перарос у катастрофу, некалькі дэфолтаў запар, гіпэрінфляцыю, а таксама спад вытворчасьці. Каб перамагчы крызіс, пачынаюцца эканамічныя рэформы, у якія ўваходзіць прыватызацыя і лібэралізацыя замежнага гандлю. Гэта абумовіла рост СУПу ў 1991—1998 гадах каля 6%, што было блізкім да тагачаснага росту СУП Чылі. Інфляцыя спала з 4000% у год да 1—2%. Але вялікая запазычанасьць перад іншаземнымі крэдыторамі, а таксама спад СУП у 1999 і 2000 гадах выклікалі чарговы эканамічны крызіс. Гвалтоўна ўзросла беспрацоўе. Чарговы прэзыдэнт Нэстар Кірхнэр распачаў новыя эканамічныя рэформы. Увёў абмежаваны эканамічны кантроль, але зрабіць нацыяналізацыю не наважыўся. Эфэктам такой палітыкі быў рост СУПу ў 2003—2007 гадах 7-11% штогод. Тым ня менш, у 2014 годзе шэраг фінансавых арганізацыяў адзначылі пагрозу дэфолту краіны.
Дэмаграфія
Найбольшыя аглямэрацыі | ||||
---|---|---|---|---|
Месца | Галоўны горад | Правінцыя | Насельніцтва (тыс.) | Рэгіён |
1 | Буэнас-Айрэс | (горад і правінцыя) | 19 251 | Пампа |
2 | Кордава | Кордава | 1 513 | Пампа |
3 | Пакап’ё | Санта-Фэ | 1 295 | Пампа |
4 | Мэндоса | Мэндоса | 1 009 | Куё |
5 | Ля-Плята | Буэнас-Айрэс | 858 | Пампа |
6 | Сан-Мігель-дэ-Тукуман | Тукуман | 833 | Паўднёвы-Захад |
7 | Мар-дэль-Плята | Буэнас-Айрэс | 700 | Пампа |
8 | Сальта | Сальта | 531 | Паўднёвы-Захад |
9 | Санта-Фэ | Санта-Фэ | 524 | Пампа |
10 | Сан-Хуан | Сан-Хуан | 456 | Куё |
11 | Рэзыстэнсія | Чако | 400 | Гран-Чако |
12 | Нэўкен | Нэўкен | 392 | Патагонія |
13 | Сант’яга-дэль-Эстэра | Сант’яга-дэль-Эстэра | 389 | Гран-Чако |
14 | Карэнтас | Карэнтас | 332 | Мэсапатамія |
15 | Бая-Блянка | Буэнас-Айрэс | 310 | Пампа |
Вонкавыя спасылкі
Аргентына — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў