Амэрыканскі даляр: розьніца паміж вэрсіямі

Амэрыканскі даляр
	Амэрыканскі даляр
	Банкнота наміналам у 1 амэрыканскі даляр сэрыі ад 1995 г., з партрэтам прэзыдэнта Джорджа Вашынгтона
Краіна	Злучаныя Штаты Амэрыкі
Падзел	цэнт
Код ISO-4217	USD
Сымбаль	$
Цэнтральны банк	Федэральная рэзервовая сістэма ЗША[d]
Увядзеньне ва ўжытак	1792
Папярэдняя валюта	эквадорскі сукрэ[d], дэлавэрскі фунт[d], New Hampshire pound[d], New Jersey pound[d], South Carolina pound[d], Rhode Island pound[d] і North Carolina pound[d]
	Галерэя выяваў у Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 02:47, 19 студзеня 2017

Амэрыканскі даляр, даляр ЗША (код валюты: USD) — гэта афіцыйная валюта Злучаных Штатаў Амэрыкі. Звычайна ён таксама абрывіюецца знакамітым значкам $, альбо US$, каб адрозьніць ад іншых валютаў з назваю «даляр». Амэрыканскі даляр дзеліцца на 100 цэнтаў (скарачэньне — ¢). У абароце ёсьць манэты наміналам у 1, 5, 10, 25 і 50 цэнтаў і 1 даляр, а таксама банкноты наміналам у 1, 2, 5, 10, 20, 50 і 100 даляраў.

На сёньняшні дзень даляр ЗША — найбольш распаўсюджаная і часта выкарыстаная валюта ў сусьветнай эканоміцы. У некаторых краінах даляр уведзены ў якасьці афіцыйнай валюты, амаль усе ўрады захоўваюць частку ці ўсе золата-валютныя рэзэрвы ў амэрыканскіх далярах. На 2005 год у сьвеце ў звароце было 760 мільярдаў даляраў, зь якіх толькі адна траціна прыходзілася на Злучаныя Штаты Амэрыкі. За дзесяць гадоў з 1995 году гэтая лічба вырасла ўдвая.

Гісторыя

Назва даляру ЗША паходзіць ад гішпанскай срэбнай манэты ў 8 рэаляў, што важыла адну вунцыю. Манэта была вельмі папулярнаю сярод амэрыканскіх каляністаў, якія называлі яе «гішпанскім далярам», назва якога пайшла ад нямецкай манэты падобнага памеру і вагі — талера.

З 1775 году ў амэрыканскіх штатах пачала выпускацца «кантынэнтальная валюта», дэнамінаваная ў «гішпанскіх далярах» і ў валютах асобных штатаў. Кантытэнтальны даляр цярпеў моцную інфляцыю і быў заменены на срэбны даляр па курсе 1 срэбны даляр = 1000 кантынэнтальных даляраў. Даляр быў абвешчаны афіцыйнаю валютай Амэрыкі Кангрэсам канфэдэрацыі Злучаных Штатаў 6 ліпеня 1785 году. Першыя даляравыя манэты былі выпушчаныя Манэтным дваром ЗША пасьля вайны за незалежнасьць. Пэўны час гішпанскія і амэрыканскія срэбныя даляры хадзілі паралельна ў краіне. Гішпанскія срэбныя манэты, гэтак жа як і мэксыканскае пэса, заставаліся законным плацёжным сродкам да 1857 году. Таксама распаўсюджанымі грашовымі сродкамі былі розныя валюты ангельскіх калёніяў і лёэвэндаальдэр (нід. leeuwendaalder — «ільвіныя талеры»), які быў папулярным сродкам ў галяндзкіх Новых Нідэрляндаў (тэрыторыя сучаснага Нью-Ёрку). Лёэвэндаальдэр, дарэчы, меў абарачэньне сярод ангельскамоўных штатаў у XVII і пачатку XVIII стагодзьдзя. Афіцыйна даляр ЗША быў створаны ў адпаведнасьці з прынятай Канстытуцыяй, ён вызначаецца Манэтным Актам ад 1792 году.

Пасьля Першай і Другой сусьветных войнаў ЗША ператварыліся ў вядучую эканоміку сьвету. Адпаведна, амэрыканскі даляр здабыў сваю сучасную вагу ў якасьці сусьветнай валюты.

Міжнародная роля даляру

Некаторыя краіны добраахвотна перайшлі на амэрыканскі даляр у якасьці афіцыйнай валюты. Гэткі працэс звычайна завеца далярызацыяй. Гэтыя краіны:

Таксама ў якасьці нацыянальнай валюты амэрыканскі даляр мае хаджэньне ў былых амэрыканскіх пратэктаратах у Ціхім акіяне, якія ня сталі ўводзіць уласныя нацыянальныя валюты пасьля атрыманьня незалежнасьці:

Панама таксама выкарыстоўвае даляр ЗША з 1904 году, хаця мае і ўласную валюту. Дзьве брытанскія залежныя тэрыторыі таксама выкарыстоўваюць амэрыканскі даляр:

Брытанскія Віргінскія астравы (з 1959)
Тэркс і Кэйкас (1973)

Валюты некаторых краінаў прывязаныя да даляру ЗША па пэўным курсе:

Бэрмуды — 1:1
Багамы — 1:1
Панама — 1:1
Барбадас — 2:1
Бэліз — 2:1
Лібан — 1:1500

Аргентына ўжывала фіксаваны абменны курс пэса да даляру як 1:1 з 1991 па 2002 год. Да амэрыканскага даляру быў з 1983 году прымацаваны курс Ганконскага даляру як HK$7,8/USD. Курс патакі, валюты Макао, быў прымацаваны да курсу ганконскага даляру як MOP1,03/HKD, і такім чынам празь ягонае пасярэдніцтва таксама быў прымацаваны да даляру ЗША. Валюты некаторых краінаў Пэрсыдзкай затокі, як Саудаўскае Арабіі і Кувэйту, прымацаваныя да даляру з той прычыны, што даляр пераважна выкарыстоўваецца ў міжнародным гандлю нафтаю.

Кітайскі юань рэнмінбі нефармальна быў прымацаваны да даляру ў сярэдзіне 1990-х гадоў па курсе Y8,28/USD. Аналягічна, Малайзія прымацавала свой рынгіт да даляру па курсе RM3,8/USD у 1997. 21 ліпеня 2005 году абедзьве краіны замянілі прывязку да даляру прывязкаю да кошыка валютаў.

Вонкавыя спасылкі

Амэрыканскі даляр — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Фэдэральная рэзэрвовая сыстэма — Цэнтральны банк Злучаных Штатаў
Манэтны двор Злучаных Штатаў Амэрыкі
Бюро гравоўкі і друку ЗША

@@ Радок 12: / Радок 12: @@
 '''Амэрыканскі даляр''', '''даляр ЗША''' ([[код валюты]]: '''USD''') — гэта афіцыйная [[валюта (фінансы)|валюта]] [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|Злучаных Штатаў Амэрыкі]]. Звычайна ён таксама абрывіюецца знакамітым значкам '''$''', альбо '''US$''', каб адрозьніць ад іншых валютаў з назваю «даляр». Амэрыканскі даляр дзеліцца на 100 [[цэнт]]аў (скарачэньне — ¢). У абароце ёсьць манэты наміналам у 1, 5, 10, 25 і 50 цэнтаў і 1 даляр, а таксама банкноты наміналам у 1, 2, 5, 10, 20, 50 і 100 даляраў.
-На сёньняшні дзень даляр ЗША — найбольш распаўсюджаная і часта выкарыстаная валюта ў сусьветнай эканоміцы. У некаторых краінах даляр уведзены ў якасьці афіцыйнай валюты, амаль усе ўрады захоўваюць частку ці ўсе золата-валютныя рэзэрвы ў амэрыканскіх далярах. На [[2005]] год у сьвеце ў звароце было 760 мільярдаў даляраў, зь якіх толькі адна траціна прыходзілася на Злучаныя Штаты Амэрыкі. За дзесяць гадоў з [[1995]] году гэтая лічба вырасла ўдвая.
+На сёньняшні дзень даляр ЗША — найбольш распаўсюджаная і часта выкарыстаная валюта ў сусьветнай эканоміцы. У некаторых краінах даляр уведзены ў якасьці афіцыйнай валюты, амаль усе ўрады захоўваюць частку ці ўсе золата-валютныя рэзэрвы ў амэрыканскіх далярах. На 2005 год у сьвеце ў звароце было 760 мільярдаў даляраў, зь якіх толькі адна траціна прыходзілася на Злучаныя Штаты Амэрыкі. За дзесяць гадоў з 1995 году гэтая лічба вырасла ўдвая.
 == Гісторыя ==
@@ Радок 18: / Радок 18: @@
 Назва даляру ЗША паходзіць ад [[Гішпанія|гішпанскай]] срэбнай манэты ў 8 рэаляў, што важыла адну вунцыю. Манэта была вельмі папулярнаю сярод амэрыканскіх каляністаў, якія называлі яе «гішпанскім далярам», назва якога пайшла ад нямецкай манэты падобнага памеру і вагі — [[талер]]а.
-З [[1775]] году ў амэрыканскіх штатах пачала выпускацца «кантынэнтальная валюта», дэнамінаваная ў «гішпанскіх далярах» і ў валютах асобных штатаў. Кантытэнтальны даляр цярпеў моцную інфляцыю і быў заменены на срэбны даляр па курсе 1 срэбны даляр = 1000 кантынэнтальных даляраў. Даляр быў абвешчаны афіцыйнаю валютай Амэрыкі Кангрэсам канфэдэрацыі Злучаных Штатаў [[6 ліпеня]] [[1785]] году. Першыя даляравыя манэты былі выпушчаныя Манэтным дваром ЗША пасьля вайны за незалежнасьць. Пэўны час гішпанскія і амэрыканскія срэбныя даляры хадзілі паралельна ў краіне. Гішпанскія срэбныя манэты, гэтак жа як і [[мэксыканскае пэса]], заставаліся законным плацёжным сродкам да [[1857]] году. Таксама распаўсюджанымі грашовымі сродкамі былі розныя валюты ангельскіх калёніяў і лёэвэндаальдэр ({{мова-nl|leeuwendaalder|скарочана}} — «ільвіныя талеры»), які быў папулярным сродкам ў галяндзкіх Новых Нідэрляндаў (тэрыторыя сучаснага [[Нью-Ёрк]]у). Лёэвэндаальдэр, дарэчы, меў абарачэньне сярод ангельскамоўных штатаў у [[17 стагодзьдзе|XVII]] і пачатку [[18 стагодзьдзе|XVIII стагодзьдзя]]. Афіцыйна даляр ЗША быў створаны ў адпаведнасьці з прынятай [[Канстытуцыя ЗША|Канстытуцыяй]], ён вызначаецца Манэтным Актам ад [[1792]] году.
+З 1775 году ў амэрыканскіх штатах пачала выпускацца «кантынэнтальная валюта», дэнамінаваная ў «гішпанскіх далярах» і ў валютах асобных штатаў. Кантытэнтальны даляр цярпеў моцную інфляцыю і быў заменены на срэбны даляр па курсе 1 срэбны даляр = 1000 кантынэнтальных даляраў. Даляр быў абвешчаны афіцыйнаю валютай Амэрыкі Кангрэсам канфэдэрацыі Злучаных Штатаў 6 ліпеня 1785 году. Першыя даляравыя манэты былі выпушчаныя Манэтным дваром ЗША пасьля вайны за незалежнасьць. Пэўны час гішпанскія і амэрыканскія срэбныя даляры хадзілі паралельна ў краіне. Гішпанскія срэбныя манэты, гэтак жа як і [[мэксыканскае пэса]], заставаліся законным плацёжным сродкам да 1857 году. Таксама распаўсюджанымі грашовымі сродкамі былі розныя валюты ангельскіх калёніяў і лёэвэндаальдэр ({{мова-nl|leeuwendaalder|скарочана}} — «ільвіныя талеры»), які быў папулярным сродкам ў галяндзкіх Новых Нідэрляндаў (тэрыторыя сучаснага [[Нью-Ёрк]]у). Лёэвэндаальдэр, дарэчы, меў абарачэньне сярод ангельскамоўных штатаў у [[17 стагодзьдзе|XVII]] і пачатку [[18 стагодзьдзе|XVIII стагодзьдзя]]. Афіцыйна даляр ЗША быў створаны ў адпаведнасьці з прынятай [[Канстытуцыя ЗША|Канстытуцыяй]], ён вызначаецца Манэтным Актам ад 1792 году.
 Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай]] і [[Другая сусьветная вайна|Другой]] сусьветных войнаў ЗША ператварыліся ў вядучую эканоміку сьвету. Адпаведна, амэрыканскі даляр здабыў сваю сучасную вагу ў якасьці сусьветнай валюты.
@@ Радок 27: / Радок 27: @@
 * [[Эквадор]] (2000)
 * [[Сальвадор]] (2001)
 * [[Усходні Тымор]] (2000)
 Таксама ў якасьці нацыянальнай валюты амэрыканскі даляр мае хаджэньне ў былых амэрыканскіх пратэктаратах у [[Ціхі акіян|Ціхім акіяне]], якія ня сталі ўводзіць уласныя нацыянальныя валюты пасьля атрыманьня незалежнасьці:
@@ Радок 35: / Радок 35: @@
 [[Панама]] таксама выкарыстоўвае даляр ЗША з 1904 году, хаця мае і ўласную валюту. Дзьве [[Вялікабрытанія|брытанскія]] залежныя тэрыторыі таксама выкарыстоўваюць амэрыканскі даляр:
-* [[Брытанскія Віргінскія астравы]] (з [[1959]])
+* [[Брытанскія Віргінскія астравы]] (з 1959)
-* [[Тэркс і Кэйкас]] ([[1973]])
+* [[Тэркс і Кэйкас]] (1973)
 Валюты некаторых краінаў прывязаныя да даляру ЗША па пэўным курсе:
@@ Радок 46: / Радок 46: @@
 * [[Лібан]] — 1:1500
-[[Аргентына]] ўжывала фіксаваны абменны курс [[Аргентынскі пэса|пэса]] да даляру як 1:1 з 1991 па 2002 год. Да амэрыканскага даляру быў з [[1983]] году прымацаваны курс [[Ганконг|Ганконскага]] [[Ганконскі даляр|даляру]] як HK$7,8/USD. Курс [[Макаоанская патака|патакі]], валюты [[Макао]], быў прымацаваны да курсу ганконскага даляру як MOP1,03/HKD, і такім чынам празь ягонае пасярэдніцтва таксама быў прымацаваны да даляру ЗША. Валюты некаторых краінаў [[Пэрсыдзкая затока|Пэрсыдзкай затокі]], як [[Саудаўская Арабія|Саудаўскае Арабіі]] і [[Кувэйт]]у, прымацаваныя да даляру з той прычыны, што даляр пераважна выкарыстоўваецца ў міжнародным гандлю [[нафта]]ю.
+[[Аргентына]] ўжывала фіксаваны абменны курс [[Аргентынскі пэса|пэса]] да даляру як 1:1 з 1991 па 2002 год. Да амэрыканскага даляру быў з 1983 году прымацаваны курс [[Ганконг|Ганконскага]] [[Ганконскі даляр|даляру]] як HK$7,8/USD. Курс [[Макаоанская патака|патакі]], валюты [[Макао]], быў прымацаваны да курсу ганконскага даляру як MOP1,03/HKD, і такім чынам празь ягонае пасярэдніцтва таксама быў прымацаваны да даляру ЗША. Валюты некаторых краінаў [[Пэрсыдзкая затока|Пэрсыдзкай затокі]], як [[Саудаўская Арабія|Саудаўскае Арабіі]] і [[Кувэйт]]у, прымацаваныя да даляру з той прычыны, што даляр пераважна выкарыстоўваецца ў міжнародным гандлю [[нафта]]ю.
-[[Кітай]]скі юань [[рэнмінбі]] нефармальна быў прымацаваны да даляру ў сярэдзіне [[1990-я|1990-х]] гадоў па курсе Y8,28/USD. Аналягічна, [[Малайзія]] прымацавала свой [[рынгіт]] да даляру па курсе RM3,8/USD у 1997. [[21 ліпеня]] [[2005]] году абедзьве краіны замянілі прывязку да даляру прывязкаю да кошыка валютаў.
+[[Кітай]]скі юань [[рэнмінбі]] нефармальна быў прымацаваны да даляру ў сярэдзіне [[1990-я|1990-х]] гадоў па курсе Y8,28/USD. Аналягічна, [[Малайзія]] прымацавала свой [[рынгіт]] да даляру па курсе RM3,8/USD у 1997. 21 ліпеня 2005 году абедзьве краіны замянілі прывязку да даляру прывязкаю да кошыка валютаў.
 == Вонкавыя спасылкі ==