Георгі (Каніскі)

Георгі Каніскі
Магілёўскі япіскап
20 жніўня 1755 — 2 лютага 1795
Адукацыя	Кіева-Магілянская акадэмія (1743)
Дзейнасьць	праваслаўны сьвятар, eparch, Orthodox theologian, філёзаф
Нарадзіўся	9 кастрычніка 1717 места Нежын, Чарнігаўскі полк, Гетманшчына
Памёр	2 лютага 1795 Магілёў, Расейская імпэрыя
Пахаваны	Магілёў
Кананізаваны	6 жніўня 1993
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Георгі Каніскі (9 (20) кастрычніка 1717 г. Нежын, цяпер Чарнігаўская вобласьць, Украіна — 2 (13) лютага 1795) — украінскі і рэчыпаспалітаўскі праваслаўны царкоўны і грамадзкі дзеяч, пісьменьнік.

Нарадзіўся ў шляхецкай сям’і. Скончыў Кіева-Магілянскую акадэмію (1743). Прыняў манаскі пострыг у Кіева-Пячэрскай лаўры. У 1745—1755 гадах выкладчык, прафэсар, рэктар Кіева-Магілянскай акадэміі. Вучань і пасьлядоўнік прафэсараў С. Кулябякі, Ф. Пракаповіча, С. Тадароўскага. У 1755 годзе пасьвячоны на япіскапа Магілёўскага (Беларускага).

Архірэйскі палац у Магілёве, узьведзены па замове архіяпіскапа

У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры архірэйскім доме друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізысу» Ф. Пракаповіча ў сваім перакладзе на «рускі дыялект». У 1757 годзе стварыў пры Спаскім манастыры школьныя клясы і заснаваў духоўную сэмінарыю. Сабраў шмат дакумэнтаў па гісторыі праваслаўнай царквы. У 1765 годзе на аўдыенцыі караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста выступіў з прамовай у абарону правоў праваслаўных і іншых дысыдэнтаў, якая была перакладзена на эўрапейскія мовы як узор абароны верацярплівасьці.

Г. Канінскі зьвяртаўся па дапамогу праваслаўным у Рэчы Паспалітай да расейскіх імпэратрыц Лізаветы і Кацярыны II. Тройчы (1759, 1760, 1768) на жыцьцё Г. Каніскага рыхтаваліся замахі. Ратуючыся ад замаху, у 1768 годзе Каніскі выехаў у Расею (Смаленск), дзе заставаўся Магілёўскім япіскапам у выгнаньні.

Вярнуўся пасьля 1-га падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе. У 1793 годзе архіяпіскап Каніскі абраны ў Сынод. Намаганьнямі Г. Канінскага была арганізавана праваслаўная Менская япархія.

Аўтар «Мэмарыялу аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасьці жыхароў грэчаскага веравызнаньня», «Збору павучальных словаў», «Запісак аб тым, што ў Расеі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзёньніку «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драмы «Уваскрэсеньне мёртвых» і інш. Сабраў г.зв. «Архіў Каніскага», аснову якога склалі дакумэнты з архіву Калегіі замежных справаў Расеі.

Памяць

У сьнежні 1992 году ў Магілёве ў гонар Г. Каніскага на архіяпіскапскім доме, дзе ён жыў, адкрыта мэмарыяльная дошка. У жніўні 1993 году рашэньнем Сыноду Беларускай праваслаўнай царквы па блаславеньні патрыярха Аляксія II кананізаваны.

Літаратура

• Георгій Каніскі // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Магілёва. — Мн., 1998. — С. 83;
• Каніскі Георгій // БЭ. У 18 т. Т. 7. — Мн., 1998. — С. 585;
• Каніскі Георгій // ЭГБ. У 6 т. Т.4. — Мн., 1997. — С. 84-85.

Вонкавыя спасылкі

• Біяграфія (рас.)
• Біяграфія (рас.)