Вістычы: розьніца паміж вэрсіямі
дапаўненьне, выява, стыль |
|||
Радок 49: | Радок 49: | ||
|Сайт = |
|Сайт = |
||
}} |
}} |
||
'''Ві́стычы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 89.</ref> (таксама ''Выстычы''<ref>[http://euroradio.fm/report/gistarychnaya-veska-pad-brestam-mae-4-afitsyinykh-nazvy-fota-111664 Гістарычная вёска пад Брэстам мае 4 афіцыйных назвы], [[Эўрарадыё]]</ref>) |
'''Ві́стычы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 89.</ref> (таксама ''Выстычы''<ref>[http://euroradio.fm/report/gistarychnaya-veska-pad-brestam-mae-4-afitsyinykh-nazvy-fota-111664 Гістарычная вёска пад Брэстам мае 4 афіцыйных назвы], [[Эўрарадыё]]</ref>) — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Лясная (рака)|Лясной]]. Уваходзяць у склад [[Чарнаўчыцкі сельсавет|Чарнаўчыцкага сельсавету]] [[Берасьцейскі раён|Берасьцейскага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва 687 чал. (2009). Знаходзяцца за 12 км на поўнач ад [[Берасьце|Берасьця]]. |
||
Вістычы |
Вістычы — старажытная вёска на [[Берасьцейскі павет|гістарычнай Берасьцейшчыне]]. Да нашага часу тут захаваліся [[Касьцёл Сьвятой Соф'і і кляштар цыстэрыянаў|касьцёл Сьвятой Соф’і]] ў стылі [[барока]] пры [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зьнішчаным уладамі Расейскай імпэрыі кляштары цыстэрыянаў]] і мэмарыяльная калёна, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся палац і капліца-пахавальня ([[клясыцызм]], XVIII ст.), [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зруйнаваныя савецкімі ўладамі]]. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
=== Вялікае Княства Літоўскае === |
=== Вялікае Княства Літоўскае === |
||
Упершыню Вістычы ўпамінаюцца ў 1471 годзе як уладаньне Выганоўскіх у [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскім павеце]] [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]]. У XVI ст. маёнтак перайшоў да маршалка дворнага і старосты берасьцейскага [[Юры Ільлініча|Ю. Ільлініча]], пазьней |
Упершыню Вістычы ўпамінаюцца ў 1471 годзе як уладаньне Выганоўскіх у [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскім павеце]] [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]]. У XVI ст. маёнтак перайшоў да маршалка дворнага і старосты берасьцейскага [[Юры Ільлініча|Ю. Ільлініча]], пазьней — [[Тышкевічы|Тышкевічаў]]. |
||
У 1678 годзе<ref>[http://www.cistopedia.org/index.php?id=6688&L=0 Vistytis], CISTOPEDIA |
У 1678 годзе<ref>[http://www.cistopedia.org/index.php?id=6688&L=0 Vistytis], CISTOPEDIA — Encyclopædia Cisterciensis</ref> з фундацыі Тышкевічаў у Вістычах збудавалі касьцёл і кляштар [[цыстэрцыяны|цыстэрцыянаў]]. |
||
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі === |
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі === |
||
У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795) Вістычы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Слонімская губэрня|Слонімскай]], з 1797 году |
У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795) Вістычы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Слонімская губэрня|Слонімскай]], з 1797 году — у [[Літоўская губэрня|Літоўскай]], з 1801 году — у [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай]] губэрнях. У XIX ст. маёнтак перайшоў у валоданьне [[Шэметы|Шэметаў]]. У [[вайна 1812 году|вайну 1812 году]], у верасьні, пры пераправе праз раку Лясную каля вёсак Вістычаў, Клейнікаў і Церабуні адбылася бітва, у выніку якой загінулі 2 тыс. францускіх і 1 тыс. расейскіх салдат, а вёска згарэла. |
||
Па здушэньні [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]] (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар цыстэрыянаў. На 1849 год Вістычы знаходзіліся ў валоданьні [[Грабоўскія|Грабоўскіх]]. У маёнтку была плаціна і 8 мастоў. На 1863 год у вёсцы былі карчма, вадзяны і ветраны млыны. Маёнткам валодаў П. Ягмін. Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) у 1866 годзе касьцёл гвалтоўна перарабілі пад царкву Маскоўскааг Патрыярхату. У 1889—1890 гадох у вёсцы працавала народная вучэльня, дзе навучаліся 61 хлопчык і 3 дзяўчынкі. У 1890 годзе маёнткам валодаў С. Ягмін. |
Па здушэньні [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]] (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар цыстэрыянаў. На 1849 год Вістычы знаходзіліся ў валоданьні [[Грабоўскія|Грабоўскіх]]. У маёнтку была плаціна і 8 мастоў. На 1863 год у вёсцы былі карчма, вадзяны і ветраны млыны. Маёнткам валодаў П. Ягмін. Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) у 1866 годзе касьцёл гвалтоўна перарабілі пад царкву Маскоўскааг Патрыярхату. У 1889—1890 гадох у вёсцы працавала народная вучэльня, дзе навучаліся 61 хлопчык і 3 дзяўчынкі. У 1890 годзе маёнткам валодаў С. Ягмін. |
||
Радок 67: | Радок 68: | ||
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Вістычы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. Паводле [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовы]] (1921) Вістычы апынуліся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], у Матыкальскай гміне Берасьцейскага павету Палескага ваяводзтва. У гэты час тут было 3 двары. |
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Вістычы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. Паводле [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовы]] (1921) Вістычы апынуліся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], у Матыкальскай гміне Берасьцейскага павету Палескага ваяводзтва. У гэты час тут было 3 двары. |
||
У 1939 годзе Вістычы ўвайшлі ў [[БССР]]. На 1940 год у вёсцы было 5 двароў, на 1996 год |
У 1939 годзе Вістычы ўвайшлі ў [[БССР]]. На 1940 год у вёсцы было 5 двароў, на 1996 год — 190, на 1997 год — 170. У 2000-я гады Вістычы атрымалі афіцыйны статус [[аграгарадок|аграгарадку]]. |
||
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Вёска на старых здымках" perrow="4"> |
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Вёска на старых здымках" perrow="4"> |
||
Радок 81: | Радок 82: | ||
== Насельніцтва == |
== Насельніцтва == |
||
=== Дэмаграфія === |
=== Дэмаграфія === |
||
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год |
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 74 чал.; 1921 год — 89 чал.; 1940 год — 37 чал.; 1959 год — 105 чал.; 1970 год — 103 чал.; 1996 год — 605 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|4к}} С. 198.</ref> 1997 год — 605 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|3-1к}} С. 100.</ref>; 1999 год — 598 чал. |
||
* '''XXI стагодзьдзе''': 2009 год |
* '''XXI стагодзьдзе''': 2009 год — 697 чал.<ref name="mashke">[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census.htm Зьвесткі перапісу 2009 году]</ref> |
||
=== Інфраструктура === |
=== Інфраструктура === |
||
Радок 89: | Радок 91: | ||
== Эканоміка == |
== Эканоміка == |
||
Зь сьнежня 1949 году ў вёсцы працуе сельскагаспадарчае прадпрыемства, першапачаткова |
Зь сьнежня 1949 году ў вёсцы працуе сельскагаспадарчае прадпрыемства, першапачаткова — калгас імя Сталіна (да сакавіка 1957 году), потым калгас «Расьсьвет», зь сьнежня 1969 году — саўгас «Расьсьвет». У 2001 годзе саўгас ператвораны ў Камунальнае ўнітарнае сельскагаспадарчае прадпрыемства саўгас-сад «Расьсьвет». |
||
== Турыстычная інфармацыя == |
== Турыстычная інфармацыя == |
||
=== Выдатныя мясьціны === |
=== Выдатныя мясьціны === |
||
* Калёна мэмарыяльная |
* Калёна мэмарыяльная |
||
* [[Касьцёл Сьвятой Соф'і і кляштар цыстэрыянаў (Вістычы)|Касьцёл Сьвятой |
* [[Касьцёл Сьвятой Соф'і і кляштар цыстэрыянаў (Вістычы)|Касьцёл Сьвятой Соф’і]] (1678, цяпер царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату]]) |
||
* Парк пры сядзібе Ягмінаў |
* Парк пры сядзібе Ягмінаў |
||
Радок 116: | Радок 119: | ||
* {{Літаратура/БелЭн|4}} |
* {{Літаратура/БелЭн|4}} |
||
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|3-1}} |
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|3-1}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Commons}} |
{{Commons}} |
||
* {{radzima|vistychy}} |
* {{radzima|vistychy}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
* [https://www.youtube.com/watch?v=kQJ2EjV4lvo Прыгоды Дылетанта: Выстычы] |
* [https://www.youtube.com/watch?v=kQJ2EjV4lvo Прыгоды Дылетанта: Выстычы] |
||
Вэрсія ад 22:18, 20 кастрычніка 2016
Вістычы | |
трансьліт. Vіstyčy | |
Колішні касьцёл цыстэрцыянаў | |
Першыя згадкі: | 1471 |
Мясцовая назва: | Выстычы |
Краіна: | Беларусь |
Вобласьць: | Берасьцейская |
Раён: | Берасьцейскі |
Сельсавет: | Чарнаўчыцкі |
Насельніцтва: | 697 чал. (2009)[1] |
Часавы пас: | UTC+3 |
Тэлефонны код: | +375 162 |
Паштовы індэкс: | 225031[2] |
СААТА: | 1212846016 |
Нумарны знак: | 1 |
Геаграфічныя каардынаты: | 52°12′10″ пн. ш. 23°41′0″ у. д. / 52.20278° пн. ш. 23.68333° у. д.Каардынаты: 52°12′10″ пн. ш. 23°41′0″ у. д. / 52.20278° пн. ш. 23.68333° у. д. |
± Вістычы | |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Ві́стычы[3] (таксама Выстычы[4]) — вёска ў Беларусі, на рацэ Лясной. Уваходзяць у склад Чарнаўчыцкага сельсавету Берасьцейскага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва 687 чал. (2009). Знаходзяцца за 12 км на поўнач ад Берасьця.
Вістычы — старажытная вёска на гістарычнай Берасьцейшчыне. Да нашага часу тут захаваліся касьцёл Сьвятой Соф’і ў стылі барока пры зьнішчаным уладамі Расейскай імпэрыі кляштары цыстэрыянаў і мэмарыяльная калёна, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся палац і капліца-пахавальня (клясыцызм, XVIII ст.), зруйнаваныя савецкімі ўладамі.
Гісторыя
Вялікае Княства Літоўскае
Упершыню Вістычы ўпамінаюцца ў 1471 годзе як уладаньне Выганоўскіх у Берасьцейскім павеце Троцкага ваяводзтва. У XVI ст. маёнтак перайшоў да маршалка дворнага і старосты берасьцейскага Ю. Ільлініча, пазьней — Тышкевічаў.
У 1678 годзе[5] з фундацыі Тышкевічаў у Вістычах збудавалі касьцёл і кляштар цыстэрцыянаў.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Вістычы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Слонімскай, з 1797 году — у Літоўскай, з 1801 году — у Гарадзенскай губэрнях. У XIX ст. маёнтак перайшоў у валоданьне Шэметаў. У вайну 1812 году, у верасьні, пры пераправе праз раку Лясную каля вёсак Вістычаў, Клейнікаў і Церабуні адбылася бітва, у выніку якой загінулі 2 тыс. францускіх і 1 тыс. расейскіх салдат, а вёска згарэла.
Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар цыстэрыянаў. На 1849 год Вістычы знаходзіліся ў валоданьні Грабоўскіх. У маёнтку была плаціна і 8 мастоў. На 1863 год у вёсцы былі карчма, вадзяны і ветраны млыны. Маёнткам валодаў П. Ягмін. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе касьцёл гвалтоўна перарабілі пад царкву Маскоўскааг Патрыярхату. У 1889—1890 гадох у вёсцы працавала народная вучэльня, дзе навучаліся 61 хлопчык і 3 дзяўчынкі. У 1890 годзе маёнткам валодаў С. Ягмін.
Найноўшы час
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Вістычы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР[6]. Паводле Рыскай мірнай дамовы (1921) Вістычы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Матыкальскай гміне Берасьцейскага павету Палескага ваяводзтва. У гэты час тут было 3 двары.
У 1939 годзе Вістычы ўвайшлі ў БССР. На 1940 год у вёсцы было 5 двароў, на 1996 год — 190, на 1997 год — 170. У 2000-я гады Вістычы атрымалі афіцыйны статус аграгарадку.
-
Касьцёл, 1916
-
Алтар, 1939
-
Брама, 1939
-
Калёна, 1939
-
Сядзіба, 1916
-
Альтанка, 1916
-
Палац, 1930
-
Капліца-пахавальня, 1928
Насельніцтва
Дэмаграфія
- XX стагодзьдзе: 1905 год — 74 чал.; 1921 год — 89 чал.; 1940 год — 37 чал.; 1959 год — 105 чал.; 1970 год — 103 чал.; 1996 год — 605 чал.[7] 1997 год — 605 чал.[8]; 1999 год — 598 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2009 год — 697 чал.[1]
Інфраструктура
У Вістычах працуюць базавая школа, дом культуры, бібліятэка, пошта.
Эканоміка
Зь сьнежня 1949 году ў вёсцы працуе сельскагаспадарчае прадпрыемства, першапачаткова — калгас імя Сталіна (да сакавіка 1957 году), потым калгас «Расьсьвет», зь сьнежня 1969 году — саўгас «Расьсьвет». У 2001 годзе саўгас ператвораны ў Камунальнае ўнітарнае сельскагаспадарчае прадпрыемства саўгас-сад «Расьсьвет».
Турыстычная інфармацыя
Выдатныя мясьціны
- Калёна мэмарыяльная
- Касьцёл Сьвятой Соф’і (1678, цяпер царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату)
- Парк пры сядзібе Ягмінаў
Страчаная спадчына
- Капліца-пахавальня (XVIII ст.)
- Кляштар цыстэрыянаў (1678)
- Палац (XVIII ст.)
Галерэя
-
З боку апсыды
-
Званіца
-
Звон
Крыніцы
- ^ а б Зьвесткі перапісу 2009 году
- ^ Вистычи
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 89.
- ^ Гістарычная вёска пад Брэстам мае 4 афіцыйных назвы, Эўрарадыё
- ^ Vistytis, CISTOPEDIA — Encyclopædia Cisterciensis
- ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ^ БЭ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 198.
- ^ Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 3. Кн. 1. — Менск, 2006. С. 100.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым. — 480 с. — ISBN 985-11-0090-0
- Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 3, кн. 1. Брэсцкая вобласць / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (дырэктар) [і інш.]. — Менск: БелЭн, 2006. — 528 с.: іл. ISBN 985-11-0373-X.
- Die Cistercienser in Lithauen // Cistercienser Chronic Nro 12. 1 Februar 1890. 2 Jahrg. P. 17—18 [1]
- Mittheilungen über das Kloster Wistycze // Cistercienser Chronik Nro 22. 1 December 1890. 2 Jahrg. P. 177—181. [2]
Вонкавыя спасылкі
Вістычы — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў