Вэрсальская мірная дамова 1919 году: розьніца паміж вэрсіямі
img |
Stary Jolup (гутаркі | унёсак) |
||
Радок 23: | Радок 23: | ||
| wikisource = Treaty of Versailles |
| wikisource = Treaty of Versailles |
||
}} |
}} |
||
[[ |
[[Файл:The signing of the peace treaty of Versailles.webm|thumb|thumbtime=5|''The Signing of the Peace Treaty of Versailles'']] |
||
'''Вэрсальская мірная дамова 1919 року''' |
'''Вэрсальская мірная дамова 1919 року''' — пагадненьне, якое афіцыйна завяршыла [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну 1914—1918 рокаў]]. Падпісаная [[28 чэрвеня]] [[1919]] року ў Вэрсальскім палацы (Францыя) [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|Злучанымі Штатамі Амэрыкі]], [[Вялікабрытанія]]й, [[Францыя]]й, [[Італія]]й і [[Японія]]й, а таксама [[Бэльгія]]й, [[Балівія]]й, [[Бразылія]]й, [[Куба]]й, [[Эквадор]]ам, [[Грэцыя]]й, [[Гватэмала]]й, [[Гаіці]], [[Хіджаз]]ам, [[Гандурас]]ам, [[Лібэрыя]]й, [[Нікарагуа]], [[Панама]]й, [[Пэру]], [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчай]], [[Партугалія]]й, [[Румынія]]й, [[Каралеўства Югаславія|Каралеўствам сэрбаў, харватаў і славенцаў]], [[Тайлянд|Сыямам]], [[Чэхаславаччына]]й і [[Уругвай|Ўругваем]] з аднаго боку, і [[Нямеччына]]й — зь іншага. |
||
Паводле Пратаколу да Дамовы ўмовы міру набывалі моц пры іх ўхваленьні Нямеччынай ды прынамсі трыма зь пяці ''галоўных саюзьніцкіх дзяржаваў'', у якасьці якіх у [[Прэамбула|прэамбуле]] па парадку згадваліся [[Злучаныя Штаты Амэрыкі]], [[Брытанская імпэрыя]], [[Францыя]], [[Італія]] ды [[Японія]]. Дадзеныя агаворкі дазволілі ажыцьцявіць Вэрсальскую дамову насуперак адмове ЗША яе ўхваліць. |
Паводле Пратаколу да Дамовы ўмовы міру набывалі моц пры іх ўхваленьні Нямеччынай ды прынамсі трыма зь пяці ''галоўных саюзьніцкіх дзяржаваў'', у якасьці якіх у [[Прэамбула|прэамбуле]] па парадку згадваліся [[Злучаныя Штаты Амэрыкі]], [[Брытанская імпэрыя]], [[Францыя]], [[Італія]] ды [[Японія]]. Дадзеныя агаворкі дазволілі ажыцьцявіць Вэрсальскую дамову насуперак адмове ЗША яе ўхваліць. |
||
Радок 33: | Радок 33: | ||
# Артыкулам 119, паводле якога Нямеччына адмаўлялася ад усіх ''заморскіх уладаньняў'' на карысьць ''галоўных саюзьніцкіх дзяржаваў''. |
# Артыкулам 119, паводле якога Нямеччына адмаўлялася ад усіх ''заморскіх уладаньняў'' на карысьць ''галоўных саюзьніцкіх дзяржаваў''. |
||
Такім чынам, зямельна мір абумоўліваўся перадачаю Нямеччынай: |
Такім чынам, зямельна мір абумоўліваўся перадачаю Нямеччынай: |
||
# Брытанскай імпэрыі |
# Брытанскай імпэрыі — [[Архіпэлаг Бісмарка|архіпэлага Бісмарка]], поўначы [[Камэрун]]а, выспы [[Науру]], [[Папуа-Новая Гвінэя|усходу]] выспы [[Новая Гвінэя]], заходніх [[востраў|астравоў]] [[Самоа]], [[Намібія|Паўднёва-Заходняй Афрыкі]], большай часткі [[Танзанія|Паўднёва-Ўсходняй Афрыкі]] ды [[Гана|ўсходу]] [[Тога]]лэнду; |
||
# Францыі |
# Францыі — большай часткі Камэруна, [[Лятарынгія|Лятарынгіі]], захаду [[Тога]]лэнду ды [[Эльзас]]а; |
||
# Японіі |
# Японіі — [[Каралінскія астравы|Каралінскіх]], [[Маршалавы астравы|Маршалавых]] і [[Марыянскія астравы|Марыянскіх выспаў]] ды астравоў [[Палаў]]. |
||
== Наступствы для Беларусі == |
== Наступствы для Беларусі == |
||
Паводле 116-га Артыкула Дамовы Нямеччына пазбаўлялася ўсіх захопленых земляў, што ўваходзілі ў склад былой [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] па стане на [[1 жніўня]] [[1914]] року, ды касавала [[Берасьцейская мірная дамова|Берасьцейскую мірную дамову]] [[1918]] року з [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|бальшавіцкім]] [[урад]]ам [[Расея|Расеі]]. Такім чынам, праз вызваленьне ад умоваў Берасьцейскага міру расейскія бальшавікі ўпаўнаважваліся на захоп усёй [[Беларусь|Беларусі]]. Аднак [[польска-савецкая вайна]] прывяла да адпаведнага перадзелу [[Краіна|краіны]] паводле [[Рыская мірная дамова|Рыскае мірнае дамовы]] [[1921]] року. |
Паводле 116-га Артыкула Дамовы Нямеччына пазбаўлялася ўсіх захопленых земляў, што ўваходзілі ў склад былой [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] па стане на [[1 жніўня]] [[1914]] року, ды касавала [[Берасьцейская мірная дамова|Берасьцейскую мірную дамову]] [[1918]] року з [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|бальшавіцкім]] [[урад]]ам [[Расея|Расеі]]. Такім чынам, праз вызваленьне ад умоваў Берасьцейскага міру расейскія бальшавікі ўпаўнаважваліся на захоп усёй [[Беларусь|Беларусі]]. Аднак [[польска-савецкая вайна]] прывяла да адпаведнага перадзелу [[Краіна|краіны]] паводле [[Рыская мірная дамова|Рыскае мірнае дамовы]] [[1921]] року. |
||
== Рэпарацый і абмежаваньні на ўзброеныя сілы == |
|||
{{also|Рэпарацыі}} |
|||
Паводле дамовы ўзброеныя сілы Нямеччыны павінны былі быць абмежаваныя 100000-ай сухапутнай арміяй; абавязковая вайсковая служба адмянялася, асноўная частка ваенна-марскога флёту, які захаваўся, падлягала перадачы пераможцам, былі таксама накладзеныя жорсткія абмежаваньні на будаўніцтва новых баявых караблёў. |
|||
Германіі забаранялася мець многія сучасныя віды ўзбраеньня — баявую авіяцыю, бронетэхніку (за выключэньнем невялікай колькасьці састарэлых машын — браніраваных аўтамабіляў для патрэб паліцыі). Германія абавязвалася кампэнсаваць у форме рэпарацый страты, панесеныя ўрадамі і асобнымі грамадзянамі краін [[Антанта|Антанты]] ў выніку ваенных дзеяньняў (вызначэньне памераў рэпарацый ускладалася на асаблівую рэпарацыйных камісію). |
|||
3 кастрычніка 2010 году Нямеччына апошнім траншам у 70 мільёнаў эўра завяршыла выплату рэпарацый, накладзеных на яе Вэрсальскай мірнай дамовай (269 мільярдаў залатых марак — эквівалент прыкладна 100 тысяч тон золата). Выплата спынілася пасьля прыходу да ўлады [[Гітлер]]а, і была ізноў адноўленая пасьля Лёнданскай дамовы 1953 году. |
|||
== Тэрыторыі, адарваныя ад Нямеччыны паводле Вэрсальскай дамовы == |
|||
{| class="standard" style="text-align:right" |
|||
!align="left"|Дзяржавы-набытчыкі||Плошча, км²||Насельніцтва, тыс. чал. |
|||
|- |
|||
|align="left"| [[Польшча]] || 43 600 || 2950 |
|||
|- |
|||
|align="left"| [[Францыя]] || 14 520 || 1820 |
|||
|- |
|||
|align="left"| [[Данія]] || 3900 || 160 |
|||
|- |
|||
|align="left"| [[Літва]] || 2400 || 140 |
|||
|- |
|||
|align="left"| [[Вольны горад Данцыг]] || 1900 || 325 |
|||
|- |
|||
|align="left"| [[Бэльгія]] || 990 || 65 |
|||
|- |
|||
|align="left"| [[Чэхаславаччына]] || 320 || 40 |
|||
|- |
|||
! Усяго || 67 630 || 5500 |
|||
|} |
|||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
Вэрсія ад 23:42, 4 верасьня 2016
Вэрсальскі мір | |
Вэрсальская мірная дамова 1919 року | |
Вялікая чацьвёрка (зьлева направа): Дэйвід Лойд Джордж, Віторыё Эмануэле Арлянда, Жорж Клемансо, Ўудра Ўілсан | |
Тып дамовы | Мірная дамова |
---|---|
Падпісаная | 28 чэрвеня 1919 |
· месца | Вэрсаль, Івэлінскі павет, вобласьць Іль-дэ-Франс, Францыя |
Набыла моц | 10 студзеня 1920 |
· умовы | Перадача Нямеччынай Брытанскай імпэрыі большасьці ўладаньняў у Афрыцы; Францыі — Камэруна, Лятарынгіі ды Эльзаса; Японіі — большасьці астравоў у Ціхім акіяне |
Тэрмін дзеяньня | неабмежаваны |
Страціла моц | 1 верасьня 1939 (84 гады таму) |
Падпісанты | Гэрман Мюлер Дэйвід Лойд-Джордж, Жорж Клемансо, Сіднэй Саніньё, Саёнзі |
Бакі | Нямеччына Вялікабрытанія Францыя Італія Японія |
Месца захаваньня | Парыж, Францыя |
Статус | скасаваная |
Мовы | ангельская, француская |
Тэкст у Вікікрыніцах: Treaty of Versailles |
Вэрсальская мірная дамова 1919 року — пагадненьне, якое афіцыйна завяршыла Першую сусьветную вайну 1914—1918 рокаў. Падпісаная 28 чэрвеня 1919 року ў Вэрсальскім палацы (Францыя) Злучанымі Штатамі Амэрыкі, Вялікабрытаніяй, Францыяй, Італіяй і Японіяй, а таксама Бэльгіяй, Балівіяй, Бразыліяй, Кубай, Эквадорам, Грэцыяй, Гватэмалай, Гаіці, Хіджазам, Гандурасам, Лібэрыяй, Нікарагуа, Панамай, Пэру, Польшчай, Партугаліяй, Румыніяй, Каралеўствам сэрбаў, харватаў і славенцаў, Сыямам, Чэхаславаччынай і Ўругваем з аднаго боку, і Нямеччынай — зь іншага.
Паводле Пратаколу да Дамовы ўмовы міру набывалі моц пры іх ўхваленьні Нямеччынай ды прынамсі трыма зь пяці галоўных саюзьніцкіх дзяржаваў, у якасьці якіх у прэамбуле па парадку згадваліся Злучаныя Штаты Амэрыкі, Брытанская імпэрыя, Францыя, Італія ды Японія. Дадзеныя агаворкі дазволілі ажыцьцявіць Вэрсальскую дамову насуперак адмове ЗША яе ўхваліць.
Умовы
З улікам агаворак аб набыцьці моцы Дамовай, зямельныя ўмовы міру вызначаліся:
- Пунктам 3 яе 27-га Артыкула, што тычыўся вяртаньня Нямеччынай Францыі земляў, заваяваных ў вайне 1870—1871 рокаў;
- Артыкулам 119, паводле якога Нямеччына адмаўлялася ад усіх заморскіх уладаньняў на карысьць галоўных саюзьніцкіх дзяржаваў.
Такім чынам, зямельна мір абумоўліваўся перадачаю Нямеччынай:
- Брытанскай імпэрыі — архіпэлага Бісмарка, поўначы Камэруна, выспы Науру, усходу выспы Новая Гвінэя, заходніх астравоў Самоа, Паўднёва-Заходняй Афрыкі, большай часткі Паўднёва-Ўсходняй Афрыкі ды ўсходу Тогалэнду;
- Францыі — большай часткі Камэруна, Лятарынгіі, захаду Тогалэнду ды Эльзаса;
- Японіі — Каралінскіх, Маршалавых і Марыянскіх выспаў ды астравоў Палаў.
Наступствы для Беларусі
Паводле 116-га Артыкула Дамовы Нямеччына пазбаўлялася ўсіх захопленых земляў, што ўваходзілі ў склад былой Расейскай імпэрыі па стане на 1 жніўня 1914 року, ды касавала Берасьцейскую мірную дамову 1918 року з бальшавіцкім урадам Расеі. Такім чынам, праз вызваленьне ад умоваў Берасьцейскага міру расейскія бальшавікі ўпаўнаважваліся на захоп усёй Беларусі. Аднак польска-савецкая вайна прывяла да адпаведнага перадзелу краіны паводле Рыскае мірнае дамовы 1921 року.
Рэпарацый і абмежаваньні на ўзброеныя сілы
Шаблён:Also Паводле дамовы ўзброеныя сілы Нямеччыны павінны былі быць абмежаваныя 100000-ай сухапутнай арміяй; абавязковая вайсковая служба адмянялася, асноўная частка ваенна-марскога флёту, які захаваўся, падлягала перадачы пераможцам, былі таксама накладзеныя жорсткія абмежаваньні на будаўніцтва новых баявых караблёў.
Германіі забаранялася мець многія сучасныя віды ўзбраеньня — баявую авіяцыю, бронетэхніку (за выключэньнем невялікай колькасьці састарэлых машын — браніраваных аўтамабіляў для патрэб паліцыі). Германія абавязвалася кампэнсаваць у форме рэпарацый страты, панесеныя ўрадамі і асобнымі грамадзянамі краін Антанты ў выніку ваенных дзеяньняў (вызначэньне памераў рэпарацый ускладалася на асаблівую рэпарацыйных камісію).
3 кастрычніка 2010 году Нямеччына апошнім траншам у 70 мільёнаў эўра завяршыла выплату рэпарацый, накладзеных на яе Вэрсальскай мірнай дамовай (269 мільярдаў залатых марак — эквівалент прыкладна 100 тысяч тон золата). Выплата спынілася пасьля прыходу да ўлады Гітлера, і была ізноў адноўленая пасьля Лёнданскай дамовы 1953 году.
Тэрыторыі, адарваныя ад Нямеччыны паводле Вэрсальскай дамовы
Дзяржавы-набытчыкі | Плошча, км² | Насельніцтва, тыс. чал. |
---|---|---|
Польшча | 43 600 | 2950 |
Францыя | 14 520 | 1820 |
Данія | 3900 | 160 |
Літва | 2400 | 140 |
Вольны горад Данцыг | 1900 | 325 |
Бэльгія | 990 | 65 |
Чэхаславаччына | 320 | 40 |
Усяго | 67 630 | 5500 |
Вонкавыя спасылкі
Вэрсальская мірная дамова 1919 году — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў